ពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិច សកម្មជនព្រៃឈើ និងសង្គមស៊ីវិល យល់ថា អាជ្ញាធរគួរឈប់ដុតបំផ្លាញម៉ូតូ ឡាន ដែលចាប់បានពីការដឹកឈើ ហើយបង្វិលឲ្យសាលាឃុំ និងមណ្ឌលសុខភាពឃុំ ប្រើប្រាស់វិញ ទើបជាការល្អ។ សកម្មជនព្រៃឈើ និងមន្ត្រីបក្សប្រឆាំង ថា ការដុតបំផ្លាញបែបនេះ ជាការបំផ្លាញសេដ្ឋកិច្ចជាតិ ខណៈ សាលាឃុំ ប៉ុស្តិ៍រដ្ឋបាលឃុំ និងមណ្ឌលសុខភាពឃុំ នៅខ្វះធនធានច្រើនណាស់។
ពលរដ្ឋ និងក្រុមអ្នកស្រលាញ់បរិស្ថាន ស្នើសុំឲ្យកងរាជអាវុធហត្ថ ឈប់ដុតឡាន ម៉ូតូ ដែលចាប់បានពីការដឹកឈើចោលទៀត ព្រោះការធ្វើបែបនេះ ជាការដុតបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋចោល។ ពួកគេចង់ឲ្យអាជ្ញាធរ បង្វែរម៉ូតូឡាន ទាំងនោះ ជាទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ ហើយបញ្ជូនទៅឲ្យអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ប្រើប្រាស់ជាប្រយោជន៍ពលរដ្ឋក្នុងមូលដ្ឋានវិញ។
ជនជាតិដើមភាគតិចនៅភាគឦសានម្នាក់ លោក ក្រើង តុលា ប្រាប់ថា តាមនៅតំបន់ដាច់ស្រយាលខ្វះឡាន ម៉ូតូ សម្រាប់ដឹកអ្នកជំងឺមកមន្ទីរពេទ្យខ្លាំងណាស់។ លោកយល់ថា រដ្ឋាភិបាលគួរបង្វែរឡាន ម៉ូតូ ដែលចាប់បានពីឈ្មួញយកទៅឲ្យមណ្ឌលសុខភាពឃុំ ឬស្រុកប្រើប្រាស់ ទើបជាប្រយោជន៍។ ជនជាតិដើមភាគតិចរូបនេះថា ការដុតឡាន និងម៉ូតូ ចោលបែបនេះ គ្រាន់ជារូបភាពកំញើញឈ្មួញតូចៗ និងបង្អួតប្រាប់ពលរដ្ឋឲ្យយល់ថា អាជ្ញាធរខិតខំបង្ក្រាបឈើ តែការពិត បើគ្រាន់តែដុតឡាន ម៉ូតូ ហើយគ្មានចាប់បានមេក្លោងជួញឈើ គឺគ្មានប្រយោជន៍ទេ៖ « ខ្ញុំគិតថា បើសិនជាអាច យើងយករបស់ទាំងហ្នឹង យើងគ្រាន់តែកែច្នៃបន្តិចបន្តួច ហើយយើងយកទៅកែច្នៃ ដូចជាយកសម្ភារៈទាំងហ្នឹង គឺដាក់នៅតាមភូមិឃុំមួយៗ គឺដើម្បីដឹកសម្ភារៈផ្សេងៗ ដូចជាដំឡូង ចេក របស់រួម អាហ្នឹងប្រសើរជាងដុតអ៊ីចឹង។ បើកាលណាដុតចោលអ៊ីចឹង ដូចខ្ញុំថា ខឹងគោវាយរទេះ។ អាហ្នឹងវាទៅមិនរួចទេ ឈ្លោះគ្នាប្ដីប្រពន្ធទៅដុតផ្ទះ។ វាទៅឯណា វាទៅនៅឯណា ?»។
ចំណែកសកម្មជនការពារព្រៃឈើ លោក ហេង ស្រស់ គាំទ្រឲ្យមានការដុតបំផ្លាញឡានដឹកឈើ ប្រភេទធំ ធ្វើឲ្យវិនាសព្រៃ និងខូចផ្លូវ ដូចជា រថយន្តប៉ាកុងជាដើម។ ប៉ុន្តែ លោកថា ឡានប្រភេទ ស៊ាំយ៉ុង (Ssangyong) ឬ តួរីស ១២កៅអី ឬឡាន ផ្សេងទៀត រួមទាំងម៉ូតូ ដែលចាប់បានពីការដឹកឈើ គួរទុកយកទៅប្រើប្រាស់វិញ ជាជាងដុតបំផ្លាញចោល៖ « កត្តាសំខាន់មួយចំនួននៅតាមភូមិ តាមឃុំមានការខ្វះខាត។ ប៉ុន្តែសម្រាប់យើងជាសកម្មជនព្រៃឈើ យើងស៊ើបអង្កេតកន្លងមក គឺយើងមើលឃើញថា រាល់ការដែលរឹបអូសរបស់ គណៈកម្មការ ( ឬ ) រាល់ដែលការរឹបអូសរបស់មន្ត្រីជំនាញហ្នឹង គឺត្រូវបានដោះលែង ដោយសារទទួលបានសំណូកពីក្រុមឧក្រិដ្ឋជនកន្លងមក។ ថ្មីៗនេះ យើងមិនទាន់ដឹងថា តើរថយន្តដែលចាប់បានហើយដុត ជាអ្វីទេ ? ប៉ុន្តែប្រសិនបើយើងមើលពីសកម្មជនដុតហ្នឹង រថយន្តខ្លះ មិនគួរទុកទេ យើងគួរទុករថយន្តណា ដែលគួរទុក » ។
មេបញ្ជាការកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស និងប្រធានគណៈកម្មការជាតិទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបបទល្មើសព្រៃឈើ លោក សៅ សុខា បានបញ្ជាឲ្យមន្ត្រីប៉េអិម ចាប់ដុតឡាន និងម៉ូតូ ដឹកឈើ នៅនឹងកន្លែងបង្ក្រាបចោល ដើម្បីព្រមាន និងធ្វើឲ្យរាងចាល។ ការចេញបទបញ្ជាថ្មីនេះ ក្រោយពេល គណៈកម្មការនេះ បរាជ័យក្នុងការទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើ នៅទូទាំងប្រទេស។
កាលពីបើកកិច្ចប្រតិបត្តិការបង្ក្រាបដំបូង ក្នុងកំឡុងឆ្នាំ២០១៦ គណៈកម្មការនេះ បានចាប់ឈើ កំណាត់ៗ ដុតចោល ជាបន្តបន្ទាប់។ ក្រោយរកការរិះគន់ថា ដុតឈើចោលច្រើនពាន់ម៉ែត្រគីប គណៈកម្មការនេះ បានស្ងប់ស្ងាត់ការបង្ក្រាបវិញ ច្រើនឆ្នាំ និងទើបកម្រើកការបង្ក្រាបវិញនៅពេលថ្មីៗ ខណៈ លោក សៅ សុខា ប្រកាសសុំដាក់ជីវិតដូច លោក ហ៊ុន សែន ដែរ ដើម្បីការពារព្រៃឈើ។
ជំទប់ទី២ ជាប់ឆ្នោតនៅឃុំក្ដីដូង ស្រុកកំពង់ស្វាយ ខេត្តកំពង់ធំ លោក ជូ ភី ឲ្យដឹងថា នៅតាមសាលាឃុំ និងមណ្ឌលសុខភាពឃុំ ខ្វះធនធានច្រើនណាស់។ លោកថា រដ្ឋាភិបាលគួរយកឡាន និងម៉ូតូទាំងនោះ ឲ្យទៅមណ្ឌលសុខភាព និងមន្ត្រីរាជការក្រីក្រ ជាជាងយកទៅដុតចោល។
លោក ជូ ភី ថា មន្ត្រីរាជការ គ្រូបង្រៀន គ្រូពេទ្យ មន្ត្រីសាលាឃុំខ្លះ គ្មានម៉ូតូជិះទៅធ្វើការទេ។ អ្នកខ្លះ ជិះកង់ទេ ទៅធ្វើការ។ ដូច្នេះគួរយកម៉ូតូ ទាំងឲ្យឲ្យមន្ត្រីជិះទៅធ្វើការ ល្អជាងដុតកម្ទេច។ ជំទប់ជាប់ឆ្នោតរូបនេះ យល់ថា ការដុតកម្ទេច ឡាន ម៉ូតូ និងឈើ ដែលចាប់បាន ជាទង្វើខុសឆ្គង និងបំផ្លាញសេដ្ឋកិច្ចជាតិខ្លួនឯង៖ « ខ្ញុំធ្លាប់ធ្វើការនៅឃុំ អាចមើលមន្ត្រីឃុំណា ដែលគាត់អត់ ( ក្រីក្រ ) ។ អាចដាក់នៅក្នុងប៉ុស្ដិ៍រដ្ឋបាលនៅក្នុងឃុំហ្នឹង។ រកវិធីដោះស្រាយ ដើម្បីយកសម្ភារៈហ្នឹងជួសជុល ជាប្រយោជន៍សង្គម។ យកទៅបំផ្លាញចោលអ៊ីចឹង វាហាក់បីដូចជាខ្មាសគេ។ ខ្មាសគេទូទាំងពិភពលោក។ ប្រទេសគេជឿនលឿន ទូទាំងពិភពលោក គេមិនដែលធ្វើអ៊ីចឹងទេ។ ប្រសិនជាខឹងដៃកាត់ដៃចោល មុតបន្លាតិច គាត់កាត់ចោលអ៊ីចឹង បានន័យថា គាត់ពិការបាត់ហើយ អាក្រក់មើលបាត់ហើយ » ។
កងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស (GRK News) បានបង្ហាញរបាយការណ៍លើបណ្ដាញហ្វេសប៊ុក (facebook)របស់ខ្លួនថា រយៈពេល៥ថ្ងៃ គិតចាប់ពីថ្ងៃទី១៧ ដល់ថ្ងៃទី២១ កក្កដា កម្លាំងជំនាញរបស់គណៈកម្មការជាតិទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបបទល្មើសព្រៃឈើបានដុតរថយន្តដឹកឈើខុសច្បាប់ចំនួន ១៨គ្រឿង រឹបអូសឈើប្រណីតប្រមាណជាង ២ពាន់ កំណាត់ ឬដុំ ព្រមទាំងរឹបអូសគោយន្តកន្ត្រៃចំនួន ៧គ្រឿង និងត្រាក់ទ័រ ១គ្រឿង ខណៈឃាត់ខ្លួនមនុស្សចំនួន ៦នាក់។
អាស៊ីសេរី មិនអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយពីអ្នកនាំពាក្យកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស និងជាអ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មការទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបបទល្មើសព្រៃឈើ លោក អេង ហ៊ី បានទេ នៅថ្ងៃទី២៣ កក្កដា ដោយសារមិនទទួលទូរស័ព្ទ។
តែយ៉ាងណា អ្នកនាំពាក្យកងរាជអាវុធហត្ថ លោក អេង ហ៊ី ប្រាប់កាសែតក្នុងស្រុក (Phnom Penh Post) ថា រថយន្ត ដែលត្រូវដុតបំផ្លាញចោល ជាប្រភេទរថយន្តប៉ាកុង និងរថយន្តកែច្នៃចំនួន ១១គ្រឿង និងម៉ូតូកែច្នៃចំនួន ១គ្រឿង ឯរថយន្តចំនួន ៤គ្រឿង គ្មានការកែច្នៃត្រូវបានប្រគល់ជូនរដ្ឋបាលព្រៃឈើរក្សាទុក៕
(រថយន្តដឹកឈើ ដែលអាជ្ញាធររកឃើញក្នុងព្រៃ នៅស្រុកកោះញែក ខេត្តមណ្ឌលគិរី ថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៩)
(រថយន្តដឹកឈើ ត្រូវបានអាជ្ញាធរដុតចោល នៅចំណុចភូមិស្រែស្រណុកថ្មី ឃុំក្បាលរមាស ស្រុកសេសាន ខេត្តស្ទឹងត្រែង នៅថ្ងៃទី៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៩)
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។