កូនប្រុសលោក ឈុត វុទ្ធី លោក ឆឺយ ឧត្តមរស្មី ដែលបន្តការងារការពារព្រៃឈើពីឪពុកព្រមានថា លោកនឹងសកម្មជនព្រៃឈើផ្សេងទៀត និងធ្វើបាតុកម្មនៅមុខស្ថានទូតសហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំកម្ពុជា និងស្ថានទូតប្រទេសអឺរ៉ុបមួយចំនួនទៀត ដើម្បីប្រាប់ទៅសហភាពអឺរ៉ុបឲ្យឈប់ទិញឈើពីប្រទេសវៀតណាម។ ការព្រមានធ្វើបាតុកម្មនេះ ព្រោះសកម្មជនព្រៃឈើរូបនេះ រកឃើញថា ឈ្មួញទុច្ចរិតសព្វថ្ងៃកំពុងកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើកម្ពុជាឆ្លងដែនទៅលក់នៅវៀតណាម។
សកម្មជនការពារព្រៃឈើ លើកឡើងថា ពាណិជ្ជកម្មឈើរវាងប្រទេសវៀតណាម និងសហភាពអឺរ៉ុប ជាមូលហេតុធ្វើបទល្មើសព្រៃឈើនៅកម្ពុជារីករាលដាលកាន់តែខ្លាំងដូចសព្វថ្ងៃនេះ។ ពួកគេលើកឡើងថា នេះជារឿងឈឺចាប់បំផុត ដែលពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសវៀតណាម និងសហភាពអឺរ៉ុប បានធ្វើឱ្យវិនាសហិនហោចព្រៃឈើរបស់ខ្មែរ។
កូនប្រុសសកម្មជនការពារព្រៃឈើលោក ឈុត វុទ្ធី និងជាប្រធានអង្គការការពារធនធានធម្មជាតិ គឺ លោក ឆឺយ ឧត្តមរស្មី ប្រាប់អាស៊ីសេរីថា លោកធ្លាប់បានជួបជាមួយមន្រ្តីសហភាពអឺរ៉ុប ដើម្បីប្រាប់ទៅ រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសអឺរ៉ុបទាំងឡាយ ឲ្យបញ្ឈប់ជំនួញព្រៃឈើនេះជាមួយប្រទេសវៀតណាមតទៅទៀត ក៏ប៉ុន្តែលោកថា ការស្នើនេះហាក់មិនទទួលបានលទ្ធផលអ្វីឡើយ។ លោកបញ្ជាក់ថា គម្រោងធ្វើបាតុកម្មនេះ មុនដំបូងលោកគ្រោងធ្វើនៅទីក្រុងភ្នំពេញ ហើយបន្ទាប់មក លោកនឹងបន្តទាមទារទៅប្រទេសក្នុងសហភាពអឺរ៉ុបមួយចំនួនទៀត។ លោកបន្ថែមថា គម្រោងធ្វើបាតុកម្មនេះ ជាដំណោះស្រាយចុងក្រោយ៖ «អឺរ៉ុបគេនៅតែទទួលស្គាល់គេថា គេធ្វើដោយស្របច្បាប់ត្រឹមត្រូវហើយ បើសិនជាយើងដឹងអ៊ីចឹងហើយ ម៉េចបានយើងនៅតែលក់ឈើឲ្យវៀតណាម រឿងហ្នឹងយើងមិនបានហាមឃាត់បានទេ ព្រោះរដ្ឋាភិបាលយើងដោយសារគាត់អត់មានឆន្ទៈក្នុងការទប់ស្កាត់ផង ប៉ុន្តែដោយសារយើងចង់និយាយជាមួយអឺរ៉ុបដោយសារជាប្រទេសក្រុមប្រទេស ដែលគំរូដល់ពិភពលោក ហើយជាក្រុមប្រទេស ដែលមានឥទ្ធិពលប្រជាធិបតេយ្យ ហើយសិទ្ធិមនុស្សក៏គោរព និងបរិស្ថាន»។
លោក ឆឺយ ឧត្តមរស្មី ប្រាប់ទៀតថា លោកមានភស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់បញ្ជាក់ថា សព្វថ្ងៃមានការនាំឈើពីកម្ពុជាយ៉ាងច្រើនទៅវៀតណាម ហើយវៀតណាមបន្តលក់ឈើនោះឲ្យសហភាពអឺរ៉ុប។ លោកថា គ្រាន់តែមួយថ្ងៃយ៉ាងហោចណាស់មានឈើនាំចេញទៅវៀតណាមជាង ៣០០ឡានយីឌុប ហើយក្នុងមួយឡានអាចផ្ទុកឈើបាន ជិត១០០តោន។
របាយការណ៍ស្រាវជ្រាវរបស់អង្គការទីភ្នាក់ងារស៊ើបអង្កេតបរិស្ថាន ហៅកាត់ថា អ៊ី.អាយ.អេ (EIA) រកឃើញថា វៀតណាមនៅតែជាមេក្លោងទិញឈើខុសច្បាប់ ពីតំបន់ព្រៃអភិរក្សរបស់កម្ពុជា
ដូចជាពីតំបន់ឧទ្យានជាតិវីរជ័យ ក្នុងខេត្តរតនគីរី និងខេត្តស្ទឹងត្រែង ទំនប់សេសានក្រោមពីរ ក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែង និងដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំព្រិច ខេត្តមណ្ឌលគីរី ជាដើម។ តំបន់ព្រៃការពារទាំងនេះ កំពុងទទួលរងការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើទ្រង់ទ្រាយធំ ពីសំណាក់ក្រុមហ៊ុនសម្បទាន និងឈ្មួញវៀតណាម ដែលមានការបើកដៃពីអាជ្ញាធររបស់របបលោក ហ៊ុន សែន។
របាយការណ៍របស់ EIA បន្ថែមទៀតថា ក្រុមហ៊ុនវៀតណាមអាចកាប់ព្រៃឈើខុសច្បាប់នៅតំបន់ឧទ្យានជាតិវីរៈជ័យ និងតំបន់ព្រៃការពារនៅខេត្តភាគឦសាន ដោយបង់លុយដល់មន្ត្រីប៉ូលិសព្រំដែន និងអនុរក្សព្រៃឈើ ជាថ្នូរក្នុងកិច្ចការពារសុវត្ថិភាពឆ្លងព្រំដែន។
EIA ឲ្យដឹងដែរថា ចាប់ពីខែតុលា ឆ្នាំ២០១៧ ដល់ខែមីនា ២០១៨ មានទំហំព្រៃឈើដែលត្រូវបានកាប់បំផ្លាញ មានប្រមាណជាង ១លាន ១សែន ៥ម៉ឺនម៉ែត្រគីប (១.១៥៥.០០០ម៉ែត្រគីប) ដែលមានតម្លៃរាប់សិបលានដុល្លារ។
សកម្មជនព្រៃឈើម្នាក់ទៀត លោក ហេង ស្រស់ ឲ្យដឹងថា លោកនឹងចូលរួមធ្វើបាតុនេះដែរព្រោះលោកសង្កេតឃើញថា ក្រុមឈ្មួញបានប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយជាមួយមន្ត្រីខិលខូចនៅតាមច្រកព្រំដែនបើកឲ្យមានការនាំឈើចេញទៅវៀតណាមស្ទើររាល់ថ្ងៃ។ លោកចោទប្រកាន់ថា បទល្មើសព្រៃឈើកើតឡើងបែបនេះ គឺជារឿងអសមត្ថភាពក្នុងគ្រប់គ្រងមន្រ្តីនៃរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន៖ «យើងក៏ចូលរួមគាំទ្រទៅនឹងគម្រោងទាមទាររបស់គាត់ដែរ ( ឆឺយ ឧត្តមរស្មី ) ដែរ កាលពីឆ្នាំមុនយើងក៏បានធ្វើការតវ៉ា និងតស៊ូមតិជាមួយសហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំនៅកម្ពុជាថា ឈើដែលសហភាពអឺរ៉ុបបានទទួលពីប្រទេសវៀតណាមជាឈើ ដែលលួចចេញពីកម្ពុជាទេ»។
អាស៊ីសេរីមិនទាន់អាចទាក់ទងមន្ត្រីសហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំកម្ពុជា ដើម្បីឆ្លើយតបជុំវិញគម្រោងធ្វើបាតុកម្មរបស់ក្រុមសកម្មជនព្រៃឈើនេះបានទេ គិតត្រឹមម៉ោងផ្សាយនេះ។
មួយរយៈចុងក្រោយនេះ គណៈកម្មការជាតិដើម្បីទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបបទល្មើសធនធានធម្មជាតិ កំពុងមានចំណាត់ការផ្លូវច្បាប់លើឈ្មួញព្រៃឈើនៅភាគឦសាន្តមួយចំនួន ដែលមានងារជាឧកញ៉ា ប៉ុន្តែ អ្នកឃ្លាំមើលសង្គមមិនសូវមានជំនឿលើវិធានការទាំងនោះឡើយ។
ប្រធានគណៈកម្មការជាតិដើម្បីទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបបទល្មើសធនធានធម្មជាតិ លោក សៅ សុខា បានទទួលស្គាល់ថា ប្រទេសជិតខាងកម្ពុជា រកចំណូលពីព្រៃឈើបានរាប់លានដុល្លារ ឯប្រទេសកម្ពុជាបាត់បង់ព្រៃហើយគ្មានចំណូល៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។