វេទិកាប្រជាពលរដ្ឋអាស៊ាន ស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ាន ពិចារណាដើម្បីរៀបចំគោលនយោបាយ និងវិធានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងសន្តិភាពក្នុងតំបន់។ មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលយល់ឃើញថា កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានគួរមានរបៀបវារៈផ្ដល់ឱកាសដល់តំណាងក្រុមប្រជាពលរដ្ឋ និងក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលបង្ហាញពីបញ្ហា និងដំណោះស្រាយដែលកំពុងប្រឈមក្នុងតំបន់។
អនុសាសន៍សំខាន់ៗដែលវេទិកាប្រជាពលរដ្ឋអាស៊ានដាក់ចេញមានដូចជា ស្នើឱ្យបញ្ឈប់ការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការ ការបាត់ខ្លួនដោយបង្ខំ និងការសម្លាប់សកម្មជន ដោយសារតែពួកគេគ្រាន់តែប្រើប្រាស់នូវសិទ្ធិដើម្បីលើកកម្ពស់របបប្រជាធិបតេយ្យ។ កាត់បន្ថយបញ្ហាវិសមភាពសង្គម បម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ និងលើកកម្ពស់សុវត្ថិភាពស្បៀងក្នុងតំបន់ លើកកម្ពស់កិច្ចគាំពារសង្គមដល់ជនងាយរងគ្រោះ សិទ្ធិទទួលបានការងារដែលមានចំណូលសមរម្យ និងលើកកម្ពស់សុវត្ថិភាពមនុស្សជាតិ និងសន្តិភាពក្នុងតំបន់ជាដើម។
ប្រធានអង្គការសីលការ កញ្ញា សេង រាសី ដែលជាប្រធានគណៈកម្មការរៀបចំវេទិកាប្រជាពលរដ្ឋអាស៊ាន ២០២២ មានប្រសាសន៍ថា សេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល បានស្នើសុំដល់រដ្ឋាភិបាលនានានៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ឱ្យរៀបចំគោលនយោបាយ និងចាត់វិធានការជាបន្ទាន់ ដើម្បីលើកកម្ពស់ដល់ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងសន្តិភាពក្នុងតំបន់។ កញ្ញាបន្ថែមថា ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលនៅតាមបណ្ដាប្រទេសនីមួយៗ បានដាក់ជូនសេចក្ដីថ្លែងការណ៍វេទិកាប្រជាពលរដ្ឋអាស៊ាននេះ ដល់ប្រទេសពួកគេតាមយន្តការរៀងៗខ្លួន ដោយឡែកក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលក៏បានដាក់ជូនសេចក្ដីថ្លែងការណ៍នេះទៅកាន់ស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិក និងស្ថានទូតអូស្ត្រាលី តាមសារអេឡិចត្រូនិច ឬអ៊ីម៉ែលរួចរាល់ហើយ ហើយអង្គការសង្គមស៊ីវិលកំពុងត្រៀមផ្ញើជូនប្រទេសនានាដែលមានស្ថានទូតនៅកម្ពុជាដែរ។ ជាមួយគ្នានេះ កញ្ញា សេង រាសី ក៏ស្នើសុំឱ្យកិច្ចប្រជុំអាស៊ានត្រូវផ្ដល់ឱកាសដល់អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីឱ្យពួកគេមានឱកាសក្នុងការថ្លែងការណ៍ និងបង្ហាញពីសេចក្ដីត្រូវការរបស់ពួកគេ នៅចំពោះមុខប្រមុខថ្នាក់ដឹកនាំអាស៊ានទាំងអស់ ដើម្បីឱ្យស្របទៅនឹងពាក្យស្លោកនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានថា ដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមរួមគ្នា និងគិតគូរពីផលប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋជាចម្បង៖
«យើងពិតជាចង់ឃើញមានអត្ថន័យរវាងអាស៊ាន ក៏ដូចជារដ្ឋភាគីហ្នឹង ជាមួយហ្នឹងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ជាពិសេសការរៀបចំវេទិកាប្រជាពលរដ្ឋអាស៊ានហ្នឹង គឺមានការជជែកគ្នាជួបមុខផ្ទាល់តែម្ដង ដើម្បីឱ្យមានឱកាសក្នុងការលើកឡើងអំពីបញ្ហាហ្នឹងជាមួយគ្នាទៅវិញទៅមក។ បើសិនជាយើងអត់មានឱកាសក្នុងការជជែកជាមួយគ្នាទេ គឺជាការខាតប្រយោជន៍ធំក្នុងកិច្ចប្រជុំនានារបស់អាស៊ាន មិនថានៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌណាមួយក៏ដោយ»។
កញ្ញា សេង រាសី បញ្ជាក់ថា សាធារណៈជន និងរដ្ឋាភិបាលនៅតែអាចប្រើប្រាស់សេចក្ដីថ្លែងការណ៍នេះ ដោះស្រាយបញ្ហាក្នុងតំបន់គ្រប់ពេល ទោះបីជាកិច្ចប្រជុំអាស៊ាននឹងបញ្ចប់ហើយយ៉ាងណាក្ដី ព្រោះសេចក្ដីថ្លែងការណ៍នេះត្រូវបានធ្វើឡើងដោយទទួលយកធាតុចូលពីប្រជាពលរដ្ឋតាមសហគមន៍មកពីប្រទេសផ្សេងៗគ្នាក្នុងតំបន់អាស៊ាន។
វេទិកាប្រជាពលរដ្ឋអាស៊ាន បានប្រព្រឹត្តិទៅរយៈពេល៣ថ្ងៃ ចាប់ពីថ្ងៃទី៣ ដល់ថ្ងៃទី៥ ខែវិច្ឆិកា នៅក្រុងភ្នំពេញកាលពីពេលកន្លងទៅ ដោយមានអ្នកចូលរួមជាង៤០០នាក់ មកពីតាមបណ្ដាប្រទេសអាស៊ានទាំង៩ និងប្រទេសទីម៉រខាងកើត (Timor-Leste) រីឯតំណាងប្រជាពលរដ្ឋ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលមកពីប្រទេសភូមា ឬមីយ៉ាន់ម៉ា (Myanmar) វិញ ពួកគេបានចូលរួមតាមរយៈអនឡាញ។ វេទិកាប្រជាពលរដ្ឋអាស៊ាន និងកិច្ចពិភាក្សាក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលអាស៊ានឆ្នាំនេះ ធ្វើឡើងដោយផ្ដោតលើប្រធានបទ គាំពារ និងលើកកម្ពស់សិទ្ធិពលរដ្ឋ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដើម្បីសមធម៌ និងយុត្តិធម៌សង្គម។
ជុំវិញរឿងនេះ មន្ត្រីផ្នែកតស៊ូមតិនៃគម្រោងការពារព្រៃឈើ នៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា (CYN) លោក សាន់ ម៉ាឡា ដែលបានចូលរួមវេទិកាប្រជាពលរដ្ឋអាស៊ាន ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា សេចក្ដីថ្លែងការណ៍ដែលបានមកពីវេទិកាប្រជាពលរដ្ឋអាស៊ាននេះ មានសារៈសំខាន់សម្រាប់ថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងតំបន់អាស៊ានគិតគូរពិចារណា ដើម្បីអភិវឌ្ឍប្រទេស កុំឱ្យរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងបំផ្លាញបរិស្ថាន។ លោក បន្ថែមថា សេចក្ដីថ្លែងការណ៍នេះ ក៏បានដាក់បញ្ចូលការលើកឡើងពីក្ដីកង្វល់របស់ជនរងគ្រោះ ដែលទទួលបានការគំរាមកំហែងក្នុងការចូលរួមដោះស្រាយបញ្ហាបរិស្ថាន និងការអនុវត្តសិទ្ធិផ្ទាល់ខ្លួនដើម្បីលើកកម្ពស់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ៖
«សុំអំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាលជាសមាជិក ក៏ដូចជារដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកជាប្រធានអាស៊ានឆ្នាំនេះ និងឆ្នាំក្រោយឱ្យយកចិត្តទុកដាក់ អំពីសុខទុក្ខប្រជាជនក្នុងតំបន់របស់ខ្លួន ជាពិសេសរដ្ឋាភិបាលក៏គួរតែមានការសរសើរ និងចូលរួមផ្ដល់ដំណោះស្រាយទាំងឡាយដែលវេទិកាប្រជាពលរដ្ឋអាស៊ាន បានស្នើនិងសំណូមពរឡើង»។
ឆ្លើយតបនឹងការលើកឡើងនេះ អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាល លោក កត្តា អ៊ន អះអាងថា សេចក្ដីថ្លែងការណ៍វេទិកាប្រជាពលរដ្ឋអាស៊ាននេះ គ្រាន់តែជាតំណាងសំឡេងមួយភាគតូចនៃប្រជាពលរដ្ឋតែប៉ុណ្ណោះ ព្រោះក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលបានហៅតែតំណាងប្រជាពលរដ្ឋដែលមានបញ្ហាឱ្យមកចូលរួមវេទិកានេះ។ លោកបន្ថែមថា ការអនុវត្តច្បាប់ទៅលើសកម្មជនបរិស្ថាន និងអ្នកនយោបាយមួយចំនួនកន្លងមក គឺជាការលើកកម្ពស់នីតិរដ្ឋ និងប្រជាធិបតេយ្យទៅវិញទេ៖
«អ្វីដែលសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួន ឬក៏វេទិកាប្រជាពលរដ្ឋអាស៊ានរកឃើញមួយចំនួន វាបង្ហាញពីបំណង ឬក៏គំនិតក្រុមមនុស្សមួយចំនួនតូចតែប៉ុណ្ណោះ វាមិនមែនតំណាងឱ្យទិដ្ឋភាពរួមនៃកម្ពុជាទេ ហើយក៏មនុស្សមួយចំនួនតូចហ្នឹងគ្រាន់តែជានិន្នាការនយោបាយ ដូច្នេះអ្វីដែលនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនីតិរដ្ឋក្ដី ក្របខ័ណ្ឌប្រជាធិបតេយ្យក្ដី នៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌសិទ្ធិមនុស្សក្ដី គឺយើងត្រូវអនុវត្តគោលការណ៍រួមនៅក្នុងបទដ្ឋានមាត្រដ្ឋានច្បាប់ក្នុងការវាស់វែងនូវសិទ្ធិ ក្នុងការវាស់វែងនូវនីតិរដ្ឋ»។
ផ្ទុយពីកាអះអាងនេះ របាយការណ៍របស់ គម្រោងយុត្តិធម៌ពិភពលោកWJP បានរកឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជាពូកែខាងរំលោភច្បាប់។ ប្រទេសកម្ពុជាជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ផ្នែកនីតិរដ្ឋ ឬគោរពច្បាប់ស្ទើរតែនៅបាតតារាងគឺនៅលេខ ១៣៩ ក្នុងចំណោម១៤០ប្រទេស ក្នុងឆ្នាំ២០២២នេះ។ របាយការណ៍នេះបានបង្ហាញកត្តាចម្បងៗចំនួន៨ សម្រាប់ដំណើរការដាក់សន្ទស្សន៍នីតិរដ្ឋ ក្នុងនោះរួមមានដូចជា ដែនកំណត់អំណាចរដ្ឋាភិបាល ការលុបបំបាត់អំពើពុករលួយ រដ្ឋាភិបាលបើកទូលាយ សិទ្ធិជាមូលដ្ឋាន សណ្ដាប់ធ្នាប់ និងសន្តិសុខសង្គម ការពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ យុត្តិធម៌ផ្នែករដ្ឋប្បវេណី និងយុត្តិធម៌ផ្នែកព្រហ្មទណ្ឌ ដែលកម្ពុជាសុទ្ធតែទទួលបានពិន្ទុទាបទាំងអស់៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។