រយៈពេលប្រមាណ ៥ ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ អំពើហិង្សាទៅលើសកម្មជននយោបាយគណបក្សប្រឆាំង និងអ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាល បានកើតមានឥតឈប់ឈរ។ ជនរងគ្រោះ និងក្រុមគ្រួសារតែងតែដង្ហោយរកយុត្តិធម៌ ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរដែលមានកាតព្វកិច្ចតាមផ្លូវច្បាប់ក្នុងការរកយុត្តិធម៌ជូនជនរងគ្រោះនោះ មិនដែលបាននាំខ្លួនជនប្រព្រឹត្ត និងអ្នកពាក់ព័ន្ធយកមកដាក់ទោសតាមផ្លូវច្បាប់នោះទេ។ តើមានអ្វីនៅពីក្រោយអំពើហិង្សាទាំងនេះ?
អំពើហិង្សាតាមទីសាធារណៈ កំពុងលងបន្លាចសកម្មជនគណបក្សប្រឆាំង និងអ្នកបញ្ចេញមតិរិះគន់រដ្ឋាភិបាល។ មកដល់ពេលនេះ យ៉ាងហោចណាស់មានមនុស្សជាង ៥០ នាក់ ត្រូវបានជនមិនស្គាល់អត្តសញ្ញាណ ព្រួតគ្នាវាយដំ បណ្ដាលឱ្យរងរបួសធ្ងន់ រហូតដល់អ្នកខ្លះធ្លាក់ខ្លួនពិការ ឬបាត់បង់ជីវិតផងក៏មាន។
នាយករងទទួលបន្ទុកកិច្ចការតំបន់អាស៊ីនៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃតស៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) លោក ហ្វីល រ៉ូបឺតសុន (Phil Robertson) វាយតម្លៃថា អំពើហិង្សាទាំងនេះ គឺជារឿងនយោបាយ ដែលមានលោក ហ៊ុន សែន គឺជាមេគំនិត។
លោក ហ្វីល រ៉ូបឺតសុន៖«យើងបានឃើញទាំងអស់គ្នាហើយថា កាលពីខែមករា លោក ហ៊ុន សែន បានគំរាមប្រើអំពើហិង្សាលើអ្នកនយោបាយប្រឆាំង។ គាត់ដឹកនាំរឿងទាំងនេះ ហើយកូនរបស់គាត់ក៏នឹងបន្តនយោបាយដូចគ្នានេះដែរ ដែលជនណាក៏ដោយឱ្យតែហ៊ានបញ្ចេញមតិចំៗ អាចនឹងត្រូវជនមិនស្គាល់មុខលួចវាយប្រហារពីក្រោយខ្នង ជាឧទាហរណ៍ ករណីហិង្សាលើសកម្មជនគណបក្សភ្លើងទៀននៅភ្នំពេញ។ យើងបានស៊ើបអង្កេត ស្រាវជ្រាវ និងទាមទារឱ្យបញ្ឈប់អំពើហិង្សាទាំងនេះ។ វាស្ងាត់បានមួយរយៈ ដោយសារតែរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាត្រូវបានគេរកឃើញថា បានប្រព្រឹត្តរឿងទាំងនេះ ប៉ុន្តែរឿងនេះក៏កក្រើកឡើងវិញ ព្រោះមិនសូវមានអ្នកយកចិត្តទុកដាក់»។
អំពើហិង្សាលើសកម្មជនគណបក្សប្រឆាំង និងអ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាលនេះ កើតមានក្នុងរូបភាពប្រហាក់ប្រហែលគ្នា គឺជនដៃដល់មានគ្នាច្រើននាក់ ជិះម៉ូតូកៀរ ឬធាក់ផ្ដួលម៉ូតូជនរងគ្រោះ រួចពួកគេព្រួតគ្នាវាយជនរងគ្រោះ។ ការវាយនោះទៀតសោត ពួកគេវាយសំដៅរកក្បាលជនរងគ្រោះ ដោយប្រើប្រាស់ដំបង និងដែករលាស់។ ជនដៃដល់ជាមនុស្សប្រុសពេញកម្លាំងពាក់មួកឃ្លុបបិទមុខជិត។ ក្រោយវាយដំជនរងគ្រោះចាស់ដៃហើយ ពួកគេក៏នាំគ្នាជិះម៉ូតូចេញពីទីតាំងកើតហេតុ។
ជនរងគ្រោះមួយចំនួនបានរងរបួសធ្ងន់ធ្ងរ រហូតដល់ធ្លាក់ខ្លួនពិការអស់មួយជីវិត ដូចជា សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសង្កាត់កាកាប ១ រាជធានីភ្នំពេញ នៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក ខៀវ ឌីន ជាដើម ខណៈអ្នកខ្លះបានធ្លាក់ខ្លួនឈឺរហូតដល់ស្លាប់ ដូចជាលោក ស៊ីន សំអាត ចៅសង្កាត់ជាប់ឆ្នោតនៃសង្កាត់ផ្សារអូរឫស្សីទី ៣ រាជធានីភ្នំពេញនៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ជាដើម។ ករណីធ្ងន់ធ្ងរជាងគេ គឺសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក ស៊ិន ខុន ត្រូវបានជនមិនស្គាល់មុខ កាប់ជាច្រើនកាំបិត បណ្ដាលឱ្យលោកបាត់បង់ជីវិត កាលពីវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២១។
អំពើហិង្សាទាំងនេះកើតឡើងផ្ទួនៗគ្នានៅរាជធានីភ្នំពេញ ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរមិនដែលនាំខ្លួនជនដៃដល់ណាម្នាក់យកមកផ្ដន្ទាទោសនោះទេ។ ជាញឹកញាប់ អាជ្ញាធរយកលេសថា ជនរងគ្រោះមិនសហការ ទើបមិនអាចរកឃើញជនប្រព្រឹត្ត ប៉ុន្តែជនរងគ្រោះចាត់ទុកថា នេះគ្រាន់តែជាការនិយាយដោះសារបស់អាជ្ញាធរ ព្រោះកន្លងទៅពួកគាត់បានដាក់បណ្ដឹង និងផ្ដល់ព័ត៌មាននានាជូនដល់សមត្ថកិច្ចអស់ហើយ ជាពិសេសករណីហិង្សាខ្លះ មានទាំងរូបភាព និងវីដេអូជនដៃដល់កំពុងធ្វើសកម្មភាពថែមទៀតផង។ លើសពីនេះ សម្រាប់ករណី ព្រហ្មទណ្ឌដូចជាការវាយដំលើរាងកាយនេះ អាជ្ញាធរមិនចាំបាច់ទាល់តែមានពាក្យបណ្ដឹងទេ ពោលគឺអាជ្ញាធរត្រូវចាត់ការតាមចាប់ជនដៃដល់ និងអ្នកបញ្ជាពីក្រោយខ្នង ដើម្បីផ្ដល់យុត្តិធម៌ដល់ជនរងគ្រោះ គ្រួសារ និងសង្គមទាំងមូល។
ទាក់ទងរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន ច្រានចោលការចោទប្រកាន់ដែលថា គណបក្សរបស់លោកជាអ្នករៀបចំឱ្យមានអំពើហិង្សាទាំងនេះ។
លោក សុខ ឥសាន៖«ការលើកឡើងថា បាតុភាពអសកម្មទាំងនេះ ទាំងនោះ បណ្ដាលមកពីអំពើប្រព្រឹត្តរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា អាហ្នឹងខ្ញុំសូមធានាអះអាងថា អត់មានជាដាច់ខាត»។
ទោះជាមានការបកស្រាយបែបនេះពីមន្ត្រីតំណាងគណបក្សកាន់អំណាចយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ជានិច្ចកាល លោក ហ៊ុន សែន ដែលជាប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងជាអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី តែងបង្ហាញឱ្យគេឯងឃើញថា លោកគឺជាមេក្លោងនៃការចាប់មនុស្សដាក់គុកដោយគ្មានកំហុស និងទំនងជាមេគំនិតនៃអំពើហិង្សាផ្នែកនយោបាយទាំងឡាយនៅកម្ពុជា។
ជាក់ស្ដែង កាលពីខែមករា ដើមឆ្នាំ២០២៣ នេះ លោកបានបញ្ចេញកំហឹង និងគំរាមជាសាធារណៈថា លោកអាចប្រើប្រាស់ទាំងប្រព័ន្ធតុលាការ និងទាំងអំពើហិង្សា ដើម្បីកម្ចាត់ក្រុមមន្ត្រីគណបក្សប្រឆាំង ប្រសិនបើពួកគេហ៊ានតវ៉ាលទ្ធផលបោះឆ្នោត ឬនិយាយប៉ះពាល់ដល់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោក។
លោក ហ៊ុន សែន៖«អ្នកឯងថា តុលាការជាតុលាការតេឡេកុម្ម៉ង់ បញ្ជាដោយរដ្ឋាភិបាល។ ឥលូវ អ្នកឯងរើសទៅក្នុងចំណោម ២។ ឬមួយអនុវត្តផ្លូវច្បាប់ តាមផ្លូវតុលាការ ឬមួយខ្ញុំត្រូវប្រមូលមនុស្សរបស់គណបក្សប្រជាជនធ្វើបាតុកម្ម ទៅវ៉ៃពួកអ្នកឯង តើអ្នកឯងព្រមជ្រើសរើសយកមួយណាក្នុងចំណោមពីរ រើសទៅ។ បើអ្នកឯងនៅតែបន្តមិនឈប់ការវាយប្រហារ យើងគ្មានជម្រើសទេ»។
កាលពីចុងឆ្នាំ២០១៥ ក្រុមជនដៃឆៅដែលជាកងអង្គរក្សរបស់លោក ហ៊ុន សែន បាននាំគ្នាព្រួតវាយតំណាងរាស្ត្រពីររូបនៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គឺលោក គង់ សភា និងលោក ញ៉យ ចំរើន ស្ទើរស្លាប់ស្ទើររស់នៅមុខរដ្ឋសភា ក្រោយពីលោក ហ៊ុន សែន បានបើកភ្លើងខៀវឱ្យក្រុមដៃជើងរបស់លោកលើកគ្នាមកធ្វើបាតុកម្មទម្លាក់លោក កឹម សុខា ពីតំណែងអនុប្រធានទីមួយរដ្ឋសភា នៅពេលនោះ។ ដោយសារមានវីដេអូបង្ហាញឱ្យឃើញមុខអ្នកវាយប្រហារជនរងគ្រោះច្បាស់ៗ និងមានសម្ពាធពីមហាជនកាន់តែខ្លាំងផង លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានបង្គាប់ឱ្យក្រុមអង្គរក្សរបស់លោកទាំងនោះ ចូលខ្លួនសារភាព។ ជនដៃដល់ ៣ នាក់ក្នុងចំណោមជនដៃដល់ជាច្រើននាក់ផ្សេងទៀត រួមមាន លោក ចាយ សារិទ្ធ លោក ម៉ៅ ហឿន និងលោក សុត វណ្ណនី ក៏បានចូលសារភាព។ តុលាការបានផ្ដន្ទាទោសពួកគេទាំង ៣ នាក់ ដាក់ពន្ធនាគារ ៤ ឆ្នាំ ប៉ុន្តែអនុវត្តទោសតែ ១ ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ ដោយទោសនៅសល់ត្រូវបានព្យួរ។ ក្រោយពេលផុតការអនុវត្តទោសមួយឆ្នាំនេះ លោក ហ៊ុន សែន បានដំឡើងបុណ្យស័ក្ដិដល់ពួកគេថែមទៀតផង ក្នុងនោះម្នាក់ឡើងដល់ផ្កាយ ១ និងពីរនាក់ទៀតឡើងដល់សក្ដិ ៥ ក្នុងជួរយោធា។
អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិលោក ហ្វីល រ៉ូបឺតសុន មានប្រសាសន៍ថា គោលដៅនៃអំពើហិង្សាផ្នែកនយោបាយទាំងនេះ គឺដើម្បីបំបិទសំឡេងប្រឆាំង និងសំឡេងរិះគន់រដ្ឋាភិបាល។
លោក ហ្វីល រ៉ូបឺតសុន៖«វាសំខាន់ណាស់ដែលយើងត្រូវចាំទាំងអស់គ្នាថា កន្លងទៅ ពួកជនដៃឆៅរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានអូសតំណាងរាស្ត្រចេញពីឡាន ហើយវាយដំច្រំធាក់ពួកគេនៅមុខរដ្ឋសភា។ សកម្មភាពហិង្សាអស់ទាំងនេះជារបៀបរបបរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ នេះជាវិធីដែលពួកគេអនុវត្តការបំភិតបំភ័យ និងបន្លាច ដើម្បីព្យាយាមធ្វើឱ្យអ្នករិះគន់ប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលនៅស្ងាត់ស្ងៀម»។អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន ខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ រាជធានីភ្នំពេញ និងជាជនរងគ្រោះមួយរូប គឺលោក នល់ ពង្សធិរិទ្ធ ឱ្យដឹងថា លោកមានអាការៈឈឺក្បាលជាប់ជាប្រចាំ តាំងពីត្រូវគេវាយកាលពីឆ្នាំមុននោះមក។ ម្យ៉ាងវិញទៀត លោកត្រូវបង្ខំចិត្តរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពផ្នែកនយោបាយ និងការដើរហើររបស់លោក។លោក នល់ ពង្សធិរិទ្ធ៖ «ប្រយ័ត្នគ្រប់ជំហានទាំងអស់សម្រាប់ខ្ញុំ។ និយាយឱ្យមែនទែនទៅ ដូចគេវាស់ដីឱ្យយើងដើរអ៊ីចឹង សព្វថ្ងៃ ព្រោះខ្ញុំត្រូវប្រយ័ត្នគ្រប់ជំហាន។ ហេតុអ្វី?ដោយសារតែជនប្រព្រឹត្តល្មើសមកលើរូបខ្ញុំ អត់ទាន់ត្រូវបានអាជ្ញាធរវែកមុខរកឃើញ ឬក៏ចាប់ខ្លួនបាននោះទេ»។
ជនរងគ្រោះមួយរូបទៀតដែលជាអ្នកជំនាញខាងកសិកម្ម លោក នី ណាក់ ថ្លែងថា លោកគ្មានសង្ឃឹមថា នឹងទទួលបានយុត្តិធម៌នោះទេ ព្រោះតុលាការកម្ពុជាមិនឯករាជ្យ ខណៈសមត្ថកិច្ចវិញហាក់គ្មានឆន្ទៈរកមុខជនដៃដល់ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធនោះឡើយ។
លោក នី ណាក់៖ «វិស័យយុត្តិធម៌ និងសមត្ថកិច្ចធ្វើការក្រោមការបង្គាប់បញ្ជារបស់តែគណបក្សកាន់អំណាចមួយ អ៊ីចឹងគណបក្សកាន់អំណាចគេចង់ឱ្យអ្នកដែលប្រឆាំង អ្នកដែលនៅខាងក្រៅរដ្ឋាភិបាលហ្នឹងបាត់សំឡេង ខ្លបខ្លាច។ អ៊ីចឹងហើយបានជាយុត្តិធម៌មិនអាចកើតមានឡើងចំពោះអ្នកដែលនៅក្រៅរដ្ឋាភិបាល»។
ក្រុមជនរងគ្រោះបន្តទទូចដល់អាជ្ញាធរឱ្យរកយុត្តិធម៌សម្រាប់ពួកគាត់ ស្របពេលក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្សបន្តអំពាវនាវឱ្យបញ្ឈប់ជាបន្ទាន់នូវអំពើហិង្សាផ្នែកនយោបាយនេះ។ ជាមួយគ្នានេះ អង្គការ Human Rights Watchស្នើដល់រដ្ឋាភិបាលបរទេសឱ្យចេញមុខទាមទារជាសាធារណៈទៅកាន់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ឱ្យទទួលខុសត្រូវចំពោះទង្វើរំលោភបំពានទាំងនេះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។