ជនជាតិដើមភាគតិចព្នង និងមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល ខកចិត្តចំពោះតុលាការ និងអាជ្ញាធរខេត្តមណ្ឌលគិរីថា មិនហ៊ានអនុវត្តច្បាប់លើប្រធានមន្ទីរអភិវឌ្ឍន៍ជនបទម្នាក់ ដែលប្រើឥទ្ធិពលរំលោភយកដីព្រៃអភិរក្ស និងដីសមូហភាពរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចជាច្រើនគ្រួសារ។ អ្នកភូមិចាត់ទុកទង្វើរបស់តុលាការ និងអាជ្ញាធរនេះថា មានចេតនាបើកដៃឱ្យអ្នកមានអំណាចដែលបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសរួចខ្លួន ជាប្រផ្នូលអាក្រក់ធ្វើឱ្យវិបត្តិដីធ្លីនៅតែកើតមានច្រើន។
ប្រជាសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចព្នង និងមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល ឱ្យដឹងនៅថ្ងៃទី២៤ ខែសីហាថា ប្រធានមន្ទីរអភិវឌ្ឍន៍ជនបទលោក យន់ សារ៉ោម ជាមេខ្លោងរំលោភយកដីព្រៃអភិរក្ស ២៣ហិកតារបំពានច្បាប់ និង ឈូសឆាយដីព្រៃសមូហភាពរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចព្នង ៥គ្រួសារ ឋិតក្នុងស្រុកកោះញែក កាលពីខែមេសា ឆ្នាំ២០២១។ ប៉ុន្តែមកទល់ពេលនេះ នៅមិនទាន់ឃើញតុលាការចាត់វិធានការលើប្រធានមន្ទីររូបនេះនៅឡើយទេ។
កាលពីឆ្នាំ២០២០ អភិបាលខេត្តមណ្ឌលគិរីលោក ស្វាយ សំអ៊ាង បានបញ្ជាឱ្យដកហូតដីព្រៃអភិរក្សទំហំ ២៣ហិកតារ ដែលលោក យន់ សារ៉ោម កាប់ទន្ទ្រានខុសច្បាប់ ឋិតនៅភូមិស្រែអ៊ី សង្កាត់រមនា ក្រុងសែនមនោរម្យ ខេត្តមណ្ឌលគិរី។ ប៉ុន្តែមកទល់ពេលនេះនៅមិនទាន់ឃើញ ស្ថាប័នណាមួយដោះស្រាយបញ្ហានេះនៅឡើយទេ។
ដើមបណ្តឹងជាជនជាតិដើមភាគតិចព្នងលោក គ្រើង តុលា អះអាងថា មូលហេតុដែលអាជ្ញាធរ និងតុលាការ មិនហ៊ានអនុវត្តច្បាប់លើប្រធានមន្ទីររូបនេះ ដោយសារខ្លាចឥទ្ធិពល ព្រោះលោកមានទំនាក់ទំនងស្និទ្ធជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងដែនដីលោក ជា សុផារ៉ា។ លោកបន្ថែមថា លោក យន់ សារ៉ោម បានរំលោភយកដីសមូហភាពរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចព្នង និងដីព្រៃអភិរក្សជាច្រើនតំបន់ តែគ្មានស្ថាប័នណាមួយហ៊ានអនុវត្តច្បាប់នៅឡើយទេ ធ្វើឱ្យជនជាតិដើមភាគតិចក្រីក្ររងទុក្ខវេទនា ដោយសារបាត់បង់ដីធ្លីដើម្បីដាំដុះចិញ្ចឹមជីវិត៖ «ជនជាតិដើមភាគតិចទូទាំងខេត្តហ្នឹង គេមិនសប្បាយចិត្តទេ កាលណាមានអ្នកកាង មានអ្នកការពារ ជនល្មើស និងជនខិលខូច អ៊ីចឹងខ្ញុំគិតថា សម័យនេះហើយ មិនគួរមានអ្នកធំ និងអ្នកតូចណា នៅកាងការពារ លោក យន់ សារ៉ោមបន្តទៀតទេ។ គួរតែឱ្យច្បាប់អ្នករកយុត្តិធម៌ ឱ្យច្បាប់អ្នកដាក់ទោសវិញ។ យើងមិនគួរមានមនុស្សទី២ និងទី ៣ មកកាងមនុស្សខូច ប៉ះពាល់សណ្ដាប់ធ្នាប់សង្គមទេ»។
ទាក់ទងនឹងការចោទប្រកាន់នេះ ប្រធានមន្ទីរអភិវឌ្ឍន៍ជនបទខេត្តមណ្ឌលគិរីលោក យន់ សារ៉ោម បដិសេធបំភ្លឺរឿងនេះ ដោយលោកប្រាប់ថា កំពុងជាប់រវល់៖ «ខ្ញុំជាប់រវល់ មានការអីហ្នឹង ខ្ញុំជាប់រវល់បន្តិច»។
កន្លងទៅប្រធានមន្ទីររូបនេះ បានគំរាមបកអាក្រាត ចំពោះអ្នកដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការទន្ទ្រានយកដីរដ្ឋ ប្រសិនអភិបាលខេត្តដកហូតដីរបស់លោកមែននោះ។ លោកប្រាប់កាសែតក្នុងស្រុកថា លោកនឹងលាតត្រដាងអ្នកដែលពាក់ព័ន្ធកាប់រានដីព្រៃទំហំ ៥០០ហិកតារ ដល់ ១.០០០ពាន់ហិកតារ នៅក្នុងខេត្តនេះ។
វិទ្យអាស៊ីសេរីមិនទាន់អាចទាក់ទង សុំការបំភ្លឺរឿងនេះ ពីអ្នកនាំពាក្យតុលាការខេត្តមណ្ឌលគិរីលោក មាស ប្រុស និងអភិបាលខេត្តមណ្ឌលគិរីលោក ស្វាយ សំអ៊ាង បាននៅឡើយទេ នៅថ្ងៃទី២៣ ខែសីហា ព្រោះទូរសព្ទហៅចូលតែគ្មានអ្នកលើក។ ចំណែករដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងដែនដីលោក ជា សុផារ៉ា ក៏អាស៊ីសេរីមិនទាន់អាចទាក់ទងបានដែរ។
រីឯតំណាងជនជាតិដើមភាគតិចព្នង ៥គ្រួសារ រស់នៅភូមិអន្ត្រេះ ឃុំអបួន ស្រុកកោះញែក ចោទប្រកាន់ប្រធានមន្ទីររូបនេះថា បានប្រើអំណាចជាអាជ្ញាធរ រំលោភបំពានដីព្រៃសមូហភាពរបស់អ្នកភូមិ ៥ហិកតារ។
តំណាងពលរដ្ឋលោក ឡាន រដ្ឋា ប្រាប់អាស៊ីសេរីថា លោក យន់ សារ៉ោម បានយកគ្រឿងចក្រឈូសឆាយ រំលោភយកដីចម្ការវិលជុំរបស់ពួកគាត់ទំហំជាង ៥ហិកតារ ធ្វើជាសម្បត្តិបុគ្គល។ លោកថា មកទល់ពេលនេះ ដីដែលប្រធានមន្ទីររូបនេះរំលោភយក នៅមិនទាន់មានការដោះស្រាយនៅឡើយទេ បង្កឱ្យប៉ះពាល់ជីវភាពជនជាតិដើមភាគតិចក្រីក្រ។ លោកបន្ថែមថា ដីសមូហភាពទាំងនោះ ពួកលោក បានអាស្រ័យផលជាង ៣០ឆ្នាំមកហើយ៖ «មានបញ្ហាអត់ឃើញដោះស្រាយឱ្យពលរដ្ឋ ដល់ពេលអ៊ីចឹង ពលរដ្ឋលែងមានជំនឿ។ ដល់ពេលអ៊ីចឹង ថ្ងៃមុខថ្ងៃក្រោយ អ្នកមានអំណាចចង់យកកន្លែងណាបានកន្លែងហ្នឹង»។
កាលពីឆ្នាំ២០១៦ ជនជាតិដើមភាគតិចព្នងជាង ១ពាន់នាក់បានផ្តិតមេដៃដាក់ពាក្យប្ដឹងទៅអាជ្ញាធរជាតិ ឱ្យដកប្រធានមន្ទីរអភិវឌ្ឍន៍ជនបទខេត្តមណ្ឌលគិរីរូបនេះពីតំណែង ករណីរំលោភសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិច។ លើសពីនេះ នៅឆ្នាំ២០១៧ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់សមាគមអាដហុកលោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណារ៍ និងជនជាតិដើមភាគតិចព្នង ១៧នាក់ បានផ្តិតមេដៃរួមគ្នា ប្តឹងបរិហារលោក យន់ សារ៉ោម ទៅតុលាការខេត្តមណ្ឌលគិរី ករណីបានដឹងឮពីបទល្មើសទន្ទ្រានដីរដ្ឋខុសច្បាប់ តែមិនមានចំណាត់ការ។ ទោះជាយ៉ាងណា មកដល់ពេលនេះ អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធទាំងនៅថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ខេត្ត មិនទាន់មានចំណាត់ការណាមួយលើមន្ត្រីរូបនេះនៅឡើយទេ។
មន្ត្រីពង្រឹងសិទ្ធិអំណាចសហគមន៍មូលដ្ឋាននៃសមាគមអាដហុក (Adhoc) លោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណារ៍ ថ្លែងថា កន្លងទៅអភិបាលខេត្តមណ្ឌលគិរីបានបញ្ជាឱ្យមន្ត្រីបរិស្ថានដកហូតដីព្រៃអភិរក្ស ២៣ហិកតារ ពីប្រធានមន្ទីររូបនេះ នឹងកសាងសំណុំរឿងទៅតុលាការ ប៉ុន្តែក្រោយមកសំណុំរឿងនេះបែរជាស្ងាត់ឈឹង។ លោកថា សំណុំរឿងនេះ គឺជាបទល្មើសឧក្រិដ្ឋជាក់ស្តែង ហើយមានការបញ្ជាផ្ទាល់ពីអភិបាលខេត្តទៀត ដូច្នេះមិនគួរអូសបន្លាយពេលអនុវត្តច្បាប់បន្តទៅទៀតនោះទេ៖ «ប្រធានមន្ទីរបរិស្ថានក៏គេបានរៀបចំរឿងហ្នឹងដាក់ទៅតុលាការដែរវាជាបទល្មើសជាក់ស្តែង ប្រសិនជាមានការតម្កល់រឿងហ្នឹង វាជារឿងមិនប្រក្រតីខ្លាំងហើយ។ បទល្មើសឧក្រិដ្ឋត្រូវបានគេតម្កល់ វាអត់ដែរមានឬមួយគេបិទទំហំហ្នឹង២៣ហិកតារ តែពលរដ្ឋគាត់ប្រតិកម្ម យន់ សារ៉ោម កាប់ដីព្រៃកន្លែងហ្នឹង ១០០ហិកតារ»។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរូបនេះបន្ថែមថា ប្រធានមន្ទីររូបនេះមានរឿងអាស្រូវច្រើនទាក់ទងនឹងការរំលោភយកដីធ្លី ធ្វើឱ្យជនជាតិដើមភាគតិចខឹងសម្បារ ហើយក៏មានពលរដ្ឋខ្លះមិនហ៊ានតវ៉ាដោយសារខ្លាចអំណាចលោក យន់ សារ៉ោម។ លោកថា ការពន្យារពេលមិនចាត់វិធានការច្បាប់ករណីនេះ នឹងកើនឡើងវប្បធម៌និទ្ទណ្ឌភាព ឬទម្លាប់ឱ្យជនល្មើសរួចទោស ដែលជាដើមចមធ្វើឱ្យវិបត្តិដីធ្លី និងព្រៃឈើជាប់គាំង៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។