សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បន្តបើកសវនាការជំនុំជម្រះក្ដីលើសកម្មជនគណបក្សប្រឆាំងក្នុងសំណុំរឿងរួមគំនិតក្បត់ និងញុះញង់ នៅថ្ងៃទី២៨ មករានេះ ក្រោមបរិយាកាសរឹតបន្តឹងសន្តិសុខ និងរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពពលរដ្ឋ។ មេធាវីការពារក្ដី និងមន្ត្រី សង្គមស៊ីវិលលើកឡើងថា តុលាការព្យាយាមលើកយកការបង្ហោះហ្វេសប៊ុក ឈ្មោះហ្វេសប៊ុក និងសារឆ្លើយតាមបណ្ដាញសង្គមរបស់សកម្មជនបក្សប្រឆាំងធ្វើជាដើមចមនៃការចោទប្រកាន់លើកម្មជនបក្សប្រឆាំងទាំងនោះ។
សវនការលើកទី៣ នេះ តុលាការបន្តសួរដេញដោលលើសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចំនួន ៤នាក់ក្នុងនោះរួមមាន លោក ហេង ច័ន្ទសុទ្ធី លោក ជា យ៉ាម៉ន និងយុវជន ព្រំ រ័ត្ន។ ចំណែកសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិម្នាក់ទៀត កញ្ញា ណី ល័ក្ខ នៅខេត្តបាត់ដំបង កញ្ញាមិនបានចូលបំភ្លឺក្នុងតុលាការទេ ព្រោះបញ្ហាសុខភាព និងខ្វះថវិកាធ្វើដំណើរមកតុលាការ។ ពេលសួរដេញដោលលោក ជា យ៉ាម៉ន សុំសិទ្ធិមិនឆ្លើយនឹងសំណួររបស់តុលាការដោយផ្ដល់សិទ្ធិជូនមេធាវីការពារក្ដីជាអ្នកបំភ្លឺ។ ចំណែកយុវជន ព្រំ រ័ត្ន ដំបូងឡើយ លោកសុំសិទ្ធិមិននិយាយដែរ ប៉ុន្តែក្រោយមកលោកយល់ព្រមឆ្លើយខ្លះៗ វិញនូវសំនួរណាដែលលោកអាចឆ្លើយបាន។
មេធាវីការពារក្ដីឱ្យសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក ឡោ ជុនធី ឱ្យដឹងថា ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញាព្យាយាមលើកយកការប្រើប្រាស់ហ្វេសប៊ុកមកដាក់បន្ទុកកូនក្ដីរបស់លោក។ លោកលើកឡើងថា តុលាការបានលើកយកឈ្មោះហ្វេសប៊ុកកូនក្ដីរបស់លោកម្នាក់គឺ លោក ហេង ច័ន្ទសុទ្ធី ដែលបង្ហោះសារបន្តពីគេ ដែលនិយាយថា រំដោះប្រទេសពីជនផ្ដាច់ការ។ លោកថា ការប្រើពាក្យពេចន៍ខ្លះ គឺមកពីកូនក្ដីលោកយល់មិនដល់ថា ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សង្គមដូចតុលាការចោទប្រកាន់នោះទេ។ លោកមេធាវីព្រួយបារម្ភថា បើតុលាការនៅតែយកពាក្យពេចន៍មួយៗ ដែលបង្ហោះលើហ្វេសប៊ុកមកចោទប្រកាន់បែបនេះ នោះនឹងធ្វើឱ្យកូនក្ដីលោករងគ្រោះ។ លោកមេធាវីចង់ឃើញតុលាការលើកយកធាតុផ្សំ ដែលកើតជាបទល្មើសមកសួរដេញដោលជាជាងការច្បិចយកពាក្យមួយៗ ដែលបង្ហោះលើហ្វេសប៊ុកមកចោទប្រកាន់៖ « ខ្ញុំយល់ពិបាកដែរត្រង់កន្លែងវែកញែកថា ញុះញង់ និងបំផុសបំផុលណា ទាល់តែយើងមានធាតុផ្សំណាមួយ ដែលអាចធ្វើទៅកើតណាដូចឧទាហរណ៍ម្នាក់គាត់សាមញ្ញគាត់បម្រុងអីៗ អ៊ីចឹងណាហើយសួរមានអ្នកទៅស្ដាប់គាត់ ? នៅសហរដ្ឋអាមេរិករាល់ថ្ងៃគេខឹងត្រាំ (Trum) ដោយសារអី ? ត្រាំគាត់ប្រធានាធិបតីណា»។
សវនាការលើសំណុំរឿងរួមគំនិតក្បត់ និងញុះញង់ឲ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គមមួយនេះ មានជនជាប់ចោទទាំងអស់ ៦០នាក់។ ក្នុងនោះមានថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដូចជាលោក សម រង្ស៊ី អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ លោក អេង ឆៃអ៊ាង សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស និងសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិផ្សេងទៀត ដោយអ្នកខ្លះនៅក្នុងស្រុក និងខ្លះទៀតនៅក្រៅប្រទេស។
នាយិកាមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាអ្នកស្រី ចក់ សុភាព ដែលឃ្លាំមើលសវនាការនេះសរសេរលើហ្វេសប៊ុកថា ការដេញដោលរបស់តុលាការលើកនេះ ក៏ដូចជាសវនាការកាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១ នោះដែរ គឺធ្វើឱ្យមានចំណោទលើការប្រើប្រាស់បណ្ដាញសង្គមនិងការបញ្ចេញទស្សនយោបល់របស់ពលរដ្ឋ។ អ្នកស្រីថា តុលាការហាក់មានការព្យាយាមពន្លាអត្ថន័យនៃទស្សនៈយោបល់របស់ពលរដ្ឋនោះជាចេតនាទុច្ចរិត ឬការញុះញង់បះបោរជាដើម។
អ្នកឃ្លាំមើលសវនាការម្នាក់ទៀត គឺអ្នកនាំពាក្យសមាគមអាដហុក លោក ស៊ឹង សែនករុណា ថ្លែងថា ក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះសួរទាំងសំនួរដោះបន្ទុក និងសំណួរដាក់បន្ទុក ហើយផ្ដល់សិទ្ធិ និងឱកាសដល់អ្នកពាក់ព័ន្ធបានល្អគួរសម។ ប៉ុន្តែ លោកសង្កេតឃើញថា តុលាការហាក់មិនមានភស្តុតាងអ្វីក្រៅពីការបង្ហោះសារ និងសារឆ្លើយឆ្លងតាមបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុកនោះឡើយ៖ «មិនមែនជាយល់របស់ខ្ញុំទេ គឺទាំងការលើកឡើងរបស់សង្គមដែលធ្វើការផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស និងខាងអង្គការអន្តរជាតិរីក៏សហប្រជាជាតិគេចាត់ទុកថា ក្នុងសំណុំរឿងទាំងអស់ហ្នឹង ដែលទាក់ទងនឹងវិវាទនយោបាយពីស្ថានភាពនយោបាយធ្លាក់ចុះអញ្ចឹងចំណាត់ការផ្លូវច្បាប់ក្នុងរឿងនយោបាយយើងយល់ថា ពិបាករកដំណោះស្រាយ និងភាពយុត្តិធម៌»។
មន្រ្តីសិទ្ធិមនុស្សដដែលសង្កេតឃើញទៀតថា សវនការនេះក៏មានការឃ្លាំមើលពីតំណាងទូតប្រទេសសេរីរួមមាន អាមេរិកបារាំង អាល្លឺម៉ង់ និងតំណាងមន្ត្រីអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជាផងដែរ។
ស្របពេលតុលាការកំពុងបើកសវនាការនេះ នៅក្រៅរបងតុលាការវិញអាជ្ញាធរបានដាក់ពង្រាយកម្លាំងជាច្រើនកន្លែង។ អាជ្ញាធរបន្តហាមឃាត់ការឈរ ឬប្រមូលផ្ដុំនៅទីសាធារណៈនៅបរិវេណក្បែរតុលាការសូម្បីតែអ្នកសារព័ត៌មានឈរសម្ភាសន៍អ្នកពាក់ព័ន្ធក្រោយបញ្ចប់សវនាការ ក៏អាជ្ញាធរបណ្ដេញចេញដែរ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ អ្នកទៅឃ្លាំមើលសវនាការមួយចំនួន ត្រូវបានជនមិនស្គាល់មុខតាមដាន និងប៉ុនប៉ងប្រើហិង្សាលើពួកគេទៀតផង។
ក្រោយបញ្ចប់សវនាការនៅព្រឹកថ្ងៃទី២៨ មករា តុលាការបានសម្រេចកំណត់យក ថ្ងៃទី១៨ ខែកុម្ភៈខាងមុខ ដើម្បីបន្តសវនាការសំណុំរឿងនេះទៀត។ លោកមេធាវី ឡោ ជុនធី ឱ្យដឹងថា តាមគម្រោងតុលាការគ្រោងបញ្ចប់ការសួរដេញដោលរឿងនេះនៅខែមេសាខាងមុខ។ លោកមេធាវីប្រាប់ថា ពួកលោកជួបបញ្ហាខ្វះឯកសារ ដោយសារសំណុំរឿងនេះមានកូនក្ដីច្រើន ពេលវេលាខ្លី ហើយមេធាវីក៏មានចំនួនតិចផងដែរ។
រីឯអ្នកស្រី ចក់ សុភាព វិញ អ្នកស្រីក៏លើកឡើងដែរថា ចំណុចនេះអាចបង្ហាញពីផលវិបាកមួយចំនួននៃការត្រៀមការការពារ និងពិនិត្យសំណុំរឿង ដើម្បីផលប្រយោជន៍ជនជាប់ចោទ ដោយសារតែទំហំនៃការកោះហៅ និងចោទប្រកាន់ធ្វើឡើងក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំ។ អ្នករាយការណ៍ពិសេស អង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា អ្នកស្រី រ៉ូណាស្មីត (Rhona Smith) និងអ្នកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិដទៃទៀតបានលើកឡើងថា ការកោះហៅមនុស្សច្រើនបែបនេះនឹងធ្វើឱ្យយុត្តិធម៌ជនត្រូវចោទត្រូវប្រឈមនឹងហានិភ័យ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។