ក្រុមអ្នកតាមដានស្ថានការណ៍នយោបាយ លើកឡើងថា ក្រុមយុវជន ជាទំពាំងស្នងឫស្សី និងដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ លើកិច្ចការងារសង្គម។ នៅប្រទេសពីរនៅក្នុងសមាគមអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ឬអាស៊ានមានប្រទេសពីរ ដែលយុវជនបានចេញមុខធ្វើបាតុកម្មទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលដោះស្រាយរឿងអំពើ អយុត្តិធម៌សង្គម និងទាមទារឲ្យមេដឹកនាំលាលែងពីតំណែង ដូចជានៅថៃ និងកម្ពុជាដើម។
អ្នកជំនាញខាងវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា លើកឡើងថា ក្រុមយុវជនមួយចំនួនបានចាប់ផ្ដើមធ្វើបាតុកម្មទាមទាររឿងអយុត្តិធម៌សង្គម ដែលជាការបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួនស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និង សង្គមប្រជាធិបតេយ្យ តែទោះបីជាដូច្នេះក្ដី បើប្រៀបនឹងយុវជនថៃវិញ សន្ទុះយុវជនដែលឈឺឆ្អាលរឿងសង្គមនេះ នៅមានកម្រិតនៅឡើយ៖ «
កូនប្រុសច្បងលោក ហ៊ុន សែន លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានប្ដេជ្ញាចិត្តថា ក្នុងនាមជាមេទ័ព លោកមិនឲ្យក្រុមយុវជនចេញមកតវ៉ាទាមទារយុត្តិធម៌សង្គមអ្វីឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានចោទប្រកាន់ ឬលាបពណ៌ក្រុមយុវជននេះថា ជាក្រុមចង់បំផ្លាញប្រជាធិបតេយ្យ និងនីតិរដ្ឋទៅវិញ៖ «
ទោះបីជាបែបនេះក្ដី ជាការកត់សម្គាល់ ក្រុមយុវជនមួយចំនួនបានផ្ទុះការតវ៉ារឿងអយុត្តិធម៌សង្គមនេះ ពួកគេអះអាងថា មិនមែនជាការបំផ្លាញប្រជាធិបតេយ្យអ្វីឡើយ គឺរបបឯកនេះទៅវិញទេ ដែលបំផ្លាញប្រជាធិបតេយ្យ និងនីតិរដ្ឋនោះ។ លើសពីនេះទៀតសន្ទុះងើបតវ៉ារបស់ក្រុមយុវជននេះ គឺកើតមាន ក្រោយពីចាប់ខ្លួនប្រធានសហជីពលោក រ៉ុង ឈុន ដាក់ពន្ធនាគារមក។ ទោះបីជារបបឯកបក្សបានចាប់ខ្លួនយុវជនមួយចំនួនដាក់ពន្ធនាគារក្ដី ប៉ុន្តែ នៅមានយុវជនមួយចំនួនទៀត នៅតែមានស្មារតីមោះមុតបន្តធ្វើបាតុកម្ម ប្រឆាំង និងការចាប់ខ្លួនមនុស្សទាំងអយុត្តិធម៌នេះ។ ទោះបីជាអ្នកវិភាគមើលឃើញថា សកម្មភាពចេញតវ៉ារបស់យុវជននេះ នៅមានកម្រិតក្ដី តែយ៉ាងហោចណាស់ ក៏មានយុវជនមួយចំនួនបង្ហាញពីការប្ដេជ្ញាចិត្តរបស់ខ្លួនដោយគ្មានការភ័យខ្លាចក្នុងការទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលបញ្ឈប់នូវអំពើអយុត្តិធម៌សង្គម ស្របពេលមនុស្សស្ទើរពេញមួយនគរសម្ងំស្ងៀមស្ងាត់ដែរ។
ទាក់ទង និងបញ្ហានេះ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា បន្ថែមថា មូលហេតុដែលសន្ទុះយុវជននៅមានចំនួនតិចតួចនៅឡើយក្នុងការចូលរួមតវ៉ាទាមទារឲ្យមានយុត្តិធម៌សង្គមនេះ គឺមានកត្តាមួយចំនួន ដែលជាការរាំងស្ទះរួមមាន មនុស្សជំនាន់មុនដែលជាឪពុកម្ដាយ ជីដូន ជីតារបស់ពួកគាត់ធ្លាប់រស់នៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យជួបប្រទះនូវការឈឺចាប់ ដោយការចាប់ចង និងកាប់សម្លាប់ បាក់ស្បាត ហើយពួកគាត់មិនគាំទ្រកូនៗ របស់ខ្លួន ចេញមុខឈឺឆ្អាលរឿងសង្គមនេះទេ។ ម្យ៉ាងទៀតនៅមានប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើន ដែលមានទស្សនៈ "រក្សាការស្ងៀមស្ងាត់ ដើម្បីសេចក្ដីសុខ" នៅនៅស្របពេលអាជ្ញាធរកំពុងតែគាបសង្កត់ និងរឹតត្បិតបែបនេះ៖ «
ទោះបីជាបែបនេះក្ដី ទីប្រឹក្សាអង្គការខុមហ្វ្រែល លោក គល់ បញ្ញា លើកឡើងថា បញ្ហាសំខាន់ ដែលយុវជនចូលរួមទាមទាររឿងយុត្តិធម៌សង្គមមិនមានចំនួនច្រើន ដូចនៅប្រទេសថៃនោះ ដោយសារតែនៅប្រទេសថៃ ការចេញធ្វើបាតុកម្មផុសចេញពីស្រទាប់និស្សិត ហើយក្រុមនិស្សិតទាំងនេះ មានសិទ្ធិក្នុងការជជែកអំពីរឿងនយោបាយនៅក្នុងសាលារៀន ខុសពីនៅកម្ពុជា ដែលរបបលោក ហ៊ុន សែន ហាមឃាត់។ លោកបញ្ជាក់ថា សាលារៀននៅថៃភាគច្រើនឯករាជ្យ មិនស្ថិតនៅក្រោមការក្ដោបក្ដាប់របស់រដ្ឋាភិបាលដូចនៅកម្ពុជាឡើយ៖ «
យុវជននៅប្រទេសថៃ បានធ្វើបាតុកម្ម ចាប់តាំងពីពាក់កណ្ដាលខែកក្កដាមក ទោះបីជាប្រទេសនេះ កំពង់ស្ថិតនៅក្នុងបម្រាមមិនឲ្យមនុស្សជួបជុំគ្នាជាទ្រង់ទ្រាយធំ ដើម្បីកុំឲ្យឆ្លងជំងឺកូវីដ១៩ក្ដី ប៉ុន្តែក្រុមយុវជននៅតែផុលផុសចេញមកតវ៉ា នៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យដដែល គឺទាមទារឲ្យនាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ លោក ប្រាយុទ្ធ ចាន់អូចា Prayuth Chan O-Cha ចុះចេញពីតំណែង។ បាតុកម្មនៅថៃនេះ ដំបូងឡើយក្រុមនិស្សិតធ្វើឡើងនៅក្នុងបរិវេណសាលា ក៏ប៉ុន្តែក្រោយពីជំងឺកូវីដ១៩ ផ្ទុះឡើង ពួកគេបានផ្អាកទៅវិញ។ ក៏ប៉ុន្តែចលនានេះ ចលនាយុវជនបានផុលផុសកាន់តែខ្លាំងឡើងចាប់ពីពាក់កណ្ដាលខែកក្កដាមក ដែលបាតុកម្ម។ ជាការកត់សម្គាល់បាតុកម្មនៅថៃនេះ បានផ្ទុះឡើងពីដំបូង នៅបន្ទាប់ពីតុលាការបានរំលាយគណបក្សឆ្ពោះទៅអនាគត (Future Forward Party) នៅចុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០។
ក្រុមនិស្សិតថៃដែលប្រមូលផ្ដុំគ្នាមនុស្សច្រើនកកកុញធ្វើបាតុកម្មនេះ គឺមិនខុសពីអ្វី ដែលកំពុងតែកើតមាននៅកម្ពុជា ដែលសហគមន៍អឺរ៉ុប និងប្រទេសលោកសេរី ទាមទារឲ្យរបបលោក ហ៊ុន សែន ស្ដារប្រជាធិបតេយ្យ និងគោរពសិទ្ធិមនុស្សឡើងវិញនោះឡើយ។ និស្សិតថៃ ក្រៅពីទាមទារឲ្យលោក ប្រាយុទ្ធ ចុះចេញពីតំណែងនោះ គឺពួកគេទាមទារធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ស្ដារប្រជាធិបតេយ្យបោះឆ្នោតឡើងវិញ និងរហូតដល់ហ៊ានទាមទារអំណាចព្រះមហាក្សត្រ ដែលមានអំណាចលើសលប់មិនមុនមកគ្មានហ៊ានប៉ះអង្គព្រះមហាក្សត្រទៀតផង។ ការទាមទារឲ្យធ្វើកំណែទម្រង់អំណាចព្រះមហាក្សត្រ ទៅលើចំណុច ដែលច្បាប់ថៃចែងថា អ្នកណាហើយហ៊ានរិះគន់ព្រះមហាក្សត្រនឹងត្រូវជាប់ទោសរយៈពេល ១៥ឆ្នាំ ដែលក្រុមនិស្សិតប្រឆាំងដាច់ខាតចំពោះដាក់ទោសទណ្ឌនេះ។
ទោះបីជាបែបនេះក្ដី រដ្ឋាភិបាលថៃមិនប្រើកណ្ដាប់ដៃក្ដៅបង្ក្រាប ឬចាប់ចងក្រុមយុវជន និងនិស្សិតដូចរបបលោក ហ៊ុន សែន ឡើយ។ ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ ទាំងលោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា ទាំងលោក គល់ បញ្ញា លើកឡើងដូចគ្នាថា រដ្ឋាភិបាលថៃបើកទូលាយសិទ្ធិសេរីភាព និងគោរពសិទ្ធិមនុស្សជាងកម្ពុជា បញ្ហានេះហើយទើបរដ្ឋាភិបាលនេះ មិនចាប់ចង ឬបង្ក្រាបក្រុមអ្នកតវ៉ាដូចនៅកម្ពុជា។ លោក គល់ បញ្ញា មានប្រសាសន៍ថា ថៃមិនប្រើសន្តិសុខស៊ីឈ្នួលដូចនៅកម្ពុជាទេ កងកម្លាំងរបស់ថៃ គឺមានវិជ្ជាជីវៈក្នុងការរៀបចំសណ្ដាប់ធ្នាប់៖ «
អ្នកវិភាគសម្ដែងការព្រួយបារម្ភថា បើសិនជាពលរដ្ឋខ្មែរនៅតែប្រកាន់ទស្សនៈថា " ត្រូវតែរក្សាការស្ងៀមស្ងាត់ ដើម្បីសម្ងំយកសេចក្ដីសុខនោះ " ក៏មិនខុសពីអ្វីពីការជួយជំរុញលើកទឹកចិត្តឲ្យអាជ្ញាធររដ្ឋប្រព្រឹត្តិអំពើហិង្សាលើក្រុមយុវជនមួយចំនួនកំពុងតែឈឺឆ្អាលរឿងអយុត្តិធម៌សង្គមនោះ ហើយអំពើយុត្តិធម៌នេះនឹងកាន់តែរីកធំធាត់ឡើងជាមិនខាន។ ជាងនេះទៅទៀត អំពីរឿងបូរណភាពទឹកដីវិញ បើសិនជាពលរដ្ឋគ្រប់រូបមិននាំគ្នាបញ្ចេញមតិឲ្យរបបលោក ហ៊ុន សែន ទប់ស្កាត់អំពើឈ្លានរបស់ប្រទេសជិតខាងទេ ដូចជា វៀតណាមជាដើមនេះ ផ្ទៃដីរបស់កម្ពុជានឹងកាន់តែរួមតូចនៅពេលអនាគត៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។