អ្នកវិភាគនយោបាយលើកឡើងថា ពួកគេមិនភ្ញាក់ផ្អើលទេដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបញ្ជាក់ជំហរមិនលូកដៃចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ភូមាឬមីយ៉ាន់ម៉ា (Myanmar) នេះ ព្រោះកម្ពុជា ក៏កំពុងញាំញីដោយវិបត្តិនយោបាយ និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរដែរ។
លោក ហ៊ុន សែន បង្ហោះសារនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុក (Facebook) ក្រោយបញ្ចប់កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាននៅល្ងាចថ្ងៃទី២៤ ខែមេសាថា កម្ពុជានៅតែប្រកាន់ខ្ជាប់គោលការណ៍មិនលូកដៃចូលកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសភូមាឡើយ ប៉ុន្តែកម្ពុជា គាំទ្រជំហររួមរបស់អាស៊ានដើម្បីជួយដោះស្រាយវិបត្តិនយោបាយនៅភូមា។
មេដឹកនាំរបបក្រុងភ្នំពេញដែលរងការរិះគន់រឿងបង្ក្រាបគណបក្សប្រឆាំង និងអ្នករិះគន់ ដើម្បីរក្សាអំណាចរូបនេះក៏ផ្តល់យោបល់ឲ្យពិចារណាប្រើយន្តការអាស៊ានត្រីភាគី (ASEAN Troika) ដើម្បីជួយសម្របសម្រួលឲ្យភាគីដែលកំពុងប្រឈមមុខដាក់គ្នានៅភូមា ងាកមកចរចាគ្នាដោយស្ងាត់ៗ និងសន្តិវិធីវិញ ដើម្បីកុំឲ្យមានការបាត់បង់អាយុជីវិតប្រជាជនតទៅទៀត។
ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកជំនាញខាងវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយលោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា ថ្លែងថា វត្តមានរបស់លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងកិច្ចប្រជុំនេះ គឺចង់បង្ហាញពីភាពស្របច្បាប់ និងនយោបាយការបរទេសរបស់ខ្លួននៅលើឆាកអន្តរជាតិ ស្របពេលសហគមន៍អន្តរជាតិ ជាពិសេសសហគមន៍អឺរ៉ុបបានរិះគន់ និងមិនផ្តល់តម្លៃដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលកើតចេញពីការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨។ ទន្ទឹមគ្នានេះ លោកយល់ថា កិច្ចប្រជុំស្តីពីវិបត្តិនយោបាយភូមាត្រឹមកម្រិតអាស៊ាននេះ មិនអាចទទួលបានលទ្ធផលផ្លែផ្កាអ្វីឡើយ ព្រោះមេដឹកនាំនៃរដ្ឋជាសមាជិកអាស៊ានមួយចំនួន រួមទាំងកម្ពុជាផង ពុំសូវមានតម្លៃខាងប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធមនុស្សនោះទេ៖ «ក្របខណ្ឌបណ្តាប្រទេសផ្សេងទៀត ដូចជា ឥណ្ឌូនេស៊ី សិង្ហបុរី ម៉ាឡេស៊ី លើកឡើងហ្នឹងក៏មិនសម្រេចកិច្ចការអីបានដែរ ដោយសារអាស៊ានវាត្រូវការគោលការណ៍កុងសង់ស៊ីស ១០ សំឡេង ហើយបើបាត់ ១ វាអត់មានជាសំឡេងទេ។ អាស៊ានវានៅជារបាំងគឺការមិនជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុង ប៉ុន្តែនៅក្នុងធម្មនុញ្ញអាស៊ានទាំង ៥០មាត្រា ក៏មានចំណុចមួយនិយាយពីការលើកស្ទួយលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្ស នៅក្នុងក្របខណ្ឌតំបន់ដែរ។ ខ្ញុំគិតថា វាមិនសំខាន់ទៅលើមិនជ្រៀតជ្រែកទៅលើកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់រដ្ឋសមាជិកទេ គឺសំខាន់លើបណ្តារដ្ឋជាសមាជិកអាស៊ានមួយចំនួនហ្នឹង មានបញ្ហាផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួនឯង ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យទៅហើយ ដូច្នេះគេនឹងមិនជ្រៀតជ្រែកច្រើនទេ»។
កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានក្រៅផ្លូវការនេះ ធ្វើឡើងនៅក្នុងទីក្រុងហ្សាការតា (Jakarta) នៃប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី (Indonesia) ហើយមានរយៈពេលតែមួយថ្ងៃប៉ុណ្ណោះគឺនៅថ្ងៃទី២៤ ខែមេសា។ កិច្ចប្រជុំនេះ ផ្តោតសំខាន់លើវិបត្តិនយោបាយបង្ហូរឈាមនៅប្រទេសភូមា។ ក្នុងចំណោមរដ្ឋជាសមាជិកអាស៊ានទាំង ១០ នេះ មានមេដឹកនាំចំនួន ៧ ប្រទេស ចូលរួមកិច្ចប្រជុំនេះ ក្នុងនោះរួមមានមេដឹកនាំកម្ពុជាលោក ហ៊ុន សែន និងមេដឹកនាំរដ្ឋប្រហារយោធាភូមាលោក មីន អ៊ុងឡាំង (Min Aung Hlaing) ផងដែរ។ កាលពីថ្ងៃទី១ ខែកុម្ភៈ មេដឹកនាំយោធាភូមា គឺបានដឹកនាំកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធធ្វើរដ្ឋប្រហារដណ្ដើមអំណាចពីគណបក្សរបស់អ្នកស្រី អ៊ុង សានសូជី ដែលបានឈ្នះឆ្នោតភ្លូទឹកភ្លូកដីនៅភូមា កាលពីចុងឆ្នាំ២០២០។ មេដឹកនាំស៊ីវិលជាប់ឆ្នោតជាច្រើនរូប រួមទាំងអ្នកស្រី អ៊ុង សានសូជី (Aun San SuuKyi) ផង ត្រូវបានចាប់ឃុំខ្លួនមកទល់សព្វថ្ងៃនេះ។
ពាក់ព័ន្ធរឿងនេះដែរ អ្នកវិភាគនយោបាយលោក គឹម សុខ មានប្រសាសន៍ថា មូលហេតុសំខាន់ដែលលោក ហ៊ុន សែន ចាកចេញពីកម្ពុជាដែលកំពុងមានវិបត្តិជំងឺកូវីដធ្ងន់ធ្ងរ ហើយទៅចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាននេះព្រោះលោក ហ៊ុន សែន គ្រាន់តែចង់បានមុខមាត់ ឬប្រយោជន៍នយោបាយផ្ទាល់ខ្លួន។ លោកយល់ថា សាររបស់លោក ហ៊ុន សែន នេះ មិនបានផ្តល់ជាដំណោះស្រាយបញ្ហានៅភូមាឡើយ៖ «លោក ហ៊ុន សែន អាចជាកូនក្រករបស់ចិនក្នុងការដើរតួនាទីចូលរួមកិច្ចប្រជុំនោះ ប៉ុន្តែមិនមែនរកដំណោះស្រាយទេ តែផ្តល់យោបល់រារាំងដំណើការមួយចំនួនដែលប្រទេសមានសក្តានុពលក្នុងអាស៊ានហ្នឹងចង់សង្កត់ពួកយោធាភូមា ព្រោះការបារម្ភរបស់ចិន គឺខ្លាចពួកយោធា មីន អ៊ុងឡាំង បាត់បង់អំណាចឆាប់ពេក ដែលធ្វើឲ្យចិនបាត់បង់ឥទ្ធិពលនយោបាយក្នុងតំបន់។ លោក ហ៊ុន សែន ខ្លួនឯងក៏ខ្លាចពួកយោធាបាត់បង់អំណាចដែរ ព្រោះកាលណាពួកយោធាបាត់បង់អំណាចស្មើនឹងការតស៊ូរបស់ពលរដ្ឋភូមាជោគជ័យ ហើយវាស្មើនឹងលើកទឹកចិត្តដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរក្នុងការតស៊ូរុញមេដឹកនាំផ្តាច់ការចេញពីអំណាចដែរ»។
អ្នកវិភាគនយោបាយរូបនេះបន្ថែមថា ប្រសិនបើ ហ៊ុន សែន ចង់ឲ្យភូមាចរចាដោះស្រាយវិបត្តិនយោបាយនោះ លោក ហ៊ុន សែន ខ្លួនឯងក៏ត្រូវទទួលយកយោបល់ពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ដើម្បីដោះស្រាយវិបត្តិនយោបាយនៅកម្ពុជាសព្វថ្ងៃនេះដែរ។
ដោយឡែក ក្រោយបញ្ចប់កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាននេះលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានដឹកនាំគណៈប្រតិភូវិលត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ ហើយនៅល្ងាចថ្ងៃទី២៤ ខែមសា៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។