មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សភ្លើងទៀនលោក សុន ឆ័យ បានណែនាំសកម្មជនបក្សនេះឱ្យធ្វើជាគំរូល្អនៅក្នុងសង្គមដើម្បីទាក់ទាញការគាំទ្រពីប្រជាពលរដ្ឋយកឈ្នះការបោះឆ្នោតនៅពេលខាងមុខ។ ទន្ទឹមគ្នានេះ សកម្មជនបក្សភ្លើងទៀនមើលឃើញថា ស្ថានការណ៍មុនបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់អាណត្តិទី៥នេះ មិនសូវល្អនោះទេ ព្រោះអាជ្ញាធរបក្សកាន់អំណាចបានគំរាមកំហែងសកម្មជនខ្លាំងជាងពេលមុនៗ ដែលធ្វើពួកគេលំបាកការធ្វើសកម្មភាពនយោបាយ។
អតីតប្រធានក្រុមតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក សុន ឆ័យ បានចុះធ្វើសកម្មភាពនយោបាយសាជាថ្មីឡើងវិញ ក្រោយពីបាត់មុខក្នុងឆាកនយោបាយអស់រយៈពេលជាង៤ឆ្នាំ ចាប់តាំងពីមានការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកាលពីឆ្នាំ២០១៧មក។ សកម្មភាពនយោបាយក្នុងថ្ងៃដំបូងនេះ លោក សុន ឆ័យ បានចុះជួបសកម្មជនគណបក្សភ្លើងទៀនប្រមាណ៣០០នាក់នៅខេត្តត្បូងឃ្មុំនៅព្រឹកថ្ងៃទី២៧ ខែមីនា។ លោកបានណែនាំសកម្មជនបក្សភ្លើងទៀន ឱ្យធ្វើជាមេឃុំគំរូក្នុងពេលជាប់ឆ្នោតនៅពេលខាងមុខ ដើម្បីឃោសនាទាក់ទាញការគាំទ្រពីម្ចាស់ឆ្នោត។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងអង្គទូត និងអង្គការជាតិ-អន្តរជាតិសម្រាប់គណបក្សភ្លើងទៀនលោក សុន ឆ័យ ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីក្រោយជួបសំណេះសំណាលជាមួយសកម្មជនថា មេឃុំគំរូនេះ គឺខំប្រឹងធ្វើការងារដើម្បីប្រយោជន៍របស់ពលរដ្ឋ ដូចជាការជួយដោះស្រាយទុក្ខលំបាករបស់ពលរដ្ឋ និងជួយរកទីផ្សារលក់កសិផលក្នុងតម្លៃសមរម្យ។ បន្ថែមពីនេះលោកក៏ជំរុញមិនឱ្យមានការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញយកឈ្នះយកចាញ់លើដៃគូប្រកួតប្រជែងដែលចាញ់ឆ្នោតនោះទេ៖ «នៅខាងមេមត់នេះបើតាមខ្ញុំបានសួរនាំទៅការលក់ផលិតផល ទៅឆ្លងដែនហ្នឹង គឺមានការកេងប្រវ័ញ្ច ការលួចបន្លំការបន្ទាបតម្លៃផលិតផលកសិកម្មខ្មែរពេលដឹកទៅវៀតណាមហ្នឹង គឺអត់មានអាជ្ញាធរណាជួយទេ។ ធ្វើឱ្យគាត់ហ្នឹងរងការបន្លំភ្នែកជញ្ជីងឬក៏បន្លំតម្លៃអីច្រើនហើយចាំតែយកការទាមទារក្រៅផ្លូវការពីកសិករយើង » ។
សមាជិកក្រុមការងារបណ្ដោះអាសន្ននៃគណបក្សភ្លើងទៀនខេត្តត្បូងឃ្មុំដែលបានចូលរួមក្នុងពិធីនោះលោក ស៊ូ យាន ថ្លែងថា ស្ថានការណ៍នយោបាយអំឡុងពេលនេះហាក់មិនជាល្អឡើយ ចំពោះគណបក្សភ្លើងទៀន ដោយសារអាជ្ញាធរបក្សកាន់អំណាចបានធ្វើទុក្ខបុកម្នេញគ្រប់រូបមកលើសកម្មជន។ លោកបញ្ជាក់ថា សកម្មភាពទាំងនោះមានជាអាទិ៍ មេភូមិ មេឃុំ និងមន្ត្រីប៉ូលិសជាដើម តែងតែហៅបេក្ខជនឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតនិងអ្នកឈរឈ្មោះអង្កេតការណ៍បោះឆ្នោត ឱ្យដកខ្លួនចេញពីបក្សភ្លើងទៀនដើម្បីជាថ្នូរផ្ដល់ប័ណ្ណក្រីក្របើកប្រាក់ឧបត្ថម្ភពីរដ្ឋាភិបាល និងឱ្យរួចផុតពីការយាយីផ្នែកនយោបាយ និងបានប្ដឹងលុបឈ្មោះបេក្ខជនទៅ គ.ជ.ប ជាដើម។ លោកបន្តថា សកម្មភាពទាំងនេះកាន់តែខ្លាំងឡើងដែលធ្វើឱ្យសកម្មជនមួយចំនួនមានការភ័យខ្លាច ហើយបានបោះឆ្នោតបេក្ខភាពរបស់ខ្លួន៖ «ខ្ញុំអត់ទាន់មានភាពកក់ក្ដៅដោយសារតែកម្រិតនៃការកែប្រែរបស់មន្ត្រីបក្សកាន់អំណាចនៅមូលដ្ឋានអត់ទាន់មានការបត់បែនទៅតាមមន្ត្រីថ្នាក់លើដែលណែនាំទេ។ គេធ្វើដូចមានលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធក្នុងការស៊ីញ៉ូស្ដាំបត់ឆ្វេងហ្នឹង គឺវាហាក់ដូចជាបញ្ជាមកពីលើមកវិញអីណោះគ្រាន់តែនិយាយឱ្យល្អស្ដាប់ប៉ុន្តែការអនុវត្តគឺផ្ទុយ »។
ចាប់តាំងពីដើមខែមីនារហូតមកដល់ពេលនេះ ក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះនៃ គ.ជ.ប បានលុបឈ្មោះបេក្ខជនក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់របស់គណបក្សភ្លើងទៀនប្រមាណ ៥០នាក់ចេញពីបញ្ជីបេក្ខជនដំបូងរបស់បក្ស។ គ.ជ.ប អះអាងថា បេក្ខជនទាំងនោះ ភាគច្រើនជាបេក្ខជនឲ្យគេបំពេញប្រវត្តិរូបជំនួស ដោយខ្លួនមិនចេះអាន និងសរសេរអក្សរខ្មែរ និងបេក្ខជនមិនបានចុះឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោតក្នុងឃុំ សង្កាត់ដែលខ្លួនមានបំណងឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត ជាដើម។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាលោក សុខ ឥសាន ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា ការដែលលោក សុន ឆ័យ លើកឡើងនេះ គណបក្សកាន់អំណាចបានអនុវត្តជារៀងរាល់ថ្ងៃរួចមកហើយ។ ចំណែកការដែលថា អាជ្ញាធរគំរាមកំហែងសកម្មជនបក្សភ្លើងទៀនវិញ លោក សុខ ឥសាន យល់ថា នេះគ្រាន់តែជាលេសមួយរបស់សកម្មជនបក្សភ្លើងទៀន ដើម្បីត្រៀមឡាំប៉ា ក្រោយការបោះឆ្នោតប៉ុណ្ណោះ៖ «ចេះតែស្រែកថា មានបាតុភាពនេះបាតុភាពអសកម្មនោះ ក៏ប៉ុន្តែគាត់អត់ប្ដឹង។ ណែអាអត់ប្ដឹងហ្នឹងហើយ ជាភស្តុតាងច្បាស់ហ្មងថា វាអត់មានបាតុភាពតែគាត់ចេះបង្កើត។ គេបើកសិទ្ធិឱ្យតើ ដូចកន្លងទៅថ្មីៗនេះ អាហ្នឹងមានគណបក្សនយោបាយបានប្ដឹងទៅ គជប ដើម្បីឱ្យលុបឈ្មោះបេក្ខជនគាត់ចេញ។ ឥឡូវ គជប គេសម្រេចហើយក្នុង៤នាក់ប្រាំនាក់ហ្នឹងសម្រេចទុកឱ្យតែម្នាក់ទេលុប៤នាក់ចោល » ។
ជុំវិញរឿងនេះ ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស(Adhoc) លោក នី សុខា គាំទ្រនឹងការលើករបស់លោក សុន ឆ័យ ដែលណែនាំសកម្មជនឱ្យធ្វើអំពើល្អដើម្បីធ្វើជាមេគំរូនៅពេលជាប់ឆ្នោត ដែលនេះគឺជារឿងល្អស្របតាមគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ។ ទោះជាយ៉ាងណា មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរូបនេះ នៅតែមើលឃើញថា ស្ថានការណ៍នយោបាយសព្វថ្ងៃនេះមានការរឹតត្បិតខ្លាំងពីសំណាក់អាជ្ញាធរនៅតាមមូលដ្ឋាន។ លោកបញ្ជាក់ថា ប្រសិនបើស្ថានការណ៍នៅតែបន្តដូចសព្វថ្ងៃនេះនឹងធ្វើឱ្យដំណើរការបោះឆ្នោតគ្មានភាពសេរីភាព ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ឡើយ។
ការណ៍ដែលអ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារូបនេះហាក់មិនទទួលស្គាល់ថា មានការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញដល់គណបក្សភ្លើងទៀននេះ គឺផ្ទុយគ្នាពីមេរបស់លោកគឺលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលកន្លងទៅថ្មីៗនេះ លោកបានហាមអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានកុំឱ្យធ្វើបុកម្នេញដល់គណបក្សនយោបាយដែលបានចុះបញ្ជី ក្រោយពីមានការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញកាន់តែខ្លាំងដល់គណបក្សភ្លើងទៀន និងគណបក្សដទៃទៀត៖ «យើងនៅតែឃើញមានការរឹតត្បិតការគំរាមការគាបសង្កត់ទាក់ទងនឹងការលើកស្លាកការចុះឈ្មោះការអីហូរហែជាដើមហ្នឹងគឺថា យើងឃើញមានជាបន្តបន្ទាប់។ អានេះហើយដែលយើងត្រូវពិនិត្យមើលអំពីការអនុវត្តជាក់ស្ដែង យើងកុំគ្រាន់តែនៅខាងលើហើយ យើងចេះតែនិយាយថា វាអត់មានទេ យកលេសនេះលេសនោះ។ ពេលនេះហើយគួរតែទទួលយកការពិតទាំងអស់គ្នាដើម្បីដោះស្រាយទាំងអស់គ្នាជៀសវាងកុំឱ្យយើងអត់ទទួលស្គាល់ការពិត យើងចេះតែលើកដាក់ថា អ្នកនេះយកលេសចេះអ្នកនេះយកលេសចុះខ្ញុំគិតថា អាហ្នឹងមិនជារឿងល្អទេ » ។
ការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់អាណត្តិទី៥នេះនឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី៥ ខែមីថុនា ដោយមានគណបក្សនយោបាយចំនួន ១៧ បានដាក់បេក្ខជនឈរឈ្មោះ។ ក្នុងចំណោមនោះ មានគណបក្សតែ២ប៉ុណ្ណោះ ដែលបានដាក់បេក្ខជនប្រដំប្រសងគ្នា គឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោក ហ៊ុន សែន ដែលបានដាក់បេក្ខជនគ្រប់ ១០០ភាគរយ និងគណបក្សភ្លើងទៀន បានដាក់បេក្ខជនជិតគ្រប់១០០ រយភាគ ក្នុងចំណោមឃុំសង្កាត់សរុបជាង១ពាន់៦រយ (១.៦៥២)ឃុំ-សង្កាត់ទូទាំងប្រទេស៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។