គ្រួសារអ្នកជាប់ឃុំនយោបាយថ្កោលទោសរដ្ឋាភិបាល ដែលមិនដោះលែងប្ដីឲ្យចូលរួមបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់
2022.06.03

គ្រួសារអ្នកជាប់ឃុំដោយសារមូលហេតុនយោបាយ សោកស្តាយ និងថ្កោលទោសរដ្ឋាភិបាល ដែលមិនបានដោះលែងប្ដីរបស់គាត់ ឱ្យបានចូលរួមការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់នេះ។ ពួកគាត់ចាត់ទុកថា នេះជាការរំលោភសិទ្ធិនយោបាយរបស់សកម្មជនបក្សប្រឆាំងធ្ងន់ធ្ងរ និងឆ្លុះបញ្ចាំងថា ការបោះឆ្នោតខាងមុខនេះ គ្មានសេរី និងយុត្តិធម៌ត្រឹមត្រូវឡើយ រដ្ឋាភិបាល ឆ្លើយតបថា ករណីនេះទាំងនេះ គឺជាការអនុវត្តច្បាប់។ សង្គមស៊ីវិលយល់ឃើញថា ការចាប់ខ្លួនអ្នកនយោបាយជាបន្តបន្ទាប់ ជាការគំរាមកំហែងផ្នែកនយោបាយ និងប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិពលរដ្ឋក្នុងការចូលរួមនយោបាយ។
ក្រុមគ្រួសាររបស់សកម្មជនបក្សប្រឆាំង ដែលកំពុងជាប់ឃុំក្នុងពន្ធនាគារ ខកចិត្ត និងចោទរដ្ឋាភិបាលថា ចាប់ប្តីពួកគាត់ទុកធ្វើជាចំណាប់ខ្មាំងនយោបាយ និងទុកឲ្យអ្នកនយោបាយទាំងនោះ រងទុក្ខវេទនា បាត់បង់ សិទ្ធិធ្វើនយោបាយ។ ការលើកឡើងនេះ ខណៈការបោះឆ្នោតខិតជិតមកដល់ ប៉ុន្តែអ្នកជាប់ឃុំដោយសារមូលហេតុ នយោបាយជាង ៦០នាក់ នៅតែបន្តជាប់ឃុំ ហើយគ្មានដំណោះស្រាយក្នុងការដោះលែង ដើម្បីបានចូលរួមបោះឆ្នោត ឬធ្វើនយោបាយប្រកួតប្រជែងជាមួយបក្សកាន់អំណាចនោះឡើយ។
ប្រពន្ធរបស់សកម្មជនបក្សសង្គ្រោះជាតិកំពុងជាប់ឃុំ លោក យឹម សារ៉េត គឺ លោកស្រី អ៊ុក ចន្ធី ប្រាប់អាស៊ីសេរីនៅរសៀលថ្ងៃទី៣ មិថុនាថា ជារឿងអយុត្តិធម៌បំផុតសម្រាប់គ្រួសារអ្នកនយោបាយជាប់ឃុំទាំងអស់ ព្រោះថា ដល់វេលាបោះឆ្នោតហើយ តែមិនដោះលែងអ្នកនយោបាយ។ លោកស្រីបន្តថា ជារឿងអាក្រក់បំផុត ដែលប្រទេសកម្ពុជាប្រកាន់របបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ហើយការបោះឆ្នោតធ្វើដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ ប៉ុន្តែបែរជារដ្ឋាភិបាលចាប់ខ្លួនអ្នកនយោបាយឃុំជាបន្តបន្ទាប់៖ «ការបោះឆ្នោតនេះ ក៏មិនមែន គឺបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ទេ នៅតែមានចាប់អ្នកនយោបាយដាក់ពន្ធនាគារជាបន្តបន្ទាប់ គឺដូចពេលថ្មីៗ នេះ ក៏ចាប់អ្នកនយោបាយដែរ ដល់អ៊ីចឹងខ្ញុំគិតថា ប្រទេសកម្ពុជាគឺ គ្មានទេយុត្តិធម៌សម្រាប់អ្នកនយោបាយ គឺនៅតែមានការគាបសង្កត់ រឹតត្បិតសព្វបែបសព្វយ៉ាងទាំងអស់ ឱ្យតែអ្នកណាហ៊ានចេញតស៊ូមតិ គឺដឹងតែចាប់ចង ដឹងនេះអ៊ីចឹងហ្មង ហើយអះអាងថា ប្រទេសនេះ ជាប្រទេសដែលកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ»។
លោកស្រី អ៊ុក ចន្ធី នៅតែអះអាងថា ប្រទេសកម្ពុជាមិនមែនជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដទេ បើប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដមែន គឺត្រូវដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយទាំងអស់នោះ ហើយធ្វើការប្រកួតប្រជែងដោយត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ ។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាលលោក កត្តា អ៊ន អះអាងថា ជាគោលការណ៍ ច្បាប់កម្ពុជា អ្នកជាប់ឃុំមិនមានសិទ្ធិផ្នែកនយោបាយ ឬសិទ្ធិបោះឆ្នោតទេ លុះត្រាតែអ្នកជាប់ឃុំអនុវត្តទោសចប់សព្វគ្រប់តាមអំណាចសាលក្រម ឬសាលដីកាតុលាការ៖ «នៅកម្ពុជា ពុំមានការអនុវត្តច្បាប់ស្តង់ដារច្បាប់ ២នោះទេ ទាំងអ្នកនយោបាយក្ដីទាំងប្រជាពលរដ្ឋក្តី ដែលបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ ត្រូវតែទទួលខុសត្រូវ ចំពោះមុខច្បាប់ដូចគ្នា ពុំមានការលើកលែង ពុំមានការយោគយល់ ចំពោះអ្នកនយោបាយណាទេ ពីព្រោះនេះជាអំពើល្មើស នឹងច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌ ដែលពួកគាត់ត្រូវតែទទួលទោស នៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌ ដោយស្មើភាពគ្នា មិនបែងចែកឋានៈ បុណ្យស័ក្ដិ ឬបែងចែកឋានៈតួនាទីអ្វីនោះឡើយ»។
ទោះជាយ៉ាងណា ក្ដី អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេត និងតស៊ូមតិនៃអង្គការ ខុមហ្វ្រែល (COMFREL) លោក កន សាវាង្ស យល់ឃើញថា សិទ្ធិនយោបាយ គឺជារឿងមួយសំខាន់ណាស់ក្នុងដំណើរការ នៃការបោះឆ្នោតបែបប្រជាធិបតេយ្យ។ លោកលើកឡើងថា អ្នកនយោបាយដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងឃុំភាគជាច្រើន គឺមិនត្រូវបានអាជ្ញាធរ និងតុលាការ យកចិត្តទុកដាក់ពីសិទ្ធិរបស់ពួកគាត់នោះទេ ខណៈមិនទាន់រកឃើញទោសកំហុសរបស់ពួកគាត់នៅឡើយ ដែលនេះជាការធ្វើឲ្យបាត់បង់សិទ្ធិរបស់ពួកគាត់មួយ៖ «ធម្មតានៅក្នុងច្បាប់ ត្រូវតែមានការកាត់ទោស ត្រូវតែមានការចេញអំពីសាលដីកាស្ថាពរថា អ្នកហ្នឹងមានទោស ឬគ្មានទោសសិន ហើយអាច និងថា មានការដកសិទ្ធិនយោបាយរបស់គាត់ដោយតុលាការ។ ចេញការដកសិទ្ធិដោយតុលាការ ទើបមានន័យថា គាត់បានបាត់បង់សិទ្ធិ អ៊ីចឹងបើសិនជាមិនមានទេ គឺមានន័យថា គាត់នៅមានសិទ្ធិដដែល។ តែផ្ទុយទៅវិញ យើងខ្ញុំមើលឃើញថា ឱ្យតែអ្នកជាប់ឃុំ ទាំងការកាត់ក្ដីក៏ដោយ មានដីកាស្ថាពរក៏ដោយ មិនមានដីកាស្ថាពរក៏ដោយ ឱ្យតែនៅក្នុងឃុំ គឺថា គាត់បាត់ដោយស្វ័យប្រវត្តិ នេះហើយជាចំណុចមួយ ដែលខ្ញុំមើលឃើញអំពីចន្លោះប្រហោងនៃច្បាប់»។
លោក កន សាវាង្ស លើកឡើងថា ចំពោះការចាប់ខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់ លើសកម្មជននយោបាយបក្សប្រឆាំង ជារូបភាពមួយដ៏មានការព្រួយបារម្ភ និងការភ័យខ្លាចពិតប្រាកដ ក្នុងការចូលរួមនយោបាយ។
មកទល់ពេលនេះ មានសកម្មជនគណបក្សប្រឆាំងជាង ៦០នាក់ទៀត កំពុងជាប់ឃុំក្នុងពន្ធនាគារដោយសារតែការអនុវត្តសិទ្ធិនយោបាយរបស់ពួកគាត់។ ពួកគាត់ភាគច្រើន ត្រូវបានអាជ្ញាធរ ចាប់ខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់កាលពីដើមឆ្នាំ២០២០ ។ តុលាការ បានចោទប្រកាន់ពួកគេដូចៗ គ្នា គឺពីបទរួមគំនិតក្បត់ ញុះញង់ឲ្យយោធិនមិនស្តាប់បង្គាប់ និងញុះញង់ឲ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍។ មកទល់ពេលនេះ សកម្មជនបក្សប្រឆាំងមួយចំនួន ជាប់ឃុំ ៣ឆ្នាំ ខ្លះទៀត ២ឆ្នាំហើយ ប៉ុន្តែក្នុងចំណោមអ្នកទាំងនោះមួយចំនួន តុលាការ មិនទាន់រកឃើញទោសកំហុសនៅឡើយទេ។
ក្រុមអង្គការជាតិ-អន្តរជាតិជាច្រើនស្ថាប័ន រួមទាំងទីភ្នាក់ងារអង្គការសហប្រជាជាតិនិងក្រុមប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យធំៗ ថ្កោលទោសជាបន្តបន្ទាប់ចំពោះរដ្ឋាភិបាល លោក ហ៊ុន សែន ដោយចាត់ទុកថា ការចាប់ខ្លួនទាំងនេះ គឺជារឿងនយោបាយ គ្មានមូលដ្ឋានច្បាប់ និងបន្តទាមទារឲ្យដោះលែងសមាជិកបក្សប្រឆាំង និងអ្នកជាប់ឃុំដោយសារមូលហេតុនយោបាយឱ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ ដោយឥតលក្ខខណ្ឌ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។