អ្នកធ្លាប់ជាប់ឃុំថា បក្សកាន់អំណាចយកពន្ធនាគារធ្វើជាកន្លែងលាងខួរសកម្មជនដែលចុះចូល ឱ្យក្លាយជាឧបករណ៍នយោបាយ
2025.01.23

សកម្មជននយោបាយដែលធ្លាប់ជាប់ពន្ធនាគារមួយចំនួន អះអាងថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានយកមណ្ឌលកែប្រែ មកធ្វើជាកន្លែងលាងខួរអ្នកទោសមនសិការ ឱ្យក្លាយជាឧបករណ៍បម្រើនយោបាយរបស់មេដឹកនាំផ្ដាច់ការ។ ពួកគាត់លើកឡើងថា បក្សកាន់អំណាចបានគំរាមផង និងលួងលោមផង ដើម្បីបង្ខំឱ្យអ្នកទោសមនសិការថតវីដេអូសុំទោសមេដឹកនាំត្រកូលហ៊ុន ជាថ្នូរនឹងសេរីភាព ហើយមានតែអ្នកជាប់ឃុំភាគតិចប៉ុណ្ណោះ តស៊ូរក្សាគោលជំហរ មិនសុំទោសគ្រួសារត្រកូលហ៊ុន ហើយសុខចិត្តទទួលទោសរហូតដល់ពេលកំណត់។
ពន្ធនាគារគឺជាកន្លែងឃុំឃាំងមនុស្សដើម្បីអនុវត្តទោស និងអប់រំកែប្រែអ្នកទោសឱ្យទៅជាពលរដ្ឋល្អ។ យ៉ាងណាមិញ ចំពោះពន្ធនាគារនៅកម្ពុជា ប្រៀបដូចជាសាលានយោបាយ លាងខួរ និងកែប្រែអ្នកទោសមនសិការ ឱ្យក្លាយទៅជាទាសករនយោបាយរបស់គណបក្សកាន់អំណាច។
វិធីសាស្ត្រនេះបានកែប្រែសកម្មជន ឬអ្នកនយោបាយដែលតែងតែបញ្ចេញទស្សនៈ កែលំអពីភាពអវិជ្ជមានក្នុងការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាល ក្លាយមកជាអ្នកអែបអបគ្រួសារមេដឹកនាំ និងវាយប្រហារ គំរាមកំហែងមកលើអតីតអ្នករួមក្រុម និងស្ថាប័នដើមខ្លួនឯង។
សកម្មជនសង្គមម្នាក់ ថ្លែងក្នុងលក្ខខ័ណ្ឌមិនបញ្ចេញឈ្មោះ ដោយបារម្ភពីសុវត្ថិភាព ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី ថា កាលពីជាប់ពន្ធនាគារនៅមណ្ឌលកែប្រែ ម.១ លោកត្រូវបានមន្ត្រីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មកបញ្ចុះបញ្ចូល និងដាក់សម្ពាធ ឱ្យថតវីដេអូ លើកដៃសុំទោសគ្រួសារមេដឹកនាំត្រកូលហ៊ុន ដើម្បីដូរយកសេរីភាព។ សកម្មជនរូបនេះអះអាងថា មន្ត្រីបក្សកាន់អំណាច បានដាក់លក្ខខ័ណ្ឌមួយចំនួន មានដូចជា សន្យាផ្ដល់តួនាទីក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលនៅពេលមានសេរីភាព ប៉ុន្តែជាថ្នូរមកវិញ ពួកគេតម្រូវឱ្យលោកនិយាយបំភ្លៃ ដើម្បីវាយប្រហារមកលើគណបក្សប្រឆាំង អង្គការសង្គមស៊ីវិល ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ និងសរសើរពីគុណសម្បត្តិរបស់មេដឹកនាំកម្ពុជា។
អតីតអ្នកទោសមនសិការ៖ «គាត់យកអ្នកដែលធ្លាប់ជាប់ពន្ធនាគារជាមួយគ្នាហ្នឹង អ្នកដែលស្គាល់ពីទុក្ខលំបាកជាមួយគ្នាហ្នឹង គាត់មកទាក់យើង ហើយនៅពេលយើងចេញពីពន្ធនាគារហើយហ្នឹង ក៏មានអ្នកទាក់យើងទៀត»។
វិធីសាស្ត្រដែលគណបក្សកាន់អំណាច យកពន្ធនាគារមកធ្វើជាកន្លែងកែច្នៃអ្នកទោសមនសិការនោះ ត្រូវមជ្ឈដ្ឋាននានាមើលឃើញថា ជាដំបូងគឺតាមរយៈការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការ ធ្វើជាអាវុធដើម្បី ចោទប្រកាន់ និងចាប់ខ្លួនសកម្មជនយកមកឃុំនៅពន្ធនាគារ ខណៈកម្ពុជាជាប់ឈ្មោះជាប្រទេសដែលពូកែខាងរំលោភច្បាប់ជាងគេនៅលើពិភពលោក។ នៅពេលចូលដល់ក្នុងពន្ធនាគាររួចមក មន្ត្រីពន្ធនាគារ ដែលជាសេនាធិការរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ត្រូវគេរាយការណ៍ថា បានប្រើប្រាស់វិធីក្ដៅតាមរយៈការដាក់សម្ពាធមកលើអ្នកទោសមនសិការ រហូតដល់បក្សកាន់អំណាច បានមកបញ្ចុះបញ្ចូល ដោយសន្យាផ្ដល់តំណែង និងលាភសក្ការៈដល់ពួកគេ។
ក្នុងនោះ អតីតជំទប់ទី២ ឃុំម៉ាឡៃ ស្រុកម៉ាឡៃ ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ នៃគណបក្សភ្លើងទៀន ដែលកំពុងភៀសខ្លួនទៅប្រទេសថៃ លោកស្រី ប៉ៃ រ៉េន អះអាងថា លោកស្រីត្រូវបានបក្សកាន់អំណាចបង្ខំឱ្យចុះចូល កាលពីជាប់ឃុំក្នុងពន្ធនាគារ និងក្រោយពេលមានសេរីភាព ដោយពួកគេគោលបំណងប្រើប្រាស់លោកស្រីឱ្យវាយប្រហារមកលើអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ។
លោកស្រី ប៉ៃ រ៉េន៖ «គេគំរាមកំហែង គេយករូបភាពខ្ញុំទៅកាត់តជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំម្នាក់ ប៉ុន្តែខ្ញុំសុំលាក់ឈ្មោះ។ គេថាបើខ្ញុំមិនបញ្ឈប់សកម្មភាពទាំងអស់ហ្នឹងទេ គេនឹងបង្ហោះរូបភាពអាសអាភាសទាំងអស់នោះតាមបណ្ដាញសង្គម។ ប៉ុន្តែខ្ញុំជឿជាក់ថា បងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋយើង គាត់នឹងដឹងថា ជារូបភាពកាត់ត»។
កន្លងទៅ មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច លោក ហ៊ុន សែន បានរំលោភអំណាចតុលាការ និងអំណាចនាយករដ្ឋមន្ត្រីកូន គឺលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ដោយបញ្ជាឱ្យចាប់ខ្លួនសកម្មជនកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស និងសកម្មជនសង្គមចំនួន៥នាក់ ក្នុងនោះ រួមមានលោក ស្រ៊ុន ស្រ៊ន កញ្ញា ភឹង សោភា និងលោក សាន សិទ្ធិ ជាដើម ដាក់ពន្ធនាគារ។ អាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលក៏បានបន្តយុទ្ធនាការ ចាប់ចងសកម្មជនសង្គមមួយចំនួនទៀត ដោយចោទប្រកាន់ពួកគេពីបទ «ញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម» បទ «ផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាល» និង«រួមគំនិតក្បត់» ពាក់ព័ន្ធការរិះគន់ជុំវិញភាពចម្រូងចម្រាសក្នុងគម្រោងតំបន់ត្រីកោណអភិវឌ្ឍន៍CLV ដែលកម្ពុជាយកខេត្តជាប់ព្រំដែនចំនួន៤ រកស៊ីជាមួយវៀតណាម។ អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សជាតិ និងអន្តរជាតិមួយចំនួនមើលឃើញថាបទចោទទាំងនេះជាបទចោទបែបប្រឌិត និងមានចរិតនយោបាយដើម្បីបង្ក្រាបលើក្រុមអ្នករិះគន់។
ប៉ុន្តែក្រោយមក តុលាការដែលគេចោទថា ស្ថិតក្រោមការបញ្ជាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានដោះលែងយុវជនចំនួន ៦នាក់វិញ ជាបន្តបន្ទាប់ ក្រោយពីពួកគេធ្វើវីដេអូសុំទោសលោក ហ៊ុន សែន និងលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត និងទម្លាក់កំហុសលើអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ។ ក្នុងនោះ យុវជនមួយចំនួនដែលធ្លាប់ធ្វើការងារសង្គម ប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្ស ក្រោយពេលចេញពីពន្ធនាគារវិញ ពួកគេបែរជាប្ដូរគោលជំហរដើមទាំងស្រុង ហើយថែមទាំងយកអំណាចតុលាការ និងគុកច្រវាក់ មកគំរាមកំហែងយុវជនដទៃ ដូចនឹងទង្វើដែលមេដឹកនាំកម្ពុជាធ្លាប់ធ្វើដាក់ពួកគេនៅពេលកន្លងមកដែរ។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន និងអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ប៉ែន បូណា ដើម្បីសុំការបកស្រាយជុំវិញបញ្ហានេះបានទេ នៅថ្ងៃទី២១ ខែមករា។
ចំណែកអ្នកនាំពាក្យអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារ លោក ឃៀង សុណាឌីន បានបដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយទាក់ទិននឹងបញ្ហានេះឡើយ។
សកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលចុះចូលជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាជាថ្នូរនឹងការដោះលែងឱ្យមានសេរីភាព លោក វឿន វាសនា លើកឡើងថា ការចេញវីដេអូសុំទោស និងនិយាយទម្លាក់កំហុសលើខ្លួនឯងនេះ កើតចេញពីការបញ្ចុះបញ្ចូល និងបង្ខិតបង្ខំ ដែលត្រូវបានគេរៀបចំឡើងជាប្រព័ន្ធ ជាថ្នូរទៅនឹងការដោះលែងឱ្យមានសេរីភាពវិញ។ លោក វឿន វាសនា អះអាងថា ក្រោយពេលដោះលែងពីពន្ធនាគារហើយនោះ អាជ្ញាធររបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នៅតែតាមគំរាមកំហែង និងបង្ខំឱ្យសកម្មជនអ្នកនយោបាយ បន្តវាយប្រហារទៅលើបក្សប្រឆាំង និងអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ ដោយមិនអនុញ្ញាតឱ្យពួកគាត់ បន្តជីវិតរស់នៅក្នុងជីវភាពជាពលរដ្ឋសាមញ្ញឡើយ។
អតីតអ្នកទោសមនសិការ អះអាងថា លោក យឹម ស៊ីណន និងលោក ហ៊ុន វណ្ណៈ គឺជាជនបង្គោលដែលបានទៅនិយាយបញ្ចុះបញ្ចូលយុវជន និងអ្នកទោសមនសិការជាច្រើននាក់ទៀត ឱ្យនិយាយទម្លាក់កំហុសលើខ្លួនឯង ហើយសុំទោសលោក ហ៊ុន សែន ដើម្បីជាថ្នូរបានរួចផុតពីការឃុំឃាំង។ ពួកគាត់អះអាងទៀតថា មន្ត្រីទាំងពីរនេះ បានទទួលកម្រៃជើងសា ឬកុំមីស្យុង ពីលោក ហ៊ុន សែន នៅពេលពួកគេអូសទាញ ឬបញ្ចុះបញ្ចូលអ្នកទោសមនសិការបានសម្រេច។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងការងារ លោក យឹម ស៊ីណន និងអតីតសកម្មជនសង្គម«ខ្មែរថាវរៈ» លោក ហ៊ុន វណ្ណៈ ដើម្បីបកស្រាយជុំវិញការចោទប្រកាន់នេះបានទេ គិតមកដល់ថ្ងៃទី២២ ខែមករា។
អ្នកជំនាញច្បាប់ និងអភិបាលកិច្ចបែបប្រជាធិបតេយ្យលោក វ៉ន ចាន់ឡូត យល់ឃើញថា ការកំណត់លក្ខខ័ណ្ឌរបស់មេដឹកនាំគណបក្សកាន់អំណាច ចំពោះសកម្មជនសង្គមដែលចុះចូល គឺបណ្ដាលមកពីភាពមិនទុកចិត្ត និងជាវិធីសងសឹកមួយ ទៅលើសកម្មជនសង្គមដែលតែងតែចេញមុខរិះគន់រដ្ឋាភិបាល។
លោក វ៉ន ចាន់ឡូត៖ «តាក់តិចនយោបាយនេះ ខ្ញុំមើលឃើញថា មិនបានផ្ដល់កិត្តិយស ទៅលើអ្នកដែលចូលរួមជីវភាពនយោបាយ ជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាហ្នឹងទេ។ ប៉ុន្តែវាជារូបភាពនៃការសម្លាប់ទាំងមានដង្ហើមដក។ គឺសម្លាប់កិត្តិយស និងកេរ្តិ៍ឈ្មោះ»។
អត្ថបទស្ដីពីសកម្មជនមិនរាងចាលរបស់អង្គការលីកាដូ ចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៤ រកឃើញថា ពន្ធនាគារជាច្រើនកន្លែងនៅកម្ពុជា ត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីធ្វើឱ្យ «ជនប្រព្រឹត្តបទល្មើស» បាក់ស្មារតីរាងចាលក្នុងការប្រព្រឹត្ត ដូចជា កង្វះអាហារហូបចុក កង្វះទឹកស្អាត និងទឹកមានតម្លៃថ្លៃកប់ពពក ជាដើម។
អតីតអ្នកទោសមនសិការ លើកឡើងថា ប្រសិនបើមេដឹកនាំគណបក្សកាន់អំណាច នៅតែបន្តយកពន្ធនាគារ មកធ្វើជារោងចក្រលាងខួរ និងបំបាក់ឆន្ទៈអ្នកប្រជាធិបតេយ្យទៀតនោះ ការធ្វើដូច្នេះនឹងធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋកាន់តែស្អប់ និងយល់កាន់តែច្បាស់ពីចរិតនយោបាយទុច្ចរិត របស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
ថ្វីបើមានសកម្មជនសង្គម និងអ្នកទោសនយោបាយមួយចំនួន ត្រូវបានគេលាងខួរបានសម្រេច និងផ្លាស់ប្ដូរគោលជំហរដើម ៣៦០ដឺក្រេក៏ដោយ ក៏បច្ចុប្បន្ននេះវិធីសាស្ត្រចាប់មនុស្សដាក់គុករួចលាងខួរនេះ ទំនងជាពុំមានប្រសិទ្ធភាពឡើយសម្រាប់អ្នកទោសមនសិការ និងអ្នកទោសនយោបាយមួយចំនួន ក្នុងនោះមានដូចជាសកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិ និងអនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន លោក ថាច់ សេដ្ឋា ជាដើម។ ពួកគាត់សុខចិត្តមិនប្ដូរមនសិការ កិត្តិយស និងមិនសុំទោសជាថ្នូរនឹងការដោះលែងឡើយ ខណៈពួកគាត់ពុំបានប្រព្រឹត្តអ្វីខុសច្បាប់នោះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។