មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រដ្ឋាភិបាលទទួលស្គាល់ថា កម្ពុជានៅមិនទាន់មានប្រជាធិបតេយ្យដំណើរការនៅឡើយទេ ដោយសារប្រទេសទើបងើបពីសង្គ្រាម ហើយអ្នកនយោបាយបន្តឈ្លោះប្រកែកគ្នា។ មន្ត្រីបក្សប្រឆាំងថា ការលើកឡើងនេះ មានន័យថា របបសព្វថ្ងៃទទួលស្គាល់ខ្លួនឯងថា កំពុងដឹកនាំប្រទេសតាមរបៀបផ្ដាច់ការ។ រីឯសង្គមស៊ីវិលវិញបន្តជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលដឹកនាំប្រទេសតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ ព្រោះនេះជាកាតព្វកិច្ចតាមផ្លូវច្បាប់។
តំណាងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា អះអាងថា អាទិភាពធំជាងគេបំផុតរបស់រដ្ឋាភិបាល គឺការកសាងសន្តិភាព និងស្ថិរភាពនយោបាយ មុននឹងឈានទៅដល់ការអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
រដ្ឋមន្ត្រីប្រតិភូអមនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជាប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា ប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាមានតែគោលការណ៍ប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែពុំទាន់អាចអនុវត្តបាននៅឡើយទេ។ លោកបន្តថា រដ្ឋាភិបាលគិតគូរពីរឿងផ្តល់សេវាចាំបាច់ដល់ពលរដ្ឋ ទន្ទឹមនឹងការកសាង និងថែរក្សាសន្តិភាព ដែលជាជំហានដំបូង មុននឹងឈានទៅដល់ការអនុវត្តប្រជាធិបតេយ្យ៖ « អ្នកនិយាយថា ប្រជាធិបតេយ្យដើរថយក្រោយ ពួកហ្នឹងឆ្កួត។ កម្ពុជាឯណាមានទាន់មានប្រជាធិបតេយ្យ។ កម្ពុជាដែលរបបមួយធំ គ្រាន់តែមានគោលការណ៍អនុវត្តប្រជាធិបតេយ្យ ក៏ប៉ុន្តែអ្វីដែលយើងអនុវត្តមុនគេបំផុតហ្នឹង គឺអំណាចប្រជាពលរដ្ឋ គឺការកើតឡើងដោយប្រជាពលរដ្ឋ បម្រើប្រជាពលរដ្ឋ អាហ្នឹងជាស្នូល » ។
ការលើកឡើងរបស់របស់លោក ផៃ ស៊ីផាន នេះ គឺជាការឆ្លើយតបទៅនឹងមតិរិះគន់ទាំងឡាយអំពីការធ្លាក់ចុះលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា នារយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រដ្ឋាភិបាលរូបនេះ ថ្លែងទៀតថា កម្ពុជាមិនទាន់អាចអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដូចប្រទេសលោកខាងលិចបាននោះទេ ពីព្រោះកម្ពុជាទើបតែឆ្លងផុតពីសង្គ្រាមស៊ីវិល និងត្រូវការពេលវេលាបន្ថែមទៀត។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងមន្ត្រីបក្សប្រឆាំង ច្រានចោលការលើកឡើងទាំងនេះ។
ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC) លោក នី សុខា យល់ថា ការបកស្រាយរបស់តំណាងរដ្ឋាភិបាល គ្មានន័យខ្លឹមសារ និងគ្រាន់តែជាការដោះសា។ លោកពន្យល់ថា លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យចាប់ផ្តើមចាក់ឫសគល់នៅកម្ពុជា តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៣ ដែលគិតមកដល់ពេលនេះ មានអាយុកាលជិត ៣០ឆ្នាំហើយ។ មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះ សង្កត់ធ្ងន់ថា រដ្ឋាភិបាលមានកាតព្វកិច្ចអនុវត្តលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ព្រោះនេះជាអ្វីដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងលិខិតុបករណ៍អន្តរជាតិនានាដែលកម្ពុជាបានទទួលស្គាល់៖ « រដ្ឋាភិបាលបានផ្ដល់សច្ចាប័នក្នុងកតិកាសញ្ញា ឬក៏អនុសញ្ញាផ្សេងៗដែលទាក់ទងនឹងសិទ្ធិមនុស្សហ្នឹងច្រើនណាស់ ហើយក៏និយាយអំពីការគោរពគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីស នៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ នៅក្នុងអ្វីទាំងអស់ដែរ។ ដូច្នេះយើងយកគោលការណ៍ហ្នឹងមកមើលមក ហើយយើងអនុវត្តតាមគោលការណ៍ហ្នឹងទៅ យើងមានទាំងអស់ស្រាប់ហើយតើ » ។
លោក នី សុខា ថ្លែងទៀតថា គេមិនអាចជ្រើសរើសយកសន្តិភាព ហើយបោះចោលលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនោះទេ ព្រោះសន្តិភាពបែបនេះមិនមែនជាសន្តិភាពពិតប្រាកដឡើយ៖ « សន្តិភាពយ៉ាងម៉េច បើនៅមានអ្នករត់ចាកចោលស្រុក ចោលផ្ទះ ចោលសម្បែង ឱ្យយើងនិយាយសន្តិភាពយ៉ាងម៉េចបាន ? ដោយសារយើងមិនដើរតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យហ្នឹងហើយ។ ប្រសិនបើយើងរៀបចំឱ្យមានការបោះឆ្នោតត្រឹមត្រូវ ដើរតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ គោរពសិទ្ធិមនុស្សត្រឹមត្រូវ ខ្មែរនឹងរស់នៅដោយសុខដុមរមនា » ។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថា កម្ពុជាអនុវត្តនយោបាយប្រជាធិបតេយ្យ សេរី ពហុបក្ស ហើយពលរដ្ឋជាម្ចាស់វាសនានៃប្រទេសជាតិរបស់ខ្លួន។ ពលរដ្ឋប្រើអំណាចរបស់ខ្លួនតាមរយៈរដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភា រាជរដ្ឋាភិបាល និងតុលាការ ដែលមានអំណាចឯករាជ្យដាច់ចេញពីគ្នា។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ការអនុវត្តជាក់ស្ដែងផ្ទុយគ្នាស្រឡះពីអ្វីដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ កម្ពុជាពេលនេះ គឺជារបបឯកបក្ស ដែលគ្រប់គ្រងដោយលោក ហ៊ុន សែន ជាប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ ទាំងរដ្ឋាភិបាល សភា និងតុលាការ ទំនងជាត្រូវស្ដាប់តាមការណែនាំ ឬបញ្ជារបស់លោក ហ៊ុន សែន ព្រោះថ្នាក់ដឹកនាំស្ថាប័នទាំងនេះ សុទ្ធតែជាកូនចៅក្រោមបង្គាប់របស់លោកនៅក្នុងជួរបក្ស។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក អ៊ុំ សំអាន មើលឃើញថា ក្រុមលោក ហ៊ុន សែន បានបំផ្លាញពន្លកប្រជាធិបតេយ្យម្ដងហើយម្ដងទៀត តាមរយៈការធ្វើរដ្ឋប្រហារដណ្ដើមអំណាចនៅឆ្នាំ ១៩៩៧ និងការរំលាយចោលគណបក្សប្រឆាំងនៅចុងឆ្នាំ២០១៧។ លោករិះគន់ថា ប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន ជាប្រជាធិបតេយ្យក្លែងក្លាយ ដែលពោរពេញទៅដោយការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងគាបសង្កត់សេរីភាពមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋ។ លោក អ៊ុំ សំអាន បន្ថែមថា ការលើកឡើងរបស់មន្ត្រីនាំពាក្យរបបក្រុងភ្នំពេញនៅពេលនេះ គឺជាការទទួលស្គាល់ថា របបដឹកនាំបច្ចុប្បន្នជារបបផ្ដាច់ការ៖ « អ្វីដែលគាត់និយាយហ្នឹងគ្រាន់តែជាការដោះសា និងមិនឡូហ្ស៊ីក (Logic) ព្រោះយើងបានសន្តិភាពជាង ៣០ឆ្នាំហើយ។ វាគួរតែយើងមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យហើយ។ ប៉ុន្តែដោយសារគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាធ្លាក់ចុះប្រជាប្រិយភាព គាត់មិនអាចដឹកនាំប្រទេសតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យបាន គាត់មិនអាចឈ្នះឆ្នោតតាមរយៈការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌បាន គាត់ត្រូវតែរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ហើយដឹកនាំតាមរបៀបផ្ដាច់ការ » ។
សហគមន៍ជាតិ និងអន្តរជាតិ បានវាយតម្លៃថា លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា បានធ្លាក់ដុនដាបខ្លាំង បន្ទាប់ពីរបបលោក ហ៊ុន សែន រំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ កាលពីចុងឆ្នាំ ២០១៧ និងបើកយុទ្ធនាការបង្ក្រាបទ្រង់ទ្រាយធំលើសារព័ត៌មានឯករាជ្យ អង្គការសង្គមស៊ីវិល សហជីព និងអ្នករិះគន់។ ៤ឆ្នាំមកនេះ ស្ថានការណ៍ធ្លាក់ដុនដាបទាំងនេះ មិនទាន់វិវឌ្ឍទៅរកភាពប្រសើរឡើងវិញនៅឡើយទេ ស្របពេលអាជ្ញាធរនៅតែបន្តបង្ក្រាបឥតឈប់ឈរលើសំឡេងរិះគន់ និងសំឡេងឯករាជ្យ។
ថ្មីៗនេះទៀតសោត លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានប្រកាសជាសាធារណៈថា របបលោកអាចធ្វើអ្វីក៏បានដែរ បើយល់ថា ចាំបាច់ រាប់ចាប់តាំងពីរឿងឈ្លបយកការណ៍ ការបង្កើតច្បាប់ ការកែប្រែរដ្ឋធម្មនុញ្ញ រហូតដល់ការចាប់ខ្លួន និងបាញ់សម្លាប់ពលរដ្ឋដែលមានទស្សនៈនយោបាយផ្ទុយពីលោក។
អ្នកតាមដានស្ថានការណ៍វាយតម្លៃថា ចំណុចទាំងនេះស្ដែងឡើងនូវភាពផ្ដាច់ការកាន់តែខ្លាំងរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដែលហ៊ានប្រព្រឹត្តអំពើខុសច្បាប់ និងរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ ដើម្បីរក្សាអំណាចវង្សត្រកូលរបស់គាត់។
អតីតតំណាងរាស្ត្របក្សប្រឆាំងលោក អ៊ុំ សំអាន គូសបញ្ជាក់ថា ការប្រែធាតុប្រទេសពីប្រជាធិបតេយ្យទៅជាផ្ដាច់ការពីសំណាក់ក្រុមលោក ហ៊ុន សែន នេះ កំពុងនាំមកនូវផលវិបាកធ្ងន់ធ្ងរដល់ប្រទេសជាតិ។ ផលវិបាកទាំងនោះ មានជាអាទិ៍ អំពើពុករលួយជាប្រព័ន្ធ អយុត្តិធម៌សង្គម និងការដាក់ទណ្ឌកម្មពីសហគមន៍អន្តរជាតិជាដើម៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។