ពលរដ្ឋខ្មែរនិងសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅក្រៅប្រទេស រួមមាន កាណាដា អូស្ត្រាលី ណូវែលហ្សេឡង់ (New Zealand) ជប៉ុន និងប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង ជាដើម បានយកថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ដែលជាថ្ងៃរម្លឹកខួប ២៩ឆ្នាំ នៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ធ្វើបាតុកម្មនៅមុខស្ថានទូតចិនប្រចាំប្រទេសពួកគេរស់នៅ។ ក្រុមបាតុករប្រាប់ទៅប្រទេសចិនថា ត្រូវបញ្ឈប់វត្តមានមូលដ្ឋានយោធារបស់ខ្លួនលើទឹកដីកម្ពុជា។ រីឯលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នៅតែបញ្ជាក់ជាថ្មីថារដ្ឋាភិបាលមិនបានប្រើប្រាស់កំពង់ផែ និងវាលយន្តហោះកម្ពុជាសម្រាប់បម្រើការឱ្យយោធាបរទេសឡើយ។
ពលរដ្ឋខ្មែរនៅក្រៅប្រទេសទាមទារឱ្យប្រទេសចិនដែលជាភាគីមួយនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ត្រូវគោរពកិច្ចព្រមព្រៀងនេះដោយមិនត្រូវសាងសង់មូលដ្ឋានយោធាលើទឹកដីកម្ពុជានិងត្រូវគោរពអធិបតេយ្យភាពកម្ពុជា។
ក្រុមបាតុករនៅប្រទេសអូស្ត្រាលីជាង ៣០នាក់ បានទៅជួបជុំគ្នានៅទីក្រុងកង់បេរ៉ា (Canberra) មុខស្ថានទូតចិន។ តំណាងបាតុករម្នាក់ ដែលជាប្រធានគណសង្គ្រោះជាតិប្រចាំទីក្រុងស៊ីដនី (Sydney) លោកស្រី សុវណ្ណីរង្គ គេយ ឱ្យអាស៊ីសេរីដឹងថា ក្រៅពីការស្រែកទាមទារ ក្រុមបាតុក៏បានដាក់ញត្តិទៅស្ថានទូតចិននិងក្រសួងការបរទេសអូស្ត្រាលី។ លោកស្រីឱ្យដឹងទៀតថា ខ្លឹមសារសំខាន់ៗ នៃការទាមទារគឺប្រឆាំងការសាងសង់មូលដ្ឋានយោធាចិននៅកម្ពុជានិងទាមទារឱ្យចិនគោរពកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស៖ «បើកាលណាចិនអាចតាំងទ័ពនៅលើទឹកដីយើងគឺថាចិនអាចវាតទីនូវឥទ្ធិពលហើយជាទីតាំងមួយបង្កសង្គ្រាម»។
នៅជាប់នឹងព្រំដែនប្រទេសអូស្ត្រាលី ពលរដ្ឋខ្មែរនៅរស់នៅប្រទេសណូវែលហ្សេឡង់ (New Zealand) ក៏បាននាំគ្នាធ្វើបាតុកម្មនៅមុខស្ថានទូតចិនប្រចាំប្រទេសពួកគេរស់នៅដែរ ដោយការទាមទារនេះមានគោលបំណងសំខាន់ប្រឆាំងការសាងសង់មូលដ្ឋានយោធាចិននៅកម្ពុជា។
ចំណែកក្រុមបាតុករនៅប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង (South Korea) លើកឡើងថា ពួកគេឈឺចាប់ដែលរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន កំពុងបំបិទសិទ្ធិសេរីភាពពលរដ្ឋដែលរស់នៅប្រទេសកម្ពុជា។ បាតុករទាំងនោះ ព្រួយបារម្ភថា ករណីចិនយកទឹកដីកម្ពុជាជាមូលដ្ឋានយោធាបែបនេះនឹងអាចទាញប្រទេសកម្ពុជាធ្លាក់ចូលក្នុងវិបត្តិសង្គ្រាមក្នុងតំបន់នាពេលខាងមុខ៖ «រដ្ឋាភិបាលបានឈ្លានពាននៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងហើយបើចិនដាក់ទីតាំងយោធានៅប្រទេសយើងពេលសង្គ្រាមកើតឡើងសួរថាតើចុងកាណុងកាំភ្លើងបែរទៅណាច្បាស់ជាបែរដាក់ប្រទេសយើងហើយ»។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ប្រធានចលនាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិប្រចាំប្រទេសជប៉ុន លោក ហៃ វណ្ណា ប្រាប់អាស៊ីសេរីថា ក្រុមបាតុករនៅប្រទេសជប៉ុនផ្ញើសារទៅស្ថានទូតចិនប្រចាំទេសនេះក្នុងពេលទាមទារថា ពួកគេច្រានចោលវត្តមានមូលដ្ឋានយោធាចិនលើទឹកដីកម្ពុជា។ បាតុករក៏បានទាមទារឱ្យមានការបោះឆ្នោតមុនអាណត្តិដែលមានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចូលរួមប្រកួតផងដែរ។ លោកថា ក្នុងពេលបាតុករស្រែកទាមទារឃើញមានវត្តមានមន្ត្រីស្ថានទូតចិនឃ្លាំមើលការទាមទារនេះដែរ៖ «ទាមទារឱ្យចិនត្រូវតែគោរពកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសហើយយើងទាមទារដូចគ្នាហ្នឹងទៅរបបលោក ហ៊ុន សែន ថា បោះឆ្នោតមុនអាណត្តិ ដែលមានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចូលរួម » ។
ពលរដ្ឋខ្មែរ និងសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅក្រៅប្រទេសបន្តចោទប្រកាន់ថា ប្រទេសចិនកំពុងសាងសង់មូលដ្ឋានយោធាលើទឹកដីកម្ពុជាផ្ទុយពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពក្រុងប៉ារីសដែលចិនជាភាគីហត្ថលេខី។ ការលើកឡើងបែបនេះក្រោយពេលសារព័ត៌មានអន្តរជាតិនិងក្រុមអ្នកជំនាញសន្តិសុខអន្តរជាតិព្រួយបារម្ភថា ចិនអាចប្រើប្រាស់មូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹករាមក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ និងវាលយន្តហោះរបស់ក្រុមហ៊ុនយូឌីជី (UDG) ក្នុងខេត្តកោះកុងជាទីតាំងឈរជើងរបស់យោធាចិននៅកម្ពុជា ដោយមានការបើកដៃពីរបបលោក ហ៊ុន សែន។
ទោះយ៉ាងណា រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន បន្តច្រានចោលលើកឡើងនេះ និងអះអាងថា គ្មានមូលដ្ឋានយោធាចិនលើទឹកដីកម្ពុជាទេ។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងព័ត៌មានលោក ខៀវ កាញារីទ្ធ សរសេរលើហ្វេសប៊ុកថា នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំគណៈរដ្ឋមន្ត្រីនៅថ្ងៃទី២៣ តុលា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាក់ថា លោកមិនដែលនិយាយជាមួយចិនឬប្រទេសណាមួយស្ដីពីការប្រើប្រាស់កំពង់ផែ និងវាលយន្តហោះកម្ពុជាសម្រាប់យោធាបរទេសទេ ហើយរដ្ឋធម្មនុញ្ញក៏មិនអនុញ្ញាតឱ្យដែរ។
ចំណែករដ្ឋាភិបាលចិនវិញ ធ្លាប់អះអាងថា ចិនគាំទ្រយ៉ាងមុតមាំ ធ្វើយ៉ាងណាឱ្យកម្ពុជារក្សាបាននូវអធិបតេយ្យជាតិដ៏ថ្លៃថ្នូរ។
ទោះជាបែបនេះក្ដីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍អំពាវនាវដល់ប្រទេសហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ឱ្យការកោះប្រជុំជាបន្ទាន់មួយ ដើម្បីពង្រឹងការអនុវត្តឱ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួននូវស្មារតីនៃព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស។ គណបក្សនេះថា រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន កំពុងមានកិច្ចព្រមព្រៀងសម្ងាត់ខុសច្បាប់ជាមួយចិនដោយអនុញ្ញាតឱ្យយោធាចិនប្រើប្រាស់មូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹករាម ខេត្តព្រះសីហនុ ធ្វើជាមូលដ្ឋានយោធាចិន។
កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១ គឺជាកិច្ចព្រមព្រៀងបញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវិលរ៉ាំរ៉ៃ និងធានាអធិបតេយ្យភាព ឯករាជ្យ បូរណភាព និងភាពមិនអាចរំលោភបំពានបាននៃដែនដីកម្ពុជាព្រមទាំងធានាការពារសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។