ប្រជាពលរដ្ឋ និងមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល រិះគន់អាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញ ថាអនុវត្តច្បាប់ធូររលុងដែលបណ្ដែតបណ្តោយឱ្យជនជាតិចិនមានរោងចក្រផលិតគ្រឿងញៀនទ្រង់ទ្រាយធំនៅកម្ពុជាតាមទំនើងចិត្ត។ ប្រជាពលរដ្ឋ និងសង្គមស៊ីវិលយល់ថា ការផលិតគ្រឿងញៀនយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់កន្លងមកនេះ ទំនងជាមានជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយមន្រ្តីគ្រាក់ៗក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលឃុបឃិតជាមួយជនជាតិចិនទើបអាចដំណើរការទៅបាន។
សម្ព័ន្ធមិត្តដែកថែបសម្ដេចតេជោដែលលោក ហ៊ុន សែន តែងប្រកាសហែហូរថា ជាអ្នករួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការអភិវឌ្ឍជាតិ គឺជនជាតិចិន ក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយមកនេះ បានបង្កការភ្ញាក់ផ្អើលគួរឱ្យព្រឺក្បាល ក្នុងនោះ មានទាំងការបើកសមរភូមិប្រយុទ្ធ កាន់កាប់អាវុធពេញៗដៃ ថែមទាំងមានរោងចក្រកែច្នៃគ្រឿងញៀនដ៍ធំសម្បើមនៅកម្ពុជា។ ប្រជាពលរដ្ឋនិងសង្គមស៊ីវិលរិះគន់ថា ការបង្កើតឱ្យមានរោងចក្រដែលអាចផលិតគ្រឿងញៀនប្រមាណ ៨០ តោនកន្លងមកនេះ កាន់តែឆ្លុះបញ្ចាំងពីជនជាតិចិនធ្វើសកម្មភាពកាន់តែអាក្រក់ទាំងមិនមានការភ័យខ្លាចជាមួយអាជ្ញាធរខ្មែរ និងមិនញញើតច្បាប់នៅកម្ពុជាឡើយ។
ពលរដ្ឋម្នាក់រស់នៅខេត្តកោះកុង ថ្លែងសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ សង្កេតឃើញថា បញ្ហាគ្រឿនញៀន តាមរយៈឧក្រិដ្ឋជនជនជាតិចិនចែកចាយនៅកម្ពុជាបានបន្តកើតឡើងយ៉ាងគំហុក ទោះបីជាមានការបង្ក្រាបពីសមត្ថកិច្ចក៍ជនជាតិចិនមិនញញើតនឹងអាជ្ញាធរខ្មែរដែរ។ លោកស្រីយល់ថា រដ្ឋាភិបាលមិនទាន់អនុវត្តច្បាប់ឱ្យបានតឹងរ៉ឹងនៅឡើយ ដែលបណ្ដែតបណ្តោយឱ្យជនជាតិចិនមានរោងចក្រផលិតគ្រឿងញៀនទៅតាមទំនើងចិត្តនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា។ លោកស្រីបន្តទៀតថា ប្រសិនបើកម្ពុជាជាកន្លែងរកស៊ីផលិតគ្រឿនញៀន ដោយក្រុមឧក្រិដ្ឋជនជនជាតិចិន នោះនឹងធ្វើឱ្យកម្ពុជាមានឈ្មោះកាន់តែអាក្រក់ និងធ្វើឱ្យពាល់ប៉ះដល់សន្តិសុខសង្គមជាតិជាមិនខាន៖ « នៅពេលដែលជនជាតិចិនមករស់នៅប្រទេសកម្ពុជាយ៉ាងអនាធិបតេយ្យរហូតមានការផលិតគ្រឿងញៀនដូច្នេះ ខ្ញុំយល់ថាបង្ក្រាបហើយរដ្ឋាភិបាលគួរតែបណ្តេញគាត់ចេញពីប្រទេសកម្ពុជាមិនគួរឱ្យគាត់នៅប្រទេសកម្ពុជាទៀតទេ។ អ្វីដែលប្រជាពលរដ្ឋយើងព្រួយបារម្ភ គឺគ្រឿងញៀនហ្នឹង កាលមានជំនួញគ្រឿងញឿនធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែររងគ្រោះព្រោះគ្រឿនញៀន ដោយសារជនជាតិចិនមកនៅកម្ពុជា។ បើយើងទទួលពួកជនជាតិចិនទៀតយើងនៅតែបន្តរងគ្រោះ » ។
ស្ដ្រីដដែលបានបន្ថែមថា នេះជាប្រវត្តិសាស្ត្រហើយដែលសង្គមខ្មែរចប្ចុប្បន្នមានជនជាតិចិនប្រមូលផ្ដុំមានកន្លែងរោងចក្រផលិតគ្រឿនញៀនដ៍ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់បែបនេះ ហើយលោកស្រីយល់ថា ក្នុងដំណើរការដែលអាចផលិតគ្រឿងញៀនដ៍ច្រើនសម្បើមនេះ នឹងអាចមានជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយមន្ត្រីឃុបឃិតជាមួយជនជាតិចិនដើម្បីឈរជើងកាងការពារពីក្រោយ។ លើសពីនេះលោកស្រី ទាមទារឱ្យក្រសួងជំនាញបើកការស៊ើបអង្កេត រកមេខ្លោងពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ មកផ្ដន្ទាទោសឱ្យបានធ្ងន់ធ្ងរតាមច្បាប់៖ « អ្នកប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនខ្ញុំឃើញចាប់រាល់ថ្ងៃ តែអ្នកផលិតគ្រឿងញៀននេះ យើងចាំមើលថា រដ្ឋាភិបាលចាត់វិធានការបែបណាដែរ។ កាលណាមានអ្នកជួញដូរ គឺមានអ្នកជក់គ្រឿងញៀនហើយ ចំណែកអ្នកលក់ដូរទៅឱ្យគ្នាជក់ហើយជាប់គុកតែអ្នកជក់ហ្នឹងហើយ តាមខ្ញុំមើលទៅ » ។
ជុំវិញរឿងនេះ ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលដើម្បីប្រជាពលរដ្ឋ និងការអភិវឌ្ឍន៍លោក យង់ គឹមអេង ថ្លែងថា ការបង្ក្រាបឧក្រិដ្ឋកម្មគ្រឿនញៀនយ៉ាងច្រើនបែបនេះ កាន់តែឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញថា ជនជាតិចិនទាំងនោះបានយកប្រទេសកម្ពុជាធ្វើជាឧបករណ៍កន្លែងបង្កើតគ្រឿងញៀនសម្រាប់ការបង្កើតជំនួញថ្មីរបស់ពួកគេមួយទៀតនៅក្នុងស្រុក។ លោកសង្កត់ធ្ងន់ថា អាជ្ញាធរត្រូវតែមានការប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់ក្នុងការគ្រប់គ្រងជនជាតិចិន និងត្រូវតែមានការលុបបំបាត់ឧក្រិដ្ឋកម្មគ្រឿនញៀននេះ ក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ឱ្យបានម៉ឺងម៉ាត់ ដោយធានាថា គ្មានការឃុបឃិតប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ៖ «អ្នកវិនិយោគជាតិសាសន៍ណាក៍យើងស្វាគមន៍! ប៉ុន្តែពួកគេត្រូវតែគោរពច្បាប់កម្ពុជា។ ម្យ៉ាងវិញទៀតជាអ្នកវិនិយោគដែលមិនបង្កអសន្តិសុខដល់កម្ពុជា។ រដ្ឋាភិបាលគួរតែកំណត់មុខសញ្ញាជនជាតិចិនដែលបង្កអន្តិសុខតាមផ្លូវច្បាប់ បើមិនដូច្នោះទេ កម្ពុជានឹងមានឈ្មោះអសោច និងប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយសមុខមាត់ប្រទេសកម្ពុជាយើង»។
ប្រតិកម្មនេះបានកើតឡើងក្រោយពីសមត្ថកិច្ចជំនាញ បានចុះបង្ក្រាបរោងចក្រផលិតគ្រឿងញៀនមួយកន្លែងឈ្មោះ ហ្វាមអេស៊ា (Fam Asia Co., Ltd.) ស្ថិតនៅភូមិដំបងវេញ ឃុំសង្កែសាទប ស្រុកឱរ៉ាល់ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ កាលពីយប់ថ្ងៃទី១២ ខែធ្នូ។ ការបង្ក្រាបនោះ ត្រូវបានជនជាតិចិនម្នាក់បានស្លាប់ ដោយសារតែមានការផ្ទុះអាវុធ បាញ់តទល់គ្នាជាមួយសមត្ថកិច្ចចម្រុះ។ គ្រឿងញៀនដែលសមត្ថកិច្ចរឹបអូសបាន ជាប្រភេទកេតាមីន (KETAMIN) ចំនួន ៧៤ ការ៉ុង ឬជិត១តោនកន្លះ ក្រោយមកសមត្ថកិច្ចបានបន្តចុះឆែកឆេរ និងបានរកឃើញសារធាតុគីមីផ្សំកែច្នៃទៅជាគ្រឿងញៀនប្រមាណ ៨០តោន កាំភ្លើងខ្លីម៉ាកខេ៥៤ (K54) មួយដើម រថយន្ត ៤ គ្រឿង និងឧបករណ៍កែច្នៃគ្រឿងញៀនមួយចំនួនធំ។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីទាក់ទងអគ្គស្នងការរងនគរបាលជាតិ ទទួលបន្ទុកបង្ក្រាបគ្រឿងញៀនលោក ម៉ក់ ជីតូ ដើម្បីសុំអត្ថាធិប្បាយមិនបានទេនៅថ្ងៃទី១៣ និង១៤ ខែធ្នូ។
ចំណែកឯនាយកមន្ទីរប្រឆាំងបទល្មើសគ្រឿងញៀនលោក ឡឹក វណ្ណៈ ប្រាប់ការសែត (កោះសន្តិភាព) ក្នុងស្រុក កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែធ្នូថា ក្រោយពីមានការផ្ទុះអាវុធជាមួយឧក្រិដ្ឋជនជាតិចិនក្នុងចុះការបង្ក្រាប សមត្ថកិច្ចបានរកឃើញសារធាតុគីមីផ្សំកែច្នៃទៅជាគ្រឿងញៀនប្រមាណ ៨០តោន និងបានឃាត់ខ្លួនមនុស្សជាង ១០ នាក់។ លោកបន្តថា ក្រុមឧក្រិដ្ឋជនជនជាតិចិន និងគ្រឿងញៀនទាំងអស់រួមទាំងវត្ថុតាងមួយចំនួនធំ មន្ទីរប្រឆាំងបទល្មើសគ្រឿងញៀនបានរៀបចំកសាងសំណុំរឿងបញ្ជូនទៅកាន់សាលាដំបូងតាមនីតិវិធីហើយ។ ប៉ុន្តែលោកមិនបានបញ្ជាក់បន្ថែមក្នុងការស៊ើបអង្កេត ស្វែងរកមុខមេខ្លោង និងបុគ្គលពាក់ព័ន្ធអំពីរឿងនេះនៅឡើយ។
ទោះយ៉ាងណា មន្រ្ដីអង្គការសង្គមស៊ីវិលទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានឱ្យបានទូលំទូលាយអំពីរឿងនេះ និងស្នើឱ្យមានការស៊ើបអង្កេតចាត់វិធានការឱ្យបានម៉ឺងម៉ាត់ ដើម្បីកុំឱ្យមានមន្ទិល និងមានការរិះគន់ពីប្រជាពលរដ្ឋ និងសហគមន៍អន្តរជាតិ។
អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុកលោក ស៊ឹង សែនករុណា គាំទ្រចំពោះការបង្ក្រាបបទល្មើសគ្រឿនញៀនទ្រង់ទ្រាយធំ ដែលមិនធ្លាប់មាននៅប្រទេសកម្ពុជា។ ប៉ុន្តែលោកថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវតែមានការប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់ ចំពោះជនជាតិចិន និងត្រូវតែស្វែងរកមុខមេខ្លោង អ្នកដែលបានលក់កាំភ្លើងទៅឱ្យជនជាតិចិន ហើយរដ្ឋាភិបាលត្រូវតែផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានឱ្យបានទូលំទូលាយ។ លោកបន្តថា ការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានពិតចំពោះអ្នកសារព័ត៌មានចោទសួរអាជ្ញាធរមានសារៈសំខាន់ ក្នុងដំណើរការបង្ក្រាបបទល្មើសគ្រឿងញៀននេះ និងការវែកមុខរកមេខ្លោងប្រកបដោយតម្លាភាព ចៀសវាងមានការរិះគន់ពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋ៖ «គ្រឿនញៀង៨០តោន នៅតំបន់អាស៊ីខ្ញុំមិនទាន់ឃើញមានការបង្រ្កាបណាដូចនៅកម្ពុជាទេ។ ខ្ញុំយល់ថា ការដែលអាចមានគ្រឿនញៀនដ៍ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់បែបនេះដោយមានការផលិត នាំចូលវត្ថុធាតុដើម ហើយចែកចាយក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានបែបនេះ វាមិនអាចកើតឡើងដោយគ្មានការជ្រុមជ្រែងពីមន្រ្តីពាក់ព័ន្ធមួយចំនួនទេ ហើយចំណុចទាំងអស់ហ្នឹង ថ្នាក់ជាតិគួរតែបើកការស៊ើបអង្កេតឱ្យបានល្អិតល្អន់ជុំវិញរឿងហ្នឹង»។
ប្រជាពលរដ្ឋនិងសង្គមស៊ីវិលយល់ថា ក្នុងដំណើរការវែកមុខរកប្រភពមេខ្លោង និងអ្នកមានអំណាចនៅពីក្រោយករណីឧក្រិដ្ឋកម្មគ្រឿងញៀនទ្រង់ទ្រាយធំនេះយកមកផ្តន្ទាទោស នឹងអាចឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យកាន់តែច្បាស់ពីសមត្ថភាពអាជ្ញាធរខ្មែរ ក្នុងការបង្ក្រាបបទល្មើសរបស់ក្រុមក្រិដ្ឋជនជនជាតិចិននៅសង្គមកម្ពុជា៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។