តើ​ហេតុ​អ្វី​អាស៊ាន​មិន​អើពើ​ចំពោះ​បញ្ហា​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា​ដែល​កំពុង​កើត​ឡើង​បច្ចុប្បន្ន?

ដោយ ចេង ម៉េងជូ
2016.06.28
បាតុករ​ធាក់​តំណាង​រាស្ត្រ ២០១៥ ៨៥៥ ក្រុម​បាតុករ​គាំទ្រ​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា ទាត់​ធាក់​តំណាង​រាស្ត្រ​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ លោក ញ៉យ ចំរើន នៅ​មុខ​បរិវេណ​រដ្ឋសភា កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​២៦ ខែ​តុលា ឆ្នាំ​២០១៥។
Photo: RFA

នា​កិច្ច​ប្រជុំ​អាស៊ាន​ឆ្នាំ​២០១២ នៅ​រាជធានី​ភ្នំពេញ ប្រទេស​ជា​សមាជិក​អាស៊ាន​ទាំង​១០ បាន​ព្រមព្រៀង​គ្នា​ជា​ឯកច្ឆន្ទ​ចុះ​ហត្ថលេខា​លើ​សេចក្ដី​ប្រកាស​អាស៊ាន​ស្ដីពី​សិទ្ធិ​មនុស្ស ដោយ​ប្ដេជ្ញា​កែលំអ​ស្ថានភាព​សិទ្ធិ​មនុស្ស​សម្រាប់​ប្រជាជន​ជាង ៦០០​លាន​នាក់​របស់​ខ្លួន។ ប៉ុន្តែ​នៅ​ពេល​នេះ ទោះ​បី​ជា​ស្ថានភាព​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា ត្រូវ​បាន​សហគមន៍​ជាតិ និង​អន្តរជាតិ​លើក​ឡើង​ថា កំពុង​ស្ថិត​ក្នុង​សភាព​គ្រោះថ្នាក់​ក៏ដោយ ក៏​សមាជិក​អាស៊ាន​ទាំង ៩​ទៀត ហាក់​ដូចជា​មិន​មាត់​មិន​ក​លើ​ការ​បំពាន​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ក្នុង​ប្រទេស​ជា​សមាជិក​កូន​ពៅ​មួយ​នេះ។

ហេតុ​អ្វី​បាន​ជា​អាស៊ាន​មិន​អើពើ​ចំពោះ​បញ្ហា​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា ដែល​កំពុង​កើត​ឡើង​បច្ចុប្បន្ន?

សសរ​ស្ដម្ភ​មួយ​ក្នុង​ចំណោម​សសរ​ស្ដម្ភ​បី​របស់​សមាគម​ប្រជាជាតិ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍ ឬ​អាស៊ាន (ASEAN) គឺ​សហគមន៍​សន្តិសុខ​នយោបាយ​ដែល​មាន​ចក្ខុ​វិស័យ​កសាង​សហគមន៍​មួយ​មាន​នីតិរដ្ឋ ការពារ និង​លើក​កម្ពស់​ការ​គោរព​សិទ្ធិ​មនុស្ស។

ទោះ​បី​ជា​ធម្មនុញ្ញ​អាស៊ាន​ចែង​យ៉ាង​ច្បាស់​ពី​កាតព្វកិច្ច​របស់​រដ្ឋ​ជា​សមាជិក ក្នុង​ការ​គោរព​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ក៏ដោយ ក៏​អាស៊ាន​មិន​ទាន់​បាន​បង្ហាញ​ជំហរ​រួម​ក្នុង​ទម្រង់​ណា​មួយ​អំពី​ស្ថានភាព​រំលោភ​បំពាន​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​កម្ពុជា នៅ​ឡើយ។ បែរ​ជា​សហភាព​អឺរ៉ុប ដែល​នៅ​ឆ្ងាយ​ពី​កម្ពុជា បាន​បង្ហាញ​ជំហរ​រួម​របស់​ខ្លួន​ចំពោះ​ស្ថានការណ៍​នយោបាយ​នៅ​កម្ពុជា ទៅ​វិញ។

កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​៣០ ឧសភា សហភាព​អឺរ៉ុប បាន​ចេញ​សេចក្ដី​ថ្លែងការណ៍​ជំរុញ​ឲ្យ​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា ឈប់​ធ្វើ​ទុក្ខបុកម្នេញ​គណបក្ស​ប្រឆាំង សង្គម​ស៊ីវិល និង​បាន​ជំរុញ​ឲ្យ​រដ្ឋាភិបាល​បញ្ចប់​វិបត្តិ​នយោបាយ​នេះ​ដោយ​សន្តិវិធី ដើម្បី​ធានា​ឲ្យ​មាន​ការ​បោះឆ្នោត​ដោយ​ស្រប​ច្បាប់​នៅ​ពេល​ខាង​មុខ។

ការ​លើក​ឡើង​ស្រដៀង​គ្នា​នេះ ក៏​ចេញ​មក​ពី​រដ្ឋាភិបាល​សហរដ្ឋ​អាមេរិក និង​ថ្នាក់​ដឹក​នាំ​កំពូល​នៃ​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ លោក បាន គីមូន (Ban Ki-moon) ផង​ដែរ។

ចុះ​ហេតុ​អ្វី​បាន​ជា​សហគមន៍​អាស៊ាន​នៅ​រក្សា​ភាព​ស្ងៀមស្ងាត់?

មូលហេតុ​ចម្បង​មួយ​ក្នុង​ចំណោម​មូលហេតុ​មួយ​ចំនួន ដែល​បណ្ដាល​ឲ្យ​សហគមន៍​អាស៊ាន​មិន​អាច​ថ្លែង​សារ​អ្វី​មួយ​ទៅ​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា ដូច​សហភាព​អឺរ៉ុប បាន​នោះ គឺ​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​គោលការណ៍​មិន​ជ្រៀតជ្រែក​កិច្ចការ​ផ្ទៃ​ក្នុង​របស់​ប្រទេស​ជា​សមាជិក ដូច​មាន​ចែង​ក្នុង​ធម្មនុញ្ញ​អាស៊ាន។

ត្រង់​ចំណុច​នេះ មាន​សំណួរ​ចោទ​ថា តើ​ការ​បង្ហាញ​ក្ដី​បារម្ភ​ចំពោះ​បញ្ហា​ដំណើរ​ការ​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ​នៅ​កម្ពុជា ដោយ​យោង​លើ​ច្បាប់​ជាតិ និង​អន្តរជាតិ​ស្ដីពី​សិទ្ធិ​មនុស្ស ក្នុង​របៀប​ដូច​ដែល​សហភាព​អឺរ៉ុប ធ្វើ​នោះ គឺ​ជា​ការ​ជ្រៀតជ្រែក​កិច្ចការ​ផ្ទៃ​ក្នុង​របស់​កម្ពុជា ដែរ​ឬ​ទេ?

សកម្មភាព​របស់​សមត្ថកិច្ច​ចាប់​ខ្លួន​សកម្មជន​ដីធ្លី​ឡើង​ឡាន ពេល​ពួកគេ​ប្រមូល​ផ្ដុំ​គ្នា​នៅ​ចំណុច​ស្ដុប​ផ្សារ​ដើមគរ មុន​ធ្វើ​យុទ្ធនាការ​ថ្ងៃ​ច័ន្ទ​ពណ៌​ខ្មៅ នៅ​ព្រឹក​ថ្ងៃ​ទី ១៦ ខែ​ឧសភា ឆ្នាំ​២០១៦។
សកម្មភាព​របស់​សមត្ថកិច្ច​ចាប់​ខ្លួន​សកម្មជន​ដីធ្លី​ឡើង​ឡាន ពេល​ពួកគេ​ប្រមូល​ផ្ដុំ​គ្នា​នៅ​ចំណុច​ស្ដុប​ផ្សារ​ដើមគរ មុន​ធ្វើ​យុទ្ធនាការ​ថ្ងៃ​ច័ន្ទ​ពណ៌​ខ្មៅ នៅ​ព្រឹក​ថ្ងៃ​ទី ១៦ ខែ​ឧសភា ឆ្នាំ​២០១៦។

សម្រាប់​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា នោះ​គឺ​ជា​ការ​ជ្រៀតជ្រែក​កិច្ចការ​ផ្ទៃ​ក្នុង ដោយ​បាន​ប្រតិកម្ម​តប​ទៅ​វិញ​កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​២ មិថុនា ថា សេចក្ដី​ថ្លែងការណ៍​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ប្រទេស​ទាំង​នោះ មិន​សម​ហេតុផល​ទាល់​តែ​សោះ។

គោលការណ៍​មិន​ជ្រៀតជ្រែក​កិច្ចការ​ផ្ទៃ​ក្នុង​នេះ​ហើយ ដែល​គេ​សង្កេត​ឃើញ​ជាទូទៅ​ថា មេ​ដឹក​នាំ​អាស៊ាន​តែង​តែ​ប្រកាន់​យ៉ាង​ខ្ជាប់ខ្ជួន​តាម​រយៈ​ការ​រក្សា​ភាព​ស្ងៀមស្ងាត់ ទោះ​បី​ជា​ស្ថានការណ៍​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ក្នុង​ប្រទេស​ជា​សមាជិក​ត្រូវ​បាន​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​មើល​ឃើញ​ថា ស្ថិត​ក្នុង​សភាព​គ្រោះថ្នាក់​ក៏ដោយ។

នាយក​ប្រតិបត្តិ​អង្គការ​ខុមហ្វ្រែល (COMFREL) លោក គល់ បញ្ញា លើក​ឡើង​ថា ការ​ដែល​អាស៊ាន​ប្រកាន់​ខ្ជាប់​គោលការណ៍​នេះ គឺ​ជា​ចំណុច​ឆកល្វែង​របស់​សហគមន៍​អាស៊ាន ក្នុង​ការ​បំពេញ​កាតព្វកិច្ច​ការពារ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ក្នុង​តំបន់៖ «ប្រទេស​អាស៊ាន​ប្រកាន់​យក​រឿង​ហ្នឹង​ហាក់​ដូចជា​អាទិភាព​ជាង​វិធានការ ជាង​រឿង​អី​ផ្សេងៗ​ទៀត​ដែល​ទាក់ទិន​នឹង​ការ​គោរព​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ជា​សកល។ នេះ​ជា​ចំណុច​ខ្សោយ​របស់​អាស៊ាន»

ក្នុង​នាម​ជា​មេ​ដឹក​នាំ​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល ដែល​តែង​ចូលរួម​ក្នុង​វេទិកា​អាស៊ាន​ពាក់ព័ន្ធ​សិទ្ធិ​មនុស្ស លោក គល់ បញ្ញា សង្កេត​ឃើញ​ថា សង្គម​ស៊ីវិល​ឯករាជ្យ​នៃ​ប្រទេស​ជា​សមាជិក​អាស៊ាន​មួយ​ចំនួន រួម​ទាំង​កម្ពុជា ផង តែង​តែ​មិន​ទទួល​បាន​ការ​ស្វាគមន៍​ពី​តំណាង​រដ្ឋាភិបាល​ប្រទេស​របស់​ខ្លួន​នោះ​ទេ។

សាស្ត្រាចារ្យ​ផ្នែក​ទំនាក់ទំនង​អន្តរជាតិ និង​នយោបាយ លោក​បណ្ឌិត រស់ រ៉ាវុធ លើក​ឡើង​ថា មូលហេតុ​ចម្បង​មួយ​ទៀត​ដែល​នាំ​ឲ្យ​សហគមន៍​អាស៊ាន​ទាំង​មូល​ត្រូវ​រក្សា​ភាព​ស្ងៀមស្ងាត់ មិន​អាច​ធ្វើ​អត្ថាធិប្បាយ​លើ​ស្ថានភាព​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ក្នុង​បណ្ដា​ប្រទេស​ជា​សមាជិក​របស់​ខ្លួន​បាន គឺ​ដោយសារ​មេ​ដឹក​នាំ​នៃ​ប្រទេស​អាស៊ាន​ភាគ​ច្រើន មាន​កេរ្តិ៍​ឈ្មោះ​មិន​ល្អ​ក្នុង​រឿង​សិទ្ធិ​មនុស្ស។ ម្យ៉ាង​ទៀត​លោក​ថា សហគមន៍​នេះ​មិន​ទាន់​មាន​សាមគ្គីភាព​ពិត​ប្រាកដ​ក្នុង​ការ​ប្រែ​ក្លាយ​អាស៊ាន ឲ្យ​ទៅ​ជា​សហគមន៍​តែ​មួយ វាសនា​តែ​មួយ​នោះ​ទេ៖ «អាស៊ាន​តែ​មួយ​វាសនា​តែ​មួយ ប៉ុន្តែ​យើង​សង្កេត​មើល​បច្ចុប្បន្ន​នេះ ហាក់​បី​ដូចជា​អាស៊ាន​ដប់ វាសនា​ដប់។ ទី​មួយ ការ​រត់​ប្រណាំង​នៃ​សេដ្ឋកិច្ច។ ទី​ពីរ ការ​លាក់​ព័ត៌មាន​គ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក។ ទី​បី គឺ​ការ​បង្កើន​ការ​ទិញ​សព្វាវុធ​ដោយ​មិន​ប្រាប់​គ្នា។ អ៊ីចឹង​យើង​ឃើញ​ថា អាស៊ាន​កំពុង​តែ​រត់​ប្រណាំង​គ្នា​ផ្នែក​ចំណុច​ទាំងអស់​នេះ ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​អាស៊ាន​មិន​មាន​ចំណុច​រួម»

លោក​បណ្ឌិត រស់ រ៉ាវុធ បន្ត​ថា អាស៊ាន​គួរ​តែ​ពិចារណា​ឡើង​វិញ​លើ​ការ​ប្រកាន់​គោលការណ៍​មិន​ជ្រៀតជ្រែក​កិច្ចការ​ផ្ទៃ​ក្នុង​នេះ៖ «អាស៊ាន​គួរ​តែ​បង្កើន​កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ​គំនិត​រួម​តែ​មួយ។ អាស៊ាន​ត្រូវ​ពិនិត្យ​ធម្មនុញ្ញ​ឡើង​វិញ​ពី​គោលការណ៍​ទាក់ទង​ទៅ​នឹង​ការ​លូក​ដៃ​ចូល​កិច្ចការ​ផ្ទៃ​ក្នុង​របស់​អាស៊ាន​ហ្នឹង ថា​តើ​យើង​អាច​ជួយ​គ្នា​កម្រិត​ណា? អ៊ីចឹង​នេះ​វា​ជា​រឿង​លំបាក​មួយ​ដែល​អាស៊ាន​គួរ​តែ​គិត​ឡើង​វិញ​ក្នុង​បញ្ហា​នេះ»

ទោះ​បី​ជា​យ៉ាង​ណា មេ​ដឹក​នាំ​អាស៊ាន​តែង​តែ​អះអាង​ពី​ការ​ប្ដេជ្ញា​រួម​គ្នា ក្នុង​ការ​នាំ​សហគមន៍​អាស៊ាន​ទាំង​មូល​ឆ្ពោះ​ទៅ​រក​ការ​លូតលាស់​ទាំង​ផ្នែក​សេដ្ឋកិច្ច ទាំង​ផ្នែក​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ព្រមៗ​គ្នា។

កាល​ពី​ខែ​វិច្ឆិកា ឆ្នាំ​២០១២ មេ​ដឹក​នាំ​អាស៊ាន​ទាំង ១០​ប្រទេស ឈាន​ដល់​ការ​ប្ដេជ្ញា​ចិត្ត​រួម​គ្នា​មួយ​ក្នុង​ការ​គោរព​សិទ្ធិ​មនុស្ស ដោយ​បាន​ចុះ​ហត្ថលេខា​លើ​សេចក្ដី​ប្រកាស​អាស៊ាន​ស្ដីពី​សិទ្ធិ​មនុស្ស។

ក្នុង​សេចក្ដី​ប្រកាស​នោះ មេ​ដឹក​នាំ​អាស៊ាន​ទាំង ១០​ប្រទេស បាន​បញ្ជាក់​ថា ខ្លួន​ប្ដេជ្ញា​គោរព​សិទ្ធិ​ពលរដ្ឋ និង​សិទ្ធិ​នយោបាយ ស្រប​តាម​សេចក្ដី​ប្រកាស​ជា​សកល​ស្ដីពី​សិទ្ធិ​មនុស្ស។

ប៉ុន្តែ​សេចក្ដី​ប្រកាស​នោះ ត្រូវ​បាន​សង្គម​ស៊ីវិល​អន្តរជាតិ​ផ្នែក​សិទ្ធិ​មនុស្ស​រិះគន់​ថា ធ្វើ​ឡើង​ដោយ​មិន​មាន​តម្លាភាព ចាប់​តាំង​តែ​ពី​ដំណាក់​កាល​ពង្រាង​មក​ម្ល៉េះ ដោយសារ​សមាសភាព​នៃ​គណៈកម្មការ​អន្តរ​រដ្ឋាភិបាល​ស្ដីពី​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ដែល​ធ្វើ​ការងារ​នោះ មិន​មាន​ភាព​ឯករាជ្យ៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។

បញ្ចេញ​មតិយោបល់៖

បញ្ចូលមតិរបស់អ្នកដោយបំពេញទម្រង់ខាងក្រោមជាអក្សរសុទ្ធ។ មតិនឹងត្រូវសម្រេចដោយអ្នកសម្របសម្រួល និងអាចពិនិត្យកែប្រែឲ្យស្របតាម លក្ខខណ្ឌនៃការប្រើប្រាស់ របស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី។ មតិនឹងមិនអាចមើលឃើញភ្លាមៗទេ។ វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនទទួលខុសត្រូវចំពោះខ្លឹមសារនៃមតិដែលបានចុះផ្សាយឡើយ។ សូមគោរពមតិរបស់អ្នកដទៃ ហើយប្រកាន់ខ្ជាប់នូវការពិត។