Provided
សហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក បានចងក្រងសៀវភៅ ប្រវត្តិ និងរូបថត វត្តវគ្គទី១ នៅទូទាំង ២១ខេត្តក្រុង នៅលើទឹកដីខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ដើម្បីឲ្យកូនខ្មែរកម្ពុជាក្រោមនៅជំនាន់ក្រោយអាចស្វែងយល់ទៅថ្ងៃអនាគត។ តើវត្តផ្តល់សារៈសំខាន់អ្វីខ្លះ ដែលខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ក្រៅតែពីជាទីកន្លែង ដើម្បីគោរពបូជាផ្នែកព្រះពុទ្ធសាសនា?
សៀវភៅ ដែលមានចំណងជើងថា “វត្តនៅកម្ពុជាក្រោម” ដែលរៀបរៀងដោយ នាយកដ្ឋានព័ត៌មាន សហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ឲ្យដឹងថា វត្តដែលមានអាយុចាស់ជាងគេនៅលើទឹកដីកម្ពុជាក្រោមគឺមុនពេលដែលវៀតណាម បានចូលឈ្លានពាន និងរស់នៅលើទឹកដីកម្ពុជាក្រោមមានឈ្មោះថា “វត្ត សម្បូររង្ស៊ី” ដែលពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមស្គាល់ថា “វត្ត សម្បួរ” ដែលឋិតក្នុងឃុំក្រសាំង ស្រុកកំពង់ស្ពាន ខេត្តព្រះត្រពាំង។
វត្តមាននេះ បានកកើតក្នុងពុទ្ធសករាជ ៩១៦ បើគិតមកទល់ឆ្នាំ២០១៩ នេះ មានអាយុកាល ១៦៤៦ឆ្នាំហើយ។ ឯកសារកសាងវត្ត ឲ្យដឹងថា វៀតណាម បានចូលមកវាតទីទឹកដីព្រៃនគរ កាលពីចុងសតវត្សរ៍ទី១៧ ក្នុងឆ្នាំ១៦៩៨។ ដូច្នេះ វៀតណាម បានចូលមកវាតទីដែនដីកម្ពុជាក្រោមក្រោយខ្មែរក្រោមបានកសាង វត្តសម្បូររង្ស៊ី កាលពីឆ្នាំ១៣១៦។ ខ្មែរកម្ពុជាក្រោមទើបបាត់បង់ទឹកដីរយៈពេល ៧០ឆ្នាំ ដោយសារតែបារាំងបានកាត់ទឹកដីខ្មែរក្រោមឲ្យវៀតណាមទាំងខុសច្បាប់កាលពីឆ្នាំ ១៩៤៩។ ព្រះភិក្ខុ សឺង យ៉ឹងរតនា មន្ត្រីព័ត៌មានសហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោម និងជាព្រះចៅអធិការវត្តខេមររង្សី នៅទីក្រុងសាន់ហូស្សេ រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា (California) មានថេរដីកាថា សហព័ន្ធបានសរសេរសៀវភៅពីប្រវត្តិវត្ត ដោយសារតែនៅកម្ពុជាក្រោម អាជ្ញាធរវៀតណាមមិនអនុញ្ញាតឲ្យខ្មែរក្រោម អាចចងក្រងសៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្របាននោះទេ ហើយម្យ៉ាងទៀតសៀវភៅនេះ ក៏នឹងផ្តល់ចំណោះដឹងដល់កូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយបន្ថែមទៀត៖ «វត្ត ជាអត្តសញ្ញាណរបស់ខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ព្រោះថា នៅលើទឹកដីកម្ពុជាក្រោម មានតែវត្តហ្នឹងហើយជាអត្តសញ្ញាណ ដែលខ្មែរកម្ពុជាក្រោមយើងគោរពប្រតិបត្តិ បូជាព្រះពុទ្ធសាសនា»។
មកទល់នឹងឆ្នាំ ២០១៨ វត្តនៅកម្ពុជាក្រោមមានចំនួន ៤៦១វត្ត និងមានព្រះសង្ឃចំនួនជាង ៨ពាន់ ៥រយអង្គ។ ខ្មែរក្រោមអះអាងថា ប្រសិនបើខ្មែរក្រោមបាត់បង់វត្តអារាម មានន័យស្មើនឹងបាត់បង់ទឹកដី វប្បធម៌ និងពូជពង្សខ្មែរក្រោមតែម្តង។ ខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ក៏រក្សាទីវត្តអារាម ដើម្បីសហគមន៍អន្តរជាតិដឹងថា ខ្មែរក្រោម ជាជនជាតិដើមកំណើតនៅលើទឹកដីខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ដែលវៀតណាមបានវាតទីគ្រប់គ្រង មិនដូចវៀតណាមដែលអះអាងថា ខ្មែរក្រោមជាជនជាតិភាគតិចរស់នៅលើទឹកដីវៀតណាមនោះទេ។
ព្រះអង្គ សឺង យ៉ឹងរតនា មានសង្ឃដីកាបន្តទៀតថា វត្តអារាមនៅខ្មែរក្រោម ក្រៅពីដើម្បីរក្សាអត្តសញ្ញាណខ្មែរក្រោម វត្តក៏ជាទីកន្លែងផ្តល់ដំណេះដឹងផ្នែកភាសាខ្មែរដល់កូនខ្មែរក្រោមជំនាន់ក្រោយថែមទៀតផង។ បច្ចុប្បន្ននេះ វៀតណាមមិនអនុញ្ញាតឲ្យសាលារៀនរដ្ឋបង្រៀនភាសាខ្មែរនោះទេ។ ដូច្នេះមានតែវត្តទេ ជាទីកន្លែងបង្រៀនភាសាខ្មែរបាន៖ «តាមវត្តអារាមនិមួយៗ ហ្នឹងបើកសាលារៀនឲ្យព្រះសង្ឃរៀនសូត្រ ជាភាសាជាតិរបស់ខ្លួន។ ចង់និយាយថា វត្តមានតួនាទីសំខាន់សម្រាប់បណ្តុះបណ្តាលប្រជាពលរដ្ឋឬក៏ព្រះសង្ឃនៅលើដែនដីកម្ពុជាក្រោម»។
សហព័ន្ធខ្មែរក្រោមឲ្យដឹងថា វៀតណាមកំពុងប្រើប្រាស់គ្រប់មធ្យោបាយដើម្បីរារាំងខ្មែរក្រោមជំនាន់ក្រោយកុំឲ្យស្វែងរកពីប្រវត្តិសាស្រ្តពិតប្រាកដ ដែលវៀតណាមបានលេបត្របាក់ទឹកដីខ្មែរក្រោម។ យ៉ាងហោចណាស់ក៏មានព្រះសង្ឃមួយចំនួនត្រូវបានអាជ្ញាធរវៀតណាមចាប់ផ្សឹកនិងដាក់ពន្ធនាគារ ដោយសារតែព្រះសង្ឃបង្រៀនប្រវត្តិសាស្រ្តខ្មែរក្រោម និងផ្តល់ព័ត៌មានពីស្ថានភាពនៃការរំលោភសិទ្ធិខ្មែរក្រោមនៅវៀតណាមទៅឲ្យសហគមន៍ខាងក្រៅបានដឹងឮ។
របាយការណ៍សិទ្ធិមនុស្សក្រសួងការបរទេសអាមេរិកផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី១៣ មីនា រកឃើញថា ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅវៀតណាមនៅតែបន្តកើតមានឡើង។ របាយការណ៍នោះបន្តថា ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សទាំងនោះ រួមមាន ការឃុំឃាំងទាំងខុសច្បាប់ និងសម្លាប់ដោយអនាធិបតេយ្យ ការធ្វើទារុណកម្ម ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើអ្នកសារព័ត៌មាន សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស និងសកម្មជនតាមបណ្ដាញសង្គម និងអ៊ីនធឹណិតជាដើម។ អតីតព្រះចៅអធិការវត្ត ដែលវៀតណាមចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ ដោយសារតែព្រះអង្គមិនចុះញ៉មនឹងការគំរាមកំហែងឲ្យដឹងថា វត្តអារាមជាកន្លែងបណ្តុះបណ្តាលឲ្យខ្មែរក្រោមបន្តអនុវត្តទំនៀមទម្លាប់ និងប្រពៃណីខ្មែរ។ បើគ្មានវត្តទេ វប្បធម៌ និងប្រពៃណីខ្មែរនឹងបាត់បង់ជាមិនខាន៖ «នៅខ្មែរកម្ពុជាក្រោមយើងហ្នឹង សព្វថ្ងៃមានតែវត្តទេ ជាឫសគល់ទាំងវប្បធម៌ ទាំងអក្សរសាស្រ្ត ទាំងប្រពៃណី និងទំនៀមទម្លាប់។ ខ្មែរក្រោមមានតែវត្តទេ ដែលជាមូលដ្ឋាននិងជាឫសគល់ទាំងអស់»។
លោកបន្តទៀតថា ដោយសារតែបច្ចេកវិទ្យាទំនើបសម័យឥឡូវតាមរយៈប្រព័ន្ធបណ្តាញសង្គម យុវជនខ្មែរក្រោមជំនាន់ក្រោយនេះ កំពុងតែស្វែងយល់ពីប្រវត្តិសាស្រ្ត និងវប្បធម៌របស់ពួកគេតាមរយៈការមកកំសាន្ត នៅតាមទីវត្ត និងការសាកសួររៀនសូត្រពីព្រះសង្ឃ៖ «ខ្ញុំឃើញគេមកវត្តច្រើនណាស់សម័យឥឡូវនេះ។ គេដឹងប្រវត្តិខ្មែរច្រើនណាស់។ ទោះបីគេនៅឆ្ងាយពីវត្តក៏ដោយ មានប្រព័ន្ធអ៊ិនធឹណែតច្រើន គេស្តាប់យល់ហើយគេមកវត្តច្រើន»។
លោកស្នើឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមនៅក្រៅប្រទេស បន្តសាមគ្គី ជួយជាថវិកា និងការគាំទ្រដល់ខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ដែលកំពុងរស់នៅលើទឹកដីកំណើត ដើម្បីអាចរក្សាការពារ និងរក្សាវត្តអារាមទៅថ្ងៃអនាគត៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
