Dölet mudapi'e ministiri xitaygha seper qilishtin burun...

Amérikining dölet mudapi'e ministiri géytis: "xitay, kölengge belgilik ayropilan'gha oxshaydighan ayropilanni yasap chiqish jehette amérika axbarat organliri mölcherligendinmu tiz boldi, men ötken hepte dölet mudapi'esi xam chotini sun'ghanda, xitayning herbiy küchini tereqqiy qilduralaydighan iqtidarigha qarshi, amérikiningmu herbiy ishlar iqtidarini östürüshke meblegh sélishni közde tutqan idim" dep körsetti.

Dölet mudapi'e ministiri géytis ependi, shenbe küni ayropilan'gha chiqishtin burun yuqiriqidek bayanat élan qildi. Sélishturghanda, xitay yasap chiqqan, kölengge belgilik küreshchi ayropilan'gha oxshaydighan ayropilan, del mudapi'e ministiri géytis ependi, xitaygha ziyaretke bérishtin burun, sichüen, chungchingda ayrodromda körgezme qilindi. Bu qaysi derijide köz-köz qilish hésablinidu, ikki dölet diplomatiyisini kishiler nazuk basquchqa kirip qaldi déyishiwatqanda, xitayning bu qiliqi mötidilliqtin bésharet béremdu yaki qopalliq, medeniyetsizliktin bésharet béremdu?

Ministir géytis ependi:" ularning (xitayning) heqiqeten yoshurun küchi bar iken. Biz ulargha diqqet qilishimiz kérek؛ biz özimizning herbiy ishlar türlirimiz boyiche ulargha muwapiq jawab qayturushimiz kérek"dep körsetti.

Muxbirlargha qaritip géytis ependi: "üch künlük söhbette zor derijide jakarlash bolidu, dep ümid qilmanglar, komédiyilik bir ishning yüz bérishi, komédiyilik bösüshning bolushimu mumkin emes, peqet söhbetni ayrim ishlardin, bezi ishlardin bashlisaqla, aktip netijilerge érishken bolimiz" dep körsetti.

Dölet mudapi'e ministiri géytis ependi yaponiye, koriye qatarliq döletlerni ziyaret qilip, tehditke qarshi ittipaqdash döletlerning iqtidarini östürüshni nishan qilidu. Bu tehdit shimaliy koriyidin kélidu, yene belki xitaydinmu kélishi mumkin.

Tarixqa nezer tashlisaq, sabiq sowétlerdin tégishlik deshnem yep, 1970-yillarda "yéngi char padishahni yoqitayli" dep, sho'ar towlap, jay-jaylarda lexme kolap lékin arqidinla, maw zédung rehberlikidiki xitay rehberliri yer asti öyge kiriwélip, axiri amérikini izdep tépishqan idi. Ikki dölet diplomatik munasiwet ornatqanda, amérika, xitay ikki dölet otturisida "amérika, xitay shangxey axbarati", "jungxu'a xelq réspublikisi bilen amérika qoshma shtatlirining diplomatik munasiwet ornitishi toghrisida birleshme axbarat", "amérika qoshma shtatliri bilen jungxu'a xelq réspublikisining birleshme axbarati" qatarliq ikki dölet munasiwitining mezmunlirigha alaqidar axbaratlar imzalinip aridin 30 yil ötti. Bu 30 yil mabeynide amérika, xitay yuqiriqi üch parche axbaratning ramkisi ichide bardi-keldi qilip turdi. Buningdin 30 yil burun dölet iqtisadi gumran bolush girwikige kélip qalghan xitay, amérikining soda- tijaret saheside shepqet yaghdurushigha tayinip bügün emdi, géytis ependi xitayni ziyaret qilidighan halqiliq peytte yaki nazuk bir peytte, kölengge belgilik küreshchi ayropilan'gha oxshaydighan küreshchi ayropilanni yasap chiqip, chungching shehiride ayrodromda körgezme qildi. Méningche bolghanda, xitaylar géytis ependini soghuq qarshi aldi.

Küreshchi ayropilan'ghu yasiliptu, xitayda bu ayropilanni kim heydeydighandu?

1-Ayning 10-küni "boshün" tor biti, réytiris agéntliqining xewerliridin neqil keltürüp: "géytis ependi bu qétimliq söhbette herbiy ishlar tereqqiyati mesilisini söhbet témisi qilghandin bashqa, teywen mesilisi, jenubiy déngizning térritoriyisi we igilik hoquqi mesilisini dewr qilghan halda herbiy ishlar boyiche almashturushnimu söhbetlishidu" dep körsetti.

1-Ayning 10-küni amérika awazi radi'osi "mudapi'e ministirlirining söhbiti netije yaratti, emma alimlar soghuq su septi" mawzuluq xewiride, mey'amiy uniwérsitétining proféssori jin défang xanim, ikki dölet herbiy ishlarda almashturush jehette qizghin dostluq keypiyat yaratti dep qarimaymen, ikki dölet otturisidiki yoshurun jiddiylikni tügitiwetti depmu qarimaymen, künlerning biride ikki dölet ortaqliqqa érisheleydu, hemkarlishalaydu dése, undaqta bu gep bashqa bir weziyetke qaritip éytilghan bolidu. Lékin, nöwette bizning arimizda, ikki dölet otturisida yéterlik ortaqliq yoq dédi dep körsetti.