Ким от үстигә яғ чечиватиду?

Хитайниң баянатчиси чин гаң 29 -  күни баянат елан қилип" корийә йерим арилиниң тинчлиқи, муқимлиқини қоғдашни чиқиш қилип, һәр қайси тәрәпләрни ортақ тиришчанлиқ көрситишкә чақириқ қилип, еғир бесиқ болуп, өзимизни тутувелип, җиддий һаләтниң өрләп кетишидин сақлиниш, болупму тоқунуш йүз беришниң алдини елиш лазим" дәп көрсәтти.

Чин гаң әпәндиләр 1950  -  йили корийә йерим арилида уруш партлиған чағда мав зедуң хитайниң ташқи ишлар министирлиқиға йезип бәргән баянатни һазирғичә тәкрарлап кәлди. Шималий корийә билән бирлишип корийә йерим арилида арқа - арқидин вәқә пәйда қилип, баянатини арқа - арқидин ядлап кәлди.

Корийә вәзийити җиддийләшти. Бу қетим деңиз йүзидә җәнубий корийиниң парахотини чүктүрүвәткәндин кейин, шималий корийиниң дөләт башлиқи җин җиңри қорқуп кетип, 5 - айниң 2 - күни алдирап -  тенәп бейҗиңни зиярәт қилишқа кәлгәндә, бейҗиңниң чоң - кичик башлиқлириниң һәммиси дегүдәк униң алдиға чиқип қарши алди.

Мениң қаришимчә, корийә йерим арилида вәзийәтни җиддийләштүрүвәткән тәрәп шималий корийиниң кәйнидә туруватқан җуңго, вәзийәт пәйда қилип, хәлқара җәмийәтни синап бақмақчи булуватқан җуңго, корийә йерим арилида вәзийәт яритип, җуңгониң ички қисмида милләтчилик кәйпиятини қозғитип, өзиниң мустәбит һөкүмранлиқини узартишқа урунуватқан җуңгодур.

Хитай пулиниң курсини өстүрүш тоғрисида җуңгоға хәлқара бесим пәйда болди. ялғуз америкидин ағринишниң һечқандақ зөрүрийити қалмиди. Тибәт, "шинҗаң", тәйвән мәсилилиридә америка һәр гиз җуңгоға йол қоймайдиғанлиқини баянат қилди. Буниң ичидә тәйвән мәсилиси қандақтур җуңгониң ички иши, исян көтүргән өлкә мәсилиси әмәс, бәлки тәйвәнлик йәрлик милләтләрниң иши болуши лазим иди, буниңға америка җиддий қаримиса боламду? тибәт мәсилиси силәргә бәлгилик.

Шинҗаң" мәсилиси, кәчүрүң чин гаң әпәнди! иккинчи дуня уруши мәзгилидә чоң дөләтләр оттурисидики дипломатик мунасивәтләр мәсилиси иди. Мәсилән, 1946 - йили 8 - айниң 22 - күни түркийә һөкүмити америка вә әнглийә дөләтлири билән мәслиһәтләшкәндин кейин, совет иттипақиға нота тапшуруп, қара деңиз районидики дөләтләрниң буғузни қандақ башқуруш җәһәттә сиясәт түзүш һоқуқиниң барлиқини, бирақ совет иттипақиниң мудапиә җәһәттики тәлипини қандуралмайдиғанлиқини билдүрди.

Йеқинда ашкариланған мәлуматларға қариғанда, 1945 - йили 7 - айниң 17 -  күнидин 8 - айниң 22 - күнигичә америка, әнглийә, советләр иттипақи 3 дөләт рәһбәрлири германийиниң потсидам шәһиридә йиғин ачти. Потсидам йиғинида асаслиқ ғәлибә қилғучи дөләт сүпитидә совет иттипақи йиғинға қатнашқан розвелит, черчил қатарлиқларға түркийә, иран вә җуңгониң ғәрбидики районларни советләр тәркибигә қошувелиш тәклипини бәргән. Черчил бу тәклипни һәтта тәкрарлашниму рәт қилғачқа, рәсмий тәклип лайиһисигә айландурулмиған икән ("түркийә һазирқи заман тарихи" уйғурчә нәшри 111 -  112 - бәтләргә қаралсун).

Хитай һөкүмити, америка һөкүмитиниң 3 мәсилә бойичә йол қоймаслиқ тоғрисидики баянатиға вә хәлқ пулиниң курси тоғрисидики хәлқара муһакимиләргә ичидә нарази болуп, тақабил туруш үчүн шималий корийигә янтаяқ болуп йәл берип, корийә арилиниң вәзийитини җиддийләштүрүп, деңизда һәрбий маневир өткүзүп попоза қилип, от үстигә яғ чачмаслиқ тоғрисида билҗирлиса, ким ишиниду?