Нур бәкри мусулман вәтәнпәрвәр диний затларни тәрбийилимәкчиму?

Нур бәкри курсантларға нотуқ сөзлигәндә: "шинҗаңни муқимлаштуруш (демәк, "шинҗаң" муқим әмәскәндә, чүнки, 09 - йили 7 - айниң 5 - күни тәңритағ орнидин қозғилип кәтти,дә!) хәлқни бейитип, чеграни муқимлаштуруш" дәп көрсәтти.

"Хәлқни бейитип " дегән бу ибарини қандақ чүшәнсәк болар? 1950 - йили мав зедуң шундақ чақириқ қилғаниди, кейин мустәмликә уйғур дөлитидә миңлиған, он миңлиған уйғур ачлиқтин өлди. Кейин диң шавпиң "бир қисим кишиләр аввал бай болуши керәк "дегән иди. Хитай көчмән содигәрниң "гуаңхуй ширкити" өй - имарәт тиҗаритидин һалқип чиқип қумул ара түркниң ном йезисида көмүркан райони ачти. Йеқиндин башлап көмүр - қара алтун хитайниң пойиз, аптомобилиға қачилинип хитайға тошулушқа башлиди. Гуаңхуйчилардин бурун тиҗарәт башлиған оғлум алим абдуреһим 7йиллиқ қамақ җазаси елан қилинип түрмидә ятти.

"Хәлқни бейитиш" дегән уқумниң мәзмуниға әмди бу йәрдә немә дәп тәбир бәрсәк болар нур бәкри? кәмбәғәл адәмләр униңдинму қорқуп, буниңдинму қорқуп яшайду, бу кишиләр өзлирини вә өзлири яшаватқан җәмийәтниң муһитини өзгәртишкә қилчиму қизиқмайду. Чүнки, маҗали йәтмәйду. Кәмбәғәл адәмләр гадайлашқансери қалақ, әнәниви, консерватип идийиләр уларниң вуҗудида шунчә муқимлишиду, бу һал тәбиийки, җәмийәтниң муқимлиқини сақлашқа интайин пайдилиқ. Бу сиясәт хитай мустәмликичилириниң мустәмликә уйғуристанға қаратқан 61 йиллиқ сияситидур. Бу йәрдә нур бәкри юқириқи сиясәтни "хәлқни бейитиш" дегән ниқаб билән ниқаплаватиду.

"Хәлқни бейитиш "дәйдиған ниқап билән диний затларни алдаш бу қетим нур бәкригә тапшурулған алаһидә вәзипә болса керәк.

Тор бәтлириниң хәвәрлиригә қариғанда, һазирқи заманда хитайниң 1000 йүәнлик пулиниң қиммити 1980 - йиллардики 28 йүән пулниң қиммитигә баравәр болуп қапту. Шундақ болғанда 4миң йүән мааш алидиған бир уйғур, һәтта хитай пуқралириниңму 80 - йиллардики 120 йүәнгә ишләватқанлиқи ашкара болиду.

60 - Йилларға селиштурсақ, бир килограм гөшниң пули 9 мочән иди. Әмдиликтә бир килограм гөшни 50 йүәнгиму сетип алғили болмайдикән. "Хәлқни бейитиш "дегән бу ибариниң тәбирини қандақ чүшәнсәк болар нур бәкри? "диний мәсилә шинҗаңниң муқимлиқ ишлирида барометирлиқ рол ойнап кәлгән" дәйду нур бәкри. Барометир дегән қандақ метир у нур бәкри? "муқимлиқ" ни метирлап өлчәйдиған болуп қалдиңларму яки муқимлиқниң һараритини һарарәт өлчәйдиған әсваблар арқилиқ өлчәйдиған болуп қалдиңларму нур бәкри?

"Динни қанун билән башқуруш "дәйду нур бәкри. Бу йәрдә икки хил башқуруш шәкли оттуриға чиқиду. Ислам динини хитайниң қануни билән башқуруш, иккинчи уйғурни хитай башқуруш. Динни вә диний затларни тәрбийиләп башқуруштин мәқсәт немә ? диний затлар ичидә гумашта, ғалча тәйярлаш, динни хитайниң сиясити үчүн хизмәт қилдуруш, динни сотсиялизм үчүн хизмәт қилдуруш, диний затларни бир - бирини назарәт қилидиған митигә, қулаққа айландуруш - нур бәкри мәнсуп болған көчмәнләр һакимийитиниң мәқстидур. Мән, дин қанунниң сиртидики һадисә дәп аңлиған идим. Үстқурулмида дин, қанун, әдәбият - сәнәт, пәлсәпә қатарлиқ аң шәкиллириниң айрим - айрим һалда бир - биригә хизмәт қилмай, бир - бирини башқурмай мустәқил туридиғанлиқини оқуған идим. Әмди бу йәрдә немишқа аталмиш қанун динни башқуридиған болуп қалди нур бәкри?

Хитай мустәмликичилири уйғурниң әнәниви мәдәнийәт вә җәмийәт қурулмисиға 61 - йил сиясәт вә зораванлиқ билән һуҗум қилди. Лекин һазирғичә һечнемә қилалмиди. Әмдиликтә зораванлиқни ашкариму - ашкара йолға қойди, балдақму - балдақ өрләтти.

Хитай мустәмликичилири шовинизм милләтчилик сияситини уйғурларға қаратқанда, уйғурниң етник милләт қурулмилиқ алаһидилики уйғур тили, уйғур мәдәнийити вә диний етиқадини тамамән йоқитишни мәқсәт қилди. Бундақ әһвалда уйғурларниң қаршилиқ көрситиши бәр һәқтур.