Hajiliqning teqezzasi we hej ibaditining hékmetliri

Hajiliqning teqezzasi we hej ibaditining hékmetliri heqqide melumatqa ige bolush üchün se'udi erebistan radi'osi türkistan bölümining diktori yasin hajimgha bir qanche so'al bilen muraji'et qilghan iduq.

Yasin hajim bilen söhbet

Yasin hajim hajiliqning teqezzasi we hajiliq qandaq bolushi kérek dégen so'allargha jawab bérip mundaq dédi:
“Hej pa'aliyetliri toghriliq izden'gen kishi hejning peqet insanlarni güzel exlaqlar bilen terbiyilep yétishtüridighan, teqwadarliqni ashuridighan we yaxshiliq söyerlerdin qilip chiqidighan terbiye xaraktérlik ibadet ikenlikini choqum tonup yétidu. Haji allaning beytide we bashqa muqeddes jaylarda hej pa'aliyitini ada qilish jeryanida, allah muqeddes qilghan mubarek jaylarni ulughlash, ulugh hej aylirining hörmitini saqlash we allaning emr we men'ilirige ri'aye qilishtek yaxshi ishlarni özige özleshtüridu we yurtigha qaytqandin kéyinmu, hej jeryanida muqeddes jaylarda alghan terbiyisi boyiche yéngi bir hayatqa qedem qoyidu, burunqi yétersizliklirini tashlap yéngi alghan terbiyisi boyiche ish köridu. Uning hayatidiki bu chong özgirish uning ibaditi, mu'amilisi we exlaqida namayan bolidu. Bashqilar uningdin öginidu we uningda yerleshken ésil peziletlerdin tesirat alidu. Haji ikki herem we bashqimu muqeddes jaylarning hörmitini saqlashni öginish jeryanida, musulmanlarning, jümlidin pütün insaniyetning hörmitini saqlash we menpe'itini qoghdashning xuddi ikki herem bilen ulugh hej aylirining hörmitini we muqeddeslikini qoghdashqa oxshash diniy zörüriyet ikenlikini hés qilidu.

Erefat küni islam neziride misli bolmighan eng ulugh kündur. Biraq bu künning qedir qimmitini bilelmigen we hörmitini saqlimighanlar üchün bu künning bashqa künlerdin perqi yoqtur. Erefat sözining menisimu tonush we tonushush dégenlik bolup, hej qilishtin bolghan meqset allah ta'alaning emrini beja keltürüsh bolghandek, allah ta'alaning rehmitini, in'amlirini we meghpiritini tonush we érishish, dunyaning her qaysi jayliridin kelgen her millet musulmanliri bilen öz-ara tonushush, bu arqiliq özining güzel exlaq, yaxshi adet we özgichiliklirini ulargha namayan qilish we ularning güzel exlaq, yaxshi adetlirini, alahidiliklirini öginish hem qobul qilishtin ibarettur.

Shu éniqki, heremge kélip erefatta turduq, heremni tawap qilduq, qurbanliq qilduq we bashqa wajiblarni ada qilduq, shuning bilen hej perzini ada qilip uning ghayilirini emelge ashurghan bolduq, dep meghrurlinip, kelgen péti kétish naqisliq we yétersizliktur.”

Néme üchün hejjisi qobul bolghan adem anisidin tughulghandek bolidu?

Yasin hajim “Néme üchün qilghan hejjisi qobul bolghan adem pütün gunahliridin paklinip, xuddi mesum buwaqtek pak bolidu? néme üchün bashqa ibadetlerni qilghanlarmu bir kündila shundaq pak bolmaydu?” dégen so'algha jawab bérip mundaq dédi:
“Chünki, hejjisi qobul bolghan kishining étiqadida, exlaqida we bashqa terepliride jiddiy özgirishler peyda bolidu. Chünki, hej shuni teqezza qilidu. Mundaq kishining imani yéngidin janlinidu, exlaqi yéngidin güzellishidu, ixlasi yéngidin küchlinidu, mundin bashqa uning yürüsh turushliri, heriketliri, kishilerge qilidighan mu'amililiri, gep sözliri yaxshiliqqa, takamulluqqa qarap özgiridu, xuddi u anisidin emdi tughulghan mesum buwaqqa oxshash yéngidin dunyagha kelgendek bolup özgiridu. Mundaq kishining pütün gunahliridin pak bolup, mesum buwaqtek bolushi ejeblinerlik emes. Hejjisi allah ta'alaning dergahida qobul bolghan kishining xuddi mesum buwaqtek gunahlardin pak bolidighanliqi peyghember eleyhissalamning hedisliri arqiliq ispatlan'ghan sheksiz heqiqet.”

Hejning qobul bolghanliqining alametliri qaysilar?

Yasin hajim birawning hejjining qobul bolghanliqining alametliri néme? dégen so'alimizgha jawab bérip mundaq dédi:
“Hajining qilghan hejjisining qobul bolghan yaki bolmighanliqini yaki heqiqiy haji bolghan yaki bolmighanliqini uning hejdin kéyinki ehwalidin körgili bolidu. Eger hajining qilghan hejjisining tesiri uning ichki we tashqi dunyasida pewqul'adde bir özgirish peyda qilalmighan, uning imanini küchlendürelmigen, exlaqini yaxshiliyalmighan we bashqa tereplirini burunqisidin yaxshiliqqa özgertelmigen bolsa, bundaq hejning sayahettin perqi bolmay qalidu. Heremge kelgen adem kishilerning neziride haji boluwéridu. Emma kérek bolghini allah ta'alaning neziride haji bolushtur. Heqiqiy haji xushpuraq gülge oxshash bolup, özining yéqimliq meniwi hidi bilen xelqige güzel exlaq we ésil peziletlerning puraqlirini chachidu. Xelqi uningdin menpe'etlinidu. Heqiqiy haji musulmanliqta, wetenperwerlikte, güzel exlaqta we bashqimu barliq yaxshiliqlarda xelqige ülge bolidu.”

Erefat künining qandaq ehmiyiti bar?

Yasin hajim erefat künining ehmiyitini tonushturup mundaq dédi:
“Erefat küni künlerning eng ulughi we eng shereplikidur. Hej ibaditi musulmanlarning yilliq chong qurultiyidur. Musulmanlar hejdin ibaret bu chong qurultayda, dunyaning herqaysi jayliridin kelgen musulman qérindashliri bilen uchrishish arqiliq bir biri bilen tonushidu, islamiy qa'ide, yosunlarni, güzel exlaqlarni bir biridin öginidu. Islamiy qérindashliqning küchlük rishtisini hés qilidu. Dunyaning her qaysi jayliridin kelgen hajilarning eqidisi bir, ilahi bir, ibadetliri bir, “Essalamu'eleykum eleykum” din ibaret tili bir we ap'aq éhramdin ibaret kiyinishi bir xil bolup, ular islam dinidiki birlik we barawerlikning emeliy ülgisini bu jayda köridu. Bu jayda baydin gadayni, padishahtin puqrani ayriwalghili bolmaydu. Hemmisi birxil qiyapette bolup, allaning aldida shundaq hemme oxshashla bende ikenlikini izhar qilidu.”