Мәркизий асия вә шәрқий түркистан мәдәнийәт тәтқиқати китаби нәшр қилинди

Алматадики "мир" нәшриятидин "шәрқий түркистан мәркизий асия мәдәнийәтлири җәрянида" намлиқ илмий әмгәкләр топлими йоруқ көрди.
Мухбиримиз ойған
2010.08.12

Мәзкур китаб 2007 - йили қазақистан җумһурийити билим вә пән министирлиқи сулайманоф намидики шәрқшунаслиқ институти вә қазақистан уйғурлириниң җумһурийәтлик мәдәнийәт мәркизи тәрипидин уюштурулған "шәрқий түркистан мәркизий асия мәдәнийәтлири җәрянида" темисида өткүзүлгән хәлқара илмий муһакимә йиғинида оқулған мақалиләр асасида тәйярланған.

Хәвәрләрдин мәлум болушичә, бу йиғин мәшһур уйғур алими, уйғуршунаслиқ мәркизиниң рәһбири вә җамаәт әрбаби коммунар талипофниң хатирисигә беғишланған.

Илмий топламдин орун алған қазақистан, өзбекистан, америка, русийидики тәтқиқатчиларниң мақалилиридә шәрқшунаслиқ, уйғур тилшунаслиқи, әдәбиятшунаслиқи, тарихи вә етнографийисигә мунасивәтлик муһим мәсилиләр тәтқиқ қилинған. Мақалиләрдә шәрқий түркистан мәркизий асияниң бир туташ тарихий - мәдәний бошлуқиниң айрилмас бөлики сүпитидә қарилиду.

Китабниң дәсләпки сәһипилиридә коммунар талипоф һәққидә әслимиләр орун алған болуп, уларда алимниң қазақистанда уйғуршунаслиқ пәниниң раваҗлинишиға һәм шундақла уюштурулушиға қошқан төһписи йорутулған. Бу йәрдә китабхан шундақла каммунар талипофниң һәр йилларда елан қилған бир қатар илмий мақалилири биләнму тонушалайду.

Топламниң асасий қисми үч бөләктин ибарәт болуп, "тарих вә етнографийә" намлиқ бөлүми шәрқий түркистанниң тарихи вә етнографийиси мәсилилирини өз ичигә алиду. Бу йәрдә орун алған мақалиләрдә шәрқий түркистанниң тарихи һәққидә язма мәнбәләр, униң йеңи заман тарихи билән бүгүнки тарихи, шундақла орхон уйғурлириниң келип чиқиши, қәдимий уйғурларниң етник, сиясий тарихи, қәдимий вә һазирқи заман уйғурлириниң мәдәнийитидики әнәнивий варислиқ мәсилилири кәң даиридә мулаһизә қилинған. Болупму, тарих пәнлири докторлиридин, рисаләт кәримованиң "уйғур һүнәрвәнчиликниң әнәнивий варислиқ мәсилилиригә даир", абләт камалофниң "оттура әсирләрдики түрк вә моңғулларниң өз ‏ - ара мунасивәтлири тарихидин", нәбиҗан турсунниң "20 - әсирниң биринчи йеримидики уйғур миллий азадлиқ һәрикити мәсилиси", владимир галиефниң "русийиниң шинҗаң әлчиханисидики уйғур - ақсақаллар (19 - әсирниң ахири вә 20 - әсирниң башлири)", василий ушнитскийниң "селенга уйғурлириниң келип чиқиши" вә башқиларниң мақалилири китабхан арисида зор қизиқиш һасил қилиши мумкинлики пәрәз қилинмақта.

Китабниң "тилшунаслиқ вә әдәбиятшунаслиқ" намлиқ бөлүми болса, уйғур тилиниң муһим мәсилилири, түркий хәлқләрниң, шу җүмлидин уйғурларниң қәдимий, оттура әсир вә заманиви дәврләрдики еғиз вә язма әдәбий мираси, миллий әдәбиятлар ара бағлинишлар, әдәбий әнәниләр, шеир шәкиллири вә башқа шуниңға охшаш көплигән мәсилиләрни өз ичигә алған.

"Пәлсәпә, иқтисад вә сиясәт" дәп нам алған топламниң үчинчи бөлүмидә мәркизий асиядики қанунсиз көчүш - йәрлишиш, қазақистан - хитай арисидики көчүш‏ - йәрлишиш, русийә вә мәркизий асия оттурисидики мунасивәтләрниң раваҗлиниши, қазақистан вә сәуди әрәбистани арисидики ислам амилиниң мәзмуни, уйғур мәшрәплириниң иҗтимаий роли һәққидики мәсилиләр тәтқиқ қилинған.

Китаб шәрқшунаслиқ пәнигә, уйғур тарихи вә мәдәнийити мәсилилиригә, мәркизий асияниң сиясий, иқтисадий, иҗтимаий җәрянлириға қизиққучи тәтқиқатчилар һәмдә кәң китабхан аммисиниң пайдилинишиға һавалә қилиниду.
                  
Юқиридики аваз улинишидин, бу һәқтики мәлуматимизниң тәпсилатини аңлайсиләр.

 
Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.