Doxtur nazim qembiri yazghan `Uyghur ta'amliri` namliq eser neshrdin chiqti (1)

Nazimbék qasimjan oghli qembiri yazghan `uyghur taamliri` namliq eser ning muqawa körünüshi.

Doxtur nazim qembiri kitabida, doxtur süpitide, kitabxanlarni Uyghur ta'amlirining asasliq ghizaliri bilen tonushturup, bezi ghizalarni teyyarlash usullirini, toghra ghizalinishning payda ‏ - ziyanliri we ashpezlikke a'it atalghular hem ozuqlinish qa'idiliri heqqide yéterlik ammibap sawatlarni otturigha qoyush bilen yashlirimizning bu sahege a'it atalghu ‏ - términlarni biliwélishigha bu chaqqan destur bilen yardem qilidu.

Kitabqa pelsepe penlirining doktori, proféssor, qirghizistan penler akadémiyisining pexri akadémiki, qirghizistan jumhuriyitining xizmet körsetken ilim - pen erbabi eziz isajan'oghli narénbayéw muqeddime yézip bergen bolup, u muqeddimiside Uyghur medeniyitige shundaqla Uyghur ta'amlirigha yuqiri baha bergen.

Kitab jemi 62 bettin terkip tapqan bolup, kitabni qirghizistan Uyghur ittipaqi neshr qildurghan. Kitab doxtur nazim qembirining `bizning salametlikimiz némini, qachan, qanchilik, qandaq we néme üchün istimal qilishimizgha baghliq` dégen sözi bilen bashlan'ghan bolup, kitab ichide pütün Uyghur ta'amlirining resimlirimu bérilgendin bashqa, Uyghur ta'amliri, köktat we dora - dermanlarning Uyghurche rusche we xitayche namlirimu bérilgen. Kitabning axirida mu'ellip nazim qembirining terjimihali bérilgen.

Bügün'giche Uyghur diyarida, qazaqistanda, türkiyide Uyghur ta'amliri heqqide kitablar neshr qilin'ghan bolup, nazim qembiri yazghan kitabning yuqiridiki kitablardin perqi, mu'ellip nazim qembirining doxtur bolghanliqidur. Nazim qembiri Uyghur ta'amlirining kishilerning salametlikige bolghan menpiy we ijabiy tesirinimu izahlap bergen.

Bulardin bashqa nazim qembirining bu esiri Uyghur ghizalinish tarixini tetqiq qilish üchünmu intayin muhim bir eserdur.

RFA Photo / Erkin Tarim

Nazimbék qasimjan oghli qembiri ghulja shehiridiki `ümid` mektipini we exmetjan qasimi namidiki bilim yurtining darilmu'ellimin sinipini tamamlighandin kéyin, 1951 - yilidin 1958 - yilighiche xitayning changchün shehiride 1 - herbiy tibbiy uniwérsitétining dawalash fakultétini tamamlighan. 1966 - Yilidin buyan qirghizistanda nérwa késellikliri doxturi bolup ishlimekte.

Bu yillarda moskwa, lénin'grad, miniski, tashkent, almata, bishkek sheherliride sherq tibabetchiliki, yingne bilen dawalash, shipaliq tenheriketler, massaj, shipaliq perhis qatarliq mutexessislikler buyiche birnechche qétim salahiyitini ashurush kurslirigha we ilmiy muhakime yighinlirigha qatnashqan.

Doxtur nazim qembiri 5 tibbiy kitab, 200 din köprek ilmiy we ammibap maqalining mu'ellipidur. Nazim qembiri da'im öz bilimini mukemmelleshtürüp kespi buyiche yawrupa, xitay, ereb, pars we Uyghur tibabetlirini dawamliq öginip kéliwatqan wirachtur.

Doxtur nazim qembiri yene, öz kespidin bashqa til - edebiyat, tarix, saz - muzika, shé'iriyet, naxsha ijadiyiti bilenmu shughullinidighan kishi, shundaqla milliy we bashqa xelqlerning lezzetlik ta'amlirining heqiqiy ustisi.

Doxtur nazim qembiri Uyghur, rus, xitay tillirini mukemmel bilidighan, ereb, fars, némis tillirini qismen, qérindash türkiy xelqlerning tillirini yaxshi bilidighan köp tilliq terjimandur.

Yuqiridiki awaz ulinishidin, muxbirimiz erkin tarimning bu heqtiki melumatining tepsilatini anglaysiz.