Pütün ilmiy hayatini Uyghur we merkiziy asiya tarixigha béghishlighan alim

Uyghur xelqining köp esirlik siyasiy, étnik, ijtima'iy-iqtisadiy we medeniyet tarixiy musapilirini mukemmel yorutush intayin qiyin we uzun muddetlik, japaliq emgeklerni telep qilidu. Bu sahege özini atighanlar, jümlidin pütün wujudi bilen kirip ömür boyi uni dawamlashturuwatqan tarixshunaslarning sani nahayiti cheklik. Shuningdek Uyghurlar tarixi peqet birla Uyghur xelqining tarixi bolup qalmastin u belki pütün türkiy xelqler tarixi, merkiziy asiya tarixi, jümlidin merkiziy yawro-asiya tarixining birqsmidur. Uyghur tarixi héchqachan mana bu baghlinishlarsiz mukemmel yorutalmaydu. Bügün özining 80 yashliq tewellutini kütüwalghan tarix penliri doktori, proféssor ablexet xojayéf ependi ene shu intayin qiyin we köp qirliq, köp baghlinishliq Uyghur we merkiziy asiya tarixigha özini béghishlap, 20 din artuq ilmiy kitab we köpligen maqalilerni élan qilgha Uyghur tarixshunasidur. Pénsiyege chiqqan bolsimu, lékin özbékistan penler akadémiyeside merkiziy asiya tarixi mesililer boyiche yétekchi-ustazliq xizmetliri we tetqiqatlirini dawamlashturup kelgen ablexet xojayéf 1941-yili ghulja shehiride tughulup, ghulja, ürümchi qatarliq sheherlerde ösüp-yétilip, ata-anisi bilen 1960-yillarda sowét ittipaqigha köchüp chiqqanidi.

U, 1964-1969-yili tashkent dölet uniwérsitétining sherq fakultétini oqup püttürgendin kéyin 1971-1973-yili moskwadiki sowét ittipaqi penler akadémiyesi sherqshunasliq institutining aspiranturasida oqudi. 1973-1978-Yilliri özbékistan penler akadémiyesi sherqshunasliq institutining ilimiy xadimi, 1978-1994-yilliri özbékistan penler akadémiyesi sherqshunasliq instituti ottura asiyaning xitay bilen alaqiler bölümining bashliqi bolup ishlidi.

U, özbékistan musteqil bolghandin kéyin diplomatiye sahesige yötkilip, 1994-2000-yilliri özbékistan tashqi ishlar ministirliqida xizmet qilip, 1996-1998-yili özbékistanning béyjingdiki elchixanisining metbu'at atashési qatarliq wezipilerni atqurdi.

Tarix penliri kandidat doktori we doktorluq unwanlirini moskwa we tashkentte alghan, köp yillar özbékistan penler akadémiyeside we 2000-2005-yilliri özbékistan prézidéntining qarmiqidiki istratégiye tetqiqat institutida yétekchilik xizmetliri élip bérip köp shagirtlarni terbiyeligen proféssor ablexet xojayéf ependining qelimige yéqinqi 30 yildin artuq waqit ichide moskwa, tashkent qatarliq sheherde neshr qilin'ghan “Ching impériyesi we sherqiy türkistan 18-esirde”, “Merkiziy asiyadiki xitay amili”, “Xitay tarixiy menbeliridiki türkiy sheherliri”, “Qedimki türkler tarixidin”, “Büyük yipek yoli: alaqiler we teqdir”, “Merkiziy asiya döletchilik tarixigha a'it melumatlar” we bashqa ilmiy tetqiqat kitablar mensuptur.

Yuqiridiki awaz ulinishidin söhbetning tepsilatini anglang.