Almatada talantliq sha'ir jemshit rozaxunofqa hörmet bildürüldi

Ixtiyariy muxbirimiz oyghan
2015.06.21
Ghérip - senem Ghérip - senem
Photo: RFA


Qazaqistan Uyghur edebiyati, shu jümlidin uning shé'iriyet sahesining mezmun we shekil jehettin béyishigha özining munasip töhpisini qoshup kéliwatqan sha'irlarning biri jemshit rozaxunoftur.

Uning eserliri köpligen tetqiqatchilarning, shundaqla Uyghur, qazaq we bashqimu millet edipliri we kitabxanlirining diqqet merkizide turmaqta. Sha'ir ijadiyiti kéyinki waqitlarda bolupmu qazaqistanliq tetqiqatchilar teripidin tepsiliy öginilip keldi we kelmekte. Shularning biri tonulghan edebiyatshunas alim maxmut abduraxmanof edipke xas xisletlerni atap kélip, mundaq dégen idi: “Her kim shé'iriyet heqqide öz tebirini éytqandek, menmu shé'iriyet - qelbiy halet dep chüshinimen. Hayatning aptiwinimu hem kölenggüsinimu, gözelliknimu hem köngülsizlikinimu hayajanliq qobul qilish iqtidarila, yeni dayimen shundaq qelbiy halette bolushla shé'ir yaritishqa qabil. Men jemshitni ene shundaq qelb igisi dep tonuymen. Shunglashqimu uning shé'irliri qoyuq hem hayatiy, héssiyat perwazi belen hem her xil. Shunglashqimu jemshit qelimidin bir oqupla menggü yadingda qalidighan chongqur pelsepiwiy oy - pikirler, sha'irane tügünler tughulidu.”

Qazaq tetqiqatchisi, filologiye penlirining doktori güljahan orda bolsa, mundaq dep yazidu: “Jemshit rozaxunof xelqi bilen birge yashap, xelqining sözini sözlep, "edebiyat - wizhdan ishi" ikenlikini eserliri bilen ispatlap kéliwatqan sha'ir. Hayattin körginini kéyinki ewladlargha nesihet qilishni közligen sha'ir eserliride insan, jemiyet, hayat heqqide pelsepiwi qarashliri teswirlen'gen.”

Yéqinda ene shu talantliq sha'irning hörmitige almata shehirige jaylashqan ewézof muziy öyide ilmiy muhakime yighini bolup ötti. Sha'irning 65 yashliq tewelludigha béghishlan'ghan mezkur yighin qazaqistan bilim we pen ministirliqi muxter ewézof namidiki edebiyat we sen'et institutining uyushturushi, qazaqistan Uyghurlirining jumhuriyetlik étnomedeniyet merkizi hem qazaqistan yazghuchilar ittipaqining qollap - quwwetlishi bilen ötküzüldi.

Ilmiy muhakime yighinini institut mudiri, filologiye penlirining doktori u'elixan qalijan échip, u edipning köp milletlik qazaqistan edebiyatigha, shu jümlidin Uyghur edebiyatining bügünki tereqqiyatigha qoshqan ülüshini yuqiri bahalidi we institut alimliri teripidin neshr qilin'ghan kitablarni tewellud égisige teqdim qildi.

Yighinda sözge chiqqan Uyghur medeniyet merkizining re'isi shahimerdan nurumof, qazaqistan yazghuchilar ittipaqi yénidiki Uyghur edebiyati kéngishining bashliqi exmetjan hashiriy, qazaqistan zhurnalistika akadémiyisining akadémiki yoldash azamatof, alimlar rabik ismayilof, sérik qorabay, alimjan hemrayéf, sha'irlar ekrem sadirof, abliz hézim we mehemmet'imin obulqasimoflar jemshit rozaxunofning ijadiyitige xas özgichilikler, uning bedi'iy mahariti, eserlirining til we uslub alahidilikliri, insaniy xisletliri, shundaqla edebiy dostluq we bashqimu muhim mesililer heqqide öz pikirlirini otturigha qoydi.

Ziyaritimizni qobul qilghan sha'ir abliz hézim j. Rozaxunofning ijadiyiti heqqide toxtilip, mundaq dédi: “Jemshitni biz ataqliq sha'irimiz déduq. Shuninggha qandaq yetti dégende, jemshit izdinidu. Izden'genliktin u, elwette tapidu. Biraq tapqinigha héchqachan qana'et qilghan emes. Hemme nersining chéki bolidu. Lékin ilim élish, bilimlik bolush we izdinishning héchqachan chéki bolmaydu. Jemshit mana mushuni yaxshi chüshinidu. Shuning üchün u izden'ginige qana'et qilmay, shükri qilmay izdiniwéridu. Bashqilar oxshash tapqinigha körenglep ketmeydu, tenqidlise sirkay chinidek puchulup ketmeydu. Mundaq bolushi, shé'ir dégen körgenla ademning qolidin kelmeydu, yazghan shé'irning hemmisi shé'ir bolmaydu, shé'ir yazghan ademning hemmisi sha'ir bolmaydu. Oqughuchilarni tewretken, shularning pikir qilishigha tesir qilghan shé'ir heqiqeten shé'ir bolidu. Sha'irning bexti - köngülde bar nersilerni oqughuchigha yetküzüshla emes, ene shularning pikrini tereqqiy qildurush üchün yazidu. Shuning üchün her qandaq sha'ir shu dewir bilen teng, hetta uningdin bir - ikki qedem aldida mangidu. Sewiyesi oqughuchilar bilen teng emes, shulardin üstün bolushni xalaydu. Jemshit ene shundaq sha'irlarning biri bolghachqa, hazir bizning shé'iriyitimizde aldinqi qatardiki sha'irlarning birige aylandi. Buni shé'ir yéziwatqanlarning hemmisi jemshittek chüshinip ketmeydu we téxi u basquchqa yetkini yoq.”

Ilmiy muhakime yighini axirida söz alghan sha'ir j. Rozaxunof mezkur yighinni uyushturghuchilargha özining cheksiz minnetdarliqini izhar qildi we özining bir qatar toplamlirini edebiyat we sen'et institutining kitabxanisigha tapshurdi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.