Yaponiyide neshir qilin'ghan “Ma xusen we tunggan jumhuriyiti” namliq maqale heqqide
2013.01.06
Aptor mezkur maqalide 1934 - yilidin 1937 - yilighiche tarim oymanliqining gherbiy jenubiy we gherbiy qirghiqida höküm sürgen ma jongying we ma xusen hökümitining tarixiy arqa körünüshi heqqide toxtalghan shundaqla ma jongying we ma xusen hökümitining xotende élip barghan qirghinchiliqiliri heqqide eskertish bérip ötken.
Ma xusen hökümitining xotende élip barghan qirghinchiliqiri heqqide, teklimakan Uyghur neshiriyatining mes'uli, tetqiqatchi abdujélil turan ependim öz köz qarashlirini bayan qildi.
Mezkur maqalide yene tunggan urushining bashlinishi, majongying we ma xusenning yétekchilikide élip bérilghan ürümchidiki shéng shisey bilen bolghan söhbetler,ularning ürümchide turush mumkin bolmay, Uyghur élining jenubigha qoshunlirini élip ketkenliki heqqide melumat bérilgen. Undin bashqa maqalide Uyghur élide hökümdarliq qilghan yang zéngshing, jin shurén, shéng shisey we Uyghurlarning rehberliridin xoja niyaz hajim we yolwas qatarliq tarixiy shexsler üstide toxtalghan.
Aptor maqaliside yene yaponiye islam diniy jemiyitining re'isi hayashi sénjuro ependimning kökxotqa bérip, shu yerdiki Uyghurlar bilen islam diniy jemiyiti qurup, yaponiye islam diniy jemiyiti bilen özara almashturush élip barghanliqi, sherqiy türkistan islam jumhuriyitining re'isi xoja niyaz hajimning inisi osmanning yaponiyilik suzuki yoshiko bilen nikahlan'ghanliqi, suzuki yoshiko xenim islam dinini qobul qilip, ismini aminege özgertkenlikidin ibaret bir yürüsh weqeler teswirlengen. Aptor yene suzuki yoshiko xénimning “Qara perenjilik ayal” namliq kitabni yazghanliqini qeyt qilip, xoja niyaz hajimning inisi osmaning bu ayalining hazir teywende yashawatqanliqi körsitilgen.
Biz bu munasiwet bilen yaponiye ottura - asiya tetqiqat inistitutining mes'uli, doktor turmuhemmet hashim ependim bilen söhbet élip barduq. Doktor turmuhemet ependim öz qarashlirini bayan qildi.