Suzuki sumiko amine: xanish bolush chüshi we osman bilen ötküzülgen toy murasimi(3)
2014.02.09

Yaponiyilik musulman ayal suzuki sumiko aminening “Yéqilghan xanish” namliq tarixiy eslime esiridiki “Xanish bolush chüshi” dégen babining “Nenjinggha bérish buyriqi” serlewhilik bölikide amine özining nenjingge bérishi sewebi toghrisida toxtilip bu heqte mundaq bayan qilghan:
Men shényangdin tokyogha qaytish toghrisida hayashi senjirogha yazghan xétimge uning manga yazghan jawab xétini 11 - ayda tapshurup aldim. U,lipapa ichige besh yüz yü'enlik pul chéki sélip qoyuptu. Uning jawab xétini oqup tolimu ümidsizlendim. U,xette manga mundaq dégen - idi؛ “Sen yaponiyige qaytalmaysen. Chünki, osman sen bilen toy qilishni ümid qilip séning jawabingni töt köz bilen kütüwatidu.Sen uning teklipige qoshul.Bu sen üchün tolimu muhim wezipe.Bu shundaqla bizning dölitimizning sanga qoyuwatqan telipi shundaq éytishqa boliduki bu bizning sherqtiki tinichliqni emelge ashurush istratégiye siyasitimiz. Sende bu wezipini orunlashqa yiterlik küch we qabiliyet bar.Biz bu arqiliq meqsitimizge yételeymiz.Sen tolimu zérek qiz,méning néme dewatqanliqimni obdan chüshünisen. Biz alliqachan nenjing hökümiti bilen sözleshtuq.Séni bir qanchilighan xadim shényangdin nenjingge élip mangidu”déyilgen. Men hayashi senjiro bilen xet arqiliq alaqilashqandin kéyin belkim erkinlikke chiqishim mümkin dep oylighan bolsammu,lékin axiri özemning yenila bir mehbus kebi ikenlikimni his qildim.Méning hayashi senjirodin bashqa héchkim bilen alaqem yoq idi.Undin bashqa men bilidighanlardin okada adem öltürüsh ishxanisining ofitséri bolup yokayama ependim bilen yokayama xanim gerche mendin ensirigen bolsimu emma ularning manga yardem qilghudek héchqandaq küchi yoq idi. Men bu yerde qanche oylinip, qanche qilsammu, héchnéme qilalmaytim. Men islam eqidisi boyiche terbiylen'genlikim üchün teqdirge boysunushtin bashqa ilajim yoq dep oylaytim. Men teqdirimning néme bolushini bilmeytim.Bu néme dégen echinishliq hal he!meyli némila bolmisun men nenjingge qaytishim kérek idi.Shunga men shényangdin ayrilip nenjinggha qarap yolgha chiqitm. Men jinen'ge kelgende poyizdin chüshüp qilip bu yerde sayahet qildim. Kéyin yene poyizgha chiqip nenjinggha qarap yol aldim.Poyizdin sirtqa qarisam üzülmey yaqqan yamghurdin yangziji'ang deryasidin tashqan tashqinda poyizning rilisi su ichide qalghan bolsimu poyiz peqetla toxtimidi.
Men bu menzirler ichide axiri nenjingge yétip keldim. Gerche hazir noyabir éyi bolsimu nenjingde hawa yenila illiq idi.Meni poyiz istansisining aldida pikap kütüp turghan iken.Bu pikap nenjing hökümitining chégra rayon komitétigha tewe pikap bolup, men pikapqa olturup öyge qarap mangdim. Pikap bir haza mangghandin kéyin gherbche uslupta sélin'ghan heshemetlik bir dachining aldida toxtidi.Dachining sirti gerche biraz koniraq bolsimu emma pütünley tash bilen sélin'ghan idi. Men derwazidin kirishimgila aldimdiki ishik aptomatik halda échilip, méning aldimda xizmetchiler peyda bolup,40 yashlar chamisidiki bir xanim manga qarap külimsirep qandaqtur birnémilerni dédi. Emma men uning néme dewatqanliqini peqetla chüshünelmidim. Shundaqtimu uning sözligini xitay tili emes idi. Buning bilen kallam qalaymiqanliship ketti. Undin bashqa yene bir xanim manga qarap külümsirgen halda manga tazim qilip turup؛ - siz aminemu? biz sizni kütüp turduq. - Dep yaponche we xitayche sözlidi.Men buning bilen biraz esimge kélip xatirjem boldum.U,manga özini tonushturup؛ - men xediche bolimen.Men jalalidinning beshinchi xotuni,jalalidin bolsa nenjing hökümiti chégra rayon komitétining da'imiy hey'et ezasi. Men sizning kélishingizni anglap,bu yerde teyyarliq qilip turghan, - dédi.Men jawaben: - men sizge chin yürikimdin rexmet éytimen. - Dédim.Umu,derhal menmu shundaq dep yinikla jawab berdi.Xediche bir demdin kéyin yénidiki xanimni manga tonushurup: - bu alisa bolidu.Bu qul ayal bu ayalni osman sétiwalghan,siz buninggha herqandaq buyruq chüshürsingiz bolidu. - Dédi.Men alisa qarap külüp qoydum.Alisa manga külümsirigen halda tazim qilip,qandaqtur yene birnémilerni - dédi.Emma men yenila uning sözini bilelmidim.Shuning bilen men xedichege qarap؛ - men alisaning tilini bilmeymen dédim.Xediche jawaben؛ - ensirmeng,sizmu kéyinche uning éytqanlirini chüshünidighan bolup kétisiz.Alisa chingxeydin kelgen sehraliq qiz bolghachqa uning til teleppuzi bashqiche,siz tolimu teleylik ikensiz.Sizning musulman qulingiz bar. - Déginiche méning qolumni tutup öyge bashlap kirip,öylerni manga tonushturushqa bashlidi.Öyler köpligen öy jabduqliri bilen liq tolghan yerlerge közni qamashturidighan zilche gilemler sélin'ghan bolup,öyning birinchi qewitide ikki yataq hojira, ikkinchi qewitide bolsa töt yataq hojra,hojirning yénida heshemetlik bézelgen hammam bar idi.Bu dachiliq öyler goya xan ordisigha oxshaytti.Anglisam bu dachini osman ikki ay ilgiri sétip alghan iken. Öy ichidiki barliq nersiler méning kölümge tolimu yaqti.Men shu tapta özümni bu ordining xojayini dep oylidim. Bulardin tolimu razi bolup,özemning bir chüshining bolsimu ré'alliqqa aylan'ghanliqini his qilip, osman belkim méni xanish qilishi mumkin dep oylidim. We buningdin tolimu shatlandim.
Xediche manga؛ - osman 1 - ayda kélidu. Shu chaghda sizning toy murasimingizni ötküzidu. Siz buninggha teyyarliq qilip qoyushingiz kérek.Men sizge yardemde bolimen - dédi.Men xedichining sözidin méning nenjingge kélishim osman bilen toy qilish ikenlikini we méning hayatimning yéngidin bashlinidighanliqini his qildim.Hayashi senjironing xéti séhri küchi bilen méning yürek ishikimni achti.Bu yol manga belkim eng yaxshi yol bolushi mümkin.Shundaq qilip ikkinchi künidin bashlap méning yéngi hayatim bu öydin bashlandi.Men osman tokyodin qaytip kelgiche bu öyde alisa bilen bille turdum.Alisa bolsa tolimu semimiy musulman ayal bolup,u méning her künlük oquydighan besh waq namizimgha issiq qilip taharet süyi teyyarlap béretti.Men herküni boynumni sugha sélip besh waq namaz oquytum.Allahu ekber!allahu ekber! - dep tekbir éytip béshimgha aq lichek artip gilem üstide sejde qilip namaz oqup allagha ibadet qilatim.Namazlirimda oqulghan erebche ayetlerdin memnun bolghan alisa,méningdin razi bolup hojiramdin chiqip kétetti.Men bu öyde turiwérip waqitning ötüshi bilen özümning yaponiyilik ikenlikimnimu untup qaldim.
Ziyaritimizni qobul qilghan yaponiyilik musteqil tarix tetqiqatchisi yurina xanim mezkur eser heqqide toxtilip mundaq dédi:
- Yaponiyediki bezi tarixiy menbelerge asaslan'ghanda suzuki sumiko amine bilen hayashi senjiro eyni waqittiki yaponiye armiyisining alahide axbarat xadimliri bolup suzukinining nenjinge ewetilishi yalghuz toy qilishla emes belki nenjing hökümiti we sherqiy türkistan'gha a'it uchur axbaratlarni toplashmikin dep oylaymen..
Suzuki sumiko amine esirining mezkur babidiki “Ghelite toy muzikisining muqeddimisi” dégen bölikide mundaq bayan qilghan؛
Yéngi yil yétip kélip osman tokyodin nenjinggha qaytip keldi. Men toy qilishtin ilgiri uning bilen uchirishishtin tolimu xijil bolattim. Sewebi islamiy örüp - adetlerde nikahning aldida qizgha chay ichküzülgen teghdirdimu qiz - yigitler özara köp körüshmeyti.Osman tolimu teqwadar musulman bolup,u hergizmu méning hojiramgha kirmeyti.Emma biz bir dachida bille turatuq.Shunga bezide karidor we yaki zallarda uchiriship qalatuq.Undaq chaghlarda u,manga qarap peqetla külüpla qoyatti.Héchqandaq gepmu qilmayti.Waqitning ötüshi bilen bizning toy künlirimiz yéqinliship keldi.Xediche,alisalar bolsa toy teyyarliqi bilen tolimu aldirash bolup ketken bolsimu,lékin méni peqetla aware qilmidi.Toygha chaqirildighan méhmanlarning teklipnamiliri bésilip,qizil lipapilargha sélinip tungganlargha,türklerge baghaqchilar ewetilishke bashlidi.Emma héchqandaq yaponiyelikke baghaqcha ewetilmidi.Chünki musulmanlarning toyi bolghanliqidinmikin dep oylighan bolsammu,lékin nenjing hökümitidiki mongghul - tibet komitétining barliq ezalirigha baghaq ewetildi.Bizning toy murasimimiz zülhejjining ulugh künliridin bolghan künlerde boldi.Nenjingde meschit bolmighanliqtin öyde toy murasimi ötküzüldi. Toy küni etigende men ornumdin turup alisagha؛ - men néme qilimen?, - dédim.Alisa bolsa bügünki toygha jiddiy teyyarliq qiliwatqan idi.Alisa manga qarap؛ - siz bek sheher turiwapsiz,shunga ghosul - taharet élip boyningizni sugha séliwéling. - Dédi.Men hammamgha kirdim. Kichikkine su kölchikige teyarlan'ghan xush - puraq buyumlar sélin'ghan issiq suda alisa méni rahetlendürüp yüyündürüp qoydi.Andin u méni babuktin yasalghan uzun orundaqqa yatquzup pütün bedenlirimni uwilap chiqti.Men bu rahettin hozurlinip közüm uyqigha ketip chüsh körüshke bashidim.Alisa manga astaghine söz qilip؛ - siz chirayliq pedezlinip osman bilen nikahlansingiz choqum chirayliq perzentlik bolisiz. - Dédi.
Suzuki sumiko amine mezkur esirining shu babidiki “Toy murasimi”dégen bölikide mundaq bayan qilghan:
Men qizlargha xas qizil rengdin hazirlan'ghan kastiyum yopka kiyip,bilyart üzük taqap goya xanishqa oxshudum.Öy ichidiki shamdanlargha qizil shamlar yéqilip,qizil gilem sélinip,kastiyum - burulkiliq salapetlik méhmanlar öre turghan bolup,men osman bilen astaghine méngip ikkimizge kichikkine sehnide alahide hazirlan'ghan textimizdiki ikki orunduqqa bérip olturushimizgha jamet bizge qarap ünlük awazda tekbir qo'up quran tilawet qilishqa bashlidi.Sellilik kelgen bir kishi sehnige kélip bizge tazim qilip,türkche “Qutluq bolsun!” dédi.We béshidiki sellisini élip osman'gha hediye qildi.Osman hörmet ichide tazim qilip,rehmitini bildürüp sellini qobul qilip béshigha kiyiwaldi.Osman manga qarap yapon tilida: - biz bügün allahning rehmiti we teqdiri bilen toy qilimiz.Siz méning repiqem bolsiz. - Dédi. Men razimenlik bildürüp béshimni egdim.Muzikantlar muzika chélishqa bashlidi.Ikki oghlaq allah yolida qan qilindi.Shuning bilen biz birlikte méhmanlar bilen birge kechlik ziyapetni bashliduq.Men ziyapet axirlashqandin kéyin osmandin burun hojiramgha kirip kettim.Hojiramda alisa méning tunji toy kéchisidiki teyyarliqimni qilip qoyghan iken.Bir demdin kéyin osman hojiramgha kirdi.U,manga qarap küldi.Shuning bilen teng bizning muhebbetlik shirin ay kéchimiz bashlinip ketti.
Awaz ulinishidin tepsilatini anglang..