20 - Әсирниң 20 - 30 - йиллирида көплигән уйғурларниң қайтидин совәт һакимийитиниң зулумидин илиға көчүш долқуни қозғалған болса, 1955 - йилидин 1962 - йилиғичә болған арилиқта уйғурларниң қайтидин совет иттипақиға көчүш долқуни қозғалди. 1962 - Йилили, или вә чөчәктики уйғур вә қазақларниң кәң көләмдә совет иттипақиға көчүш һәм қечиш вәқәси йүзбәрди. Шу вақиттики қечишта 60 миңдин артуқ аһалиниң кәткәнлики баян қилиниду. Бирақ, башқа материялларда 1955 - 1962 - йиллири арисида 200 миңдин артуқ һәр милләт пуқраси паспорт билән һәм қечиш усули билән совет иттипақиға кәткәнлики баян қилиниду.
Омумән, 1949 - йили, хитай компартийиси уйгур елини игилигәндин кейинки, кәң көләмдә йүзбәргән көчүш вә яки қечишқа бу йил 50 йил тошти. Шу көчүшкә қатнашқан уйғурлар бу күнләрни әслимәктә.
Алмута вилайитиниң челәк наһийисиниң қараторуқ йезисидики 12 балиниң аниси тунсахан ана әнә шу қетимлиқ көчүштә илидин қазақистанға келип йәрлишип қалған иди. У, өзиниң көчүш җәрянидики әһваллирини сөзләп бәрди.
- Доктор турди муһәммәд абдулла теббий давалаш материяли тәтқиқатида 7 қетим патент һоқуқиға еришкән
- Президент җов байден "нуремберг соти" ниң тәптишигә беғишланған нутқида уйғурларға селиниватқан зулумларни санап өтти
- Һидайәтулла оғузхан: "дуня җамаитини шәрқий түркистан хәлқиниң мәвҗутлуқ күришини қоллашқа чақиримиз"
- Әзәрбәйҗан парламент әзаси җаваншир фәйзийеф: "уйғурларға барлиқ түркий дөләтләр вә хәлқләр ярдәм қилиши керәк"
- "уйғур һәрикити" тәшкилатиниң явропадики паалийәтлири зор тәсир қозғимақта
