«تارىخ ۋە بۈگۈن» (22 - ئىيۇل)

تارىخ ۋە بۈگۈن سەڭ بۇ يەكشەنبىلىك قىسمىدا سىلەر 1944 - 1949 - يىللىرىدىكى شەرقىي تۈركىستان مىللىي ئازادلىق ئىنقىلابىنىڭ ئاكتىپ قاتناشقۇەم رەەرلىرىدىن بىرى ئابدۇرەۋۇپ مەخسۇڭ پائالىيەەققىدىكى ئەسلىمىلەرنى، تۈركىيە - رۇسىيە مۇناسىۋەتلىرىنىڭ بۈگۈنى ۋە ئۆتمۈەققىدىكى تەەرنى ئاڭلايسىلەر

0:00 / 0:00


سابىق شەرقىي تۈركىستان جۇۇۆكۈمىتىنىڭ باش كاتىپى ئابدۇرۇپ مەخسۇمنىڭۋە كۈرەەققىدە ئوغلى ئازتېكىننىڭ سۆزلەپ بەرگەنلىرى.

ئۇيغۇر خەلقىنىڭ مىللىي - ئازادلىق كۈرىشىدە مۇەخسلەرنىڭ بىرى، ئۆتكەنكى ئەسىرنىڭ 40 - يىللىرى ئۇيغۇر دىيارىدا قۇرۇلغان "ئازادلىق تەشكىلاتىنى" قۇرغۇچىلاردىن بولغان، سابىق شەرقىي تۈركىستان جۇۇۆكۈمىتىنىڭ باش كاتىپى، دۆلەت ۋە جەمىيەت ئەربابى ئابدۇرەۋۇپ مەخسۇۇلجا شەە دۇنياغا كەلگەن. شەەر مەدرىسىسىدە بىلىم تەۇ ئۆزىنىڭ ئەمگەك پائالىيىتىنى مەۇر تىجارەۈسەنباي مۇسابايېف زاۋۇتىدا باشلىغان ئىدى. ئەمدى 1943 - يىلى بولسا ئابدۇرەۋۇپ مەخسۇم كۈرەشكە ئاتلىنىپ، "ئازادلىق تەشكىلاتىنى" قۇرۇشقا ئاكتىپ قاتنىشىدۇ ۋە 1944 - يىلى 12 - نويابىردە مەيدانغا كەلگەن شەرقىي تۈركىستان جۇۇرىيىتى ۋۆكۈمىتىنىڭ باش كاتىبى بولۇپ بەلگىلىنىدۇ. كېيىنرەك ئۇ ئەخمەتجان قاسىمىنىڭ مۇئاۋىنى، ش ت ج مەركىزىي بانكىنىڭ ئىش باشقۇرغۇچىسى ۋەزىپىلىرىنى ئۆتىگەن. 1949 - يىلى ئەلگە خىتاي كوممۇنىستىك ئارمىيىسى كەلگەندىن كېيىن ئۇ بارلىق لاۋازىملىرىدىن ئېلىپ تاشلانغان. ئابدۇرەۋۇپ مەخسۇۆكۈمىتى تەرىپىدىن بىر نەچچە قېتىم "ئەكسىل ئىنقىلاپچىلىقتا" ئەيىبلىنىپ، سۈرگۈن قىلىنغان. 1962 - يىلى ئۇ قازاقىستانغا كۆچۈڭ كۆپ قىسمىنى ئالمۇتا شەڭ دوستلۇق مەەللىسىدە ئۆتكۈزگەن ئىدى. ئۇ 2005 - يىلى ئالەمدىن ئۆتكەن.

رادىئومىز زىيارىتىنى قوبۇل قىلغان مەۇم ئابدۇرەۋۇپ مەخسۇمنىڭ ئوغلى ئازتېەققىدە ئەسلىمىلىرىنى ئوتتۇرىغا قويدى.

تۈركىيە - رۇسىيە مۇناسىۋىتىنىڭ ئۆتمۈشى ۋە بۈگۈنى

7 - ئاينىڭ 18 - كۈنى تۈركىيە باش مىنىستىرى رەجەپ تاييىپ ئەردوغان سۈرىيە مەسىلىسى، رايون خاراكتېرلىك مەسىلىلەر، خەلقئارا مەسىلىلەر ۋە تۈركىيە - رۇسيە مۇناسىۋىتىدىكى بەزى مەسىلىلەەققىدە رۇسىيە دۆلەت باشلىقى ۋىلادىمىر پۇتىن بىلەن ئۇچرىشىش ئۈچۈن موسكوۋاغا باردى. 6 سائەت داۋاملاشقان بۇ رەسمىي زىيارەتكە تۈركىيە ئېنېرگىيە مىنىستىرى تانەر يىلدىز، تاشقى ئىشلار مىنىستىرى ئەخمەت داۋۇتوغلۇ، ئاق پارتىيىنىڭ مۇئاۋىن سېكرىتارى ئۆمەر چەلىك ۋە تۈركىيە مىللى ئىستىخبارات ئىدارىسى باشلىقى خاقان فىدان ئەپەندىمۇ قاتناشتى. بۇ زىيارەتنى تۈرك مەتبۇئاتلىرى «ئىككى دۆلەت ئوتتۇرىسىدىكى مۇناسىۋەتلەر ئىستراتېگىيىلىك ئورتاقلىققا قاراپ ئىلگىرلىمەكتە» تېمىسىدا ئېلان قىلدى. سوغۇق ئۇرۇش مەزگىلىدە بىر - بىرىگە دۈشمەن ئىككى دۆلەت قانداق بولۇپ ئىستراتېگىيىلىك شېرىككە ئايلىنىشقا باشلىدى؟ ئۆتمۈشتىن بۈگۈنگىچە تۈركىيە - رۇسىيە مۇناسىۋەققىدە تەپسىلى مەلۇمات ئېلىش ئۈچۈن ئىستراتېگىيىلىك چۈشەنچە ئىنىستىتۇتى مۇتەخەسسىسى در. ئەركىن ئەكرەم ئەپەندىنى تەكلىپ قىلدۇق.