“5 - Féwral ghulja weqesi” we 19 yildin kéyinki ghulja

Bu yil 1997 - yilidiki “5 - Féwral ghulja weqesi” ning 19 yilliqi. Bu munasiwet bilen mezkur weqe we ghuljining bügünki weziyiti toghrisida pikir bayan qilghan Uyghur ziyaliyliri ili wilayitining Uyghur milliy medeniyiti, soda - iqtisad we siyasiy tarixidiki roligha yuqiri baha bérish birge “5 - Féwral weqesi” ningmu Uyghur mesilisining xelq'aralishishida zor rol oynighanliqini ilgiri sürüshti.

Gérmaniyidiki Uyghur pa'aliyetchiliridn abduweli tursun ependi, ablimit tursun we turkiyidiki dilshat ependiler muxbirimizning ziyaritini qobul qilip, eyni yilliri ghulja yashliri teripidin élip bérilghan bu herketning yüz bérish sewebi we bu herketning Uyghurlarning xitay da'irilirning kishilik hoquq hem dini étiqad erkinlikini cheklesh siyasitigha qarshi élip bérilghan küreshliridiki muhim ehmiyiti heqqide toxtaldi.

Gérmaniyening myunxén shehiride yashawatqan Uyghur ziyaliysi abduweli tursun ependi ziyaritimizni qobul qilip, “5 - Féwral ghulja weqesi” din kéyinki 19 yilliq jeryan'gha nezer salghanda, xitay ghulja weqesige oxshash oyghinish heriketlirini bahane qilip turup, bu yerdiki Uyghurlarni her jehettin töwende derijige chüshürüp qoyush, xitay nopusini köpeytish siyasiti élip barghanliqini, “5 - Féwral ghulja weqesi” din kéyin ghuljida her jehettin chékinish yüz bergenlikini bayan qildi.

Bir yil burun ghuljidin malayshiya arqiliq türkiyege kélip olturaqliship qalghan Uyghur ziyaliysi dilshat ependi, abduweli tursun ependining köz qarishini misallar bilen izahlap, 1980 - yillardin 1997 - yillarghiche nurghun karxanichilarning ghuljida zawutlar qurghanliqini, ularni ghulja weqesidin kéyin her xil bahaniler bilen iqtisadiy jehettin chékindürgenlikini, buning bilen qalmay Uyghur yashlarning oqup yétilishigimu yol qoymay, köpligen yashlarni her xil bahaniler bilen qarilap qolgha élip ketkenlikini, meshrepni chekligenlikini bayan qildi.

Ziyaritimizni qobul qilghan gérmaniyening myunxén shehiride yashawatqan Uyghur ziyaliysi ablémit tursun ependi öz bayanlirida “5 - Féwral ghulja weqesi” din kéyin, ghuljidiki Uyghur jama'etchilikining kimning heqiqiy dosti ikenlikini tonup yetkenlikini, inaq - ittipaqliqning téximu kücheygenlikini alahide tekitlidi.

Abduweli tursun ependi bayanlirida “5 - Féwral ghulja weqesi” ning Uyghur xelqining échinishliq weziyitini xelq'aragha tonutushqa wasite bolghanliqini bayan qildi.

Ablimit tursun ependi 19 yildin béri xitay hökümiti xitay nopusini köpeytish, Uyghurlarning erkinlikini boghush üchün her xil chare - tedbirlerni éliwatqanliqini tekitlidi.