Qeshqer pédagogika institutining pénsiyediki sabiq proféssori abdukérim palto lagérgha qamalghan

Qeshqer pédagogika institutining pénsiyediki sabiq proféssori abdukérim palto ependi doxturxana jiddiy qutquzush bölümidin chiqip 10 kündin kéyin lagérgha élip kétilgen. 2018-Yili awghust.

Xitay hökümiti lagérlarni qurup, Uyghur serxillirini ikki yüzlimichilik bilen jazalawatqan bir peytte, qeshqer uniwérsitétidin lagérgha élip kétilgen ziyaliylarning peqet wezipe üstidiki proféssor we mudirlar bilenla cheklenmeydighanliqi hetta pénsiyege chiqip bolghinigha xéli yillar bolghan péshqedem proféssorlarningmu oxshash teqdirge uchrawatqanliqi melum bolmaqta. Yéngi alghan uchurimizgha qarighanda, hazirqi qeshqer uniwérsitéti, eyni chaghdiki qeshqer pédagogika instituti tarix fakultétining mudirliqidin pénsiyege chiqqan, proféssor abdukérim paltu ependiningmu, bultur séntebirde éghir késel halette lagérgha élip kétilgenliki melum boldi.

Seyshenbe küni radi'omiz bilen alaqileshken, Uyghur élidiki a'ile ezaliri we uchur menbesining bixeterlikini közde tutup ismini ashkarilimasliq sherti bilen uchur bergüchining bildürüshige qarighanda, sabiq qeshqer pédagogika institutining, yeni hazirqi qeshqer uniwérsitétining tarix proféssori, tarix fakultétining mudiri bolghandin kéyin pénsiyege chiqqan abdukérim palto ependi 2018-yili 9-ayda tutup kétilgen we hazirghiche xewiri bolmighan.

Özini abdukérim palto ependi a'ilisining tughqini dep ispat bergen bu qizning alghan uchurigha qarighanda, mektepte “Shinjang tarixi” we “Dunya tarixi”, “Junggo tarixi” derslirini bergen abdukérim palto ependining tutulushigha da'iriler uning bir qanche yil ilgiri türkiyege kélip qizini yoqlap ketkenlikini bahane qilip körsetken. Epsus 76 yashtiki abdukérim palto ependi tutup kétilish aldida, öt süyi yérilip jigerni qaplighanliqi seweblik chong opératsiye qilinip, jiddiy qutquzulghan. Ten salametliki téxi eslige kelmey turupla lagérgha qamalghan abdukérim ependi az kündin kéyin lagérda qattiq aghrip qalghanliqi seweblik qaytidin doxturxanigha yötkelgen. Bu uchurlar saqchilarning abdukérim ependining a'ilisige uning éghir késel bilen ürümchidiki doxturxanigha apirilghanliqi we barliq dawalash chiqimini a'ilisining kötürüshi shertlikini uqturushi bilen melum bolghan iken.

Biz bu uchurlarni delillesh üchün qeshqer uniwérsitéti tarix fakultéti, mektep siyasiy bashqarmisi, mektep amanliq qoghdash bölümlirige téléfon qilghan bolsaqmu, lékin téléfon'gha héchkim jawab bermidi.

Buning aldida xitay hökümitining Uyghur milliy medeniyiti we islamiy kimlikini bir qeder küchlük saqlap qalghan qeshqerde, Uyghur ana til ma'arip terbiyesi, dini we milliy medeniyet kimlikige cheklime qoyushni kücheytkenliki, qeshqer uniwérsitétining bolsa buningda qattiq tüzesh nishani boluwatqanliqi, bultur yil axiri bu uniwérsitétta xitay en'eniwi medeniyitini terghib qilidighan “Küntiyen instituti” ning qurulushi we yene uniwérsitétining bir qanche neper Uyghur proféssorning‚ikki yüzlimichilik‛qalpiqi kiydürülüp, teqibleshke uchrighanliqi qatarliqlar melum bolghan idi.

Bulardin bashqa hetta mushu mekteptin pénsiyege chiqqan péshqedem proféssor, “Uyghur kishi isimliri qamusi”, “Ereb tilini mu'ellimsiz öginish” qatarliq kitablarning tüzgüchisi, “Qeshqer uniwérsitéti ilmiy zhurnili” ning sabiq bash muherriri, isimshunas mutellip sidiq qahiriningmu tutqunda ikenliki delillen'gen idi.

Mutellip sidiq qahirining hazir gérmaniyede yashawatqan oghli, doktor aspirant tahir mutellip qahiri ependining bildürüshiche, u mektep qorusida dadisi bilen sepdash dostlardin bolghan abdukérim palto ependining aldida ösüp yétilgen we özimu ilgiri abdukérim palto ependidin ders alghan. Uning éytishiche, abdukérim palto ependining xéli yillar ilgirila éghir yürek késilige giriptar bolghanliqi hemmige melumluq iken. U: “Da'irilerning yashan'ghan, téni ajizlashqan abdukérim ependini shu xil késel halettimu qilche rehim qilmay lagérgha élip kétishi heqiqeten endishe qozghaydu” deydu.

Tahir mutellip qahiri ependining éytishiche, gerche abdukérim palto ependining “Ikki yüzlimichilik” borinigha uchrighanliqi éniq bolmisimu, emma dadisi mutellip sidiq qahiri we abdukérim palto ependige oxshash sabiq qeshqer pédagogika institutida Uyghur tarixi, Uyghur medeniyiti we til edebiyati penliri boyiche ders bergen we bu sahede tetqiqat élip bérip pénsiyege chiqqan nopuzluq oqutquchilarning nöwettiki basturushta qaytidin teqib qilish nishanigha aylan'ghanliqida shek yoq.

Radiyomizgha abdukérim palto ependining lagérgha qamalghanliqi heqqide melumat bergüchining bildürüshige qarighanda, uning a'ilisi uning bu yil 1-ayda lagérdin késel seweblik doxturda bir mezgil dawalan'ghanliqidin xewer tapqan bolsimu, emma uningdin kéyin nege élip kétilgenliki we hazirqi salametlik ehwalidin xewersiz iken.