Yazghuchi ablimit ghojabdulla tutqun qilinishning aldi-keynide (2)

Yazghuchi ablimit ghojabdullaning “Zulmetlik tupraq” namliq romani we uning élkitab sheklidiki neshrining muqawisi.

Yazghuchi ablimit ghojabdullaning buningdin ikki yil burun tutqun qilinip késiwétilgenliki heqqide eng deslep radiyomizgha uchur bergen abduweli ayup özining 2013-yilining may aylirida uning bilen qaraqashta birinchi qétim yüz körüshkenlikini tilgha aldi.

Abduweli ayup ashu qétimliq uchrishishta “Toxti pokan” chatma hékayiliri we “Zulmetlik tupraq” romani bilen el ichige tonulghan yazghuchi ablimit ghojabdulla bilen uzun söhbette bolghanliqini, uning eserlirini zordun sabirning eserliri bilen teng orun'gha qoyup bahalighanliqini eslime qilidu.

Abduweli ayup yene, ablimit ghojabdullaning bir yazghuchi bolupla qalmastin, belki yene qelbi oyghaq bir ijtima'iy pa'aliyetchi ikenlikini, uning qaraqashta Uyghur baliliri üchün bir shexsiy kutupxana achqanliqini, hetta atalmish “Qosh tilliq” mekteplerde oquwatqan Uyghur balilirining öz ana tilida dersliklerni oqup chüshinishi üchün heqsiz terjime mulazimiti bilenmu shughullan'ghanliqini ilgiri süridu.

Da'iriler yazghuchi ablimit ghojabdullani néme sewebtin qolgha alghanliqi we qandaq jinayet bilen qamaqqa höküm qilghanliqi heqqide hazirgha qeder éniq melumat bermigen bolsimu, emma abduweli ayup eyni waqitta Uyghur tor oqurmenliri arisida küchlük ghulghula qozghighan “Toxti pokan” chatma hékayiliri bilen “Zulmetlik tupraq” romanining aptorning qolgha élinishigha seweb bolghan bolushi mumkinlikini texmin qilidu.

Ablimit ghojabdullaning qelimidiki “Toxti pokan” chatma hékayilirini oqughan we bu heqte mulahize yürgüzgen türkiyediki Uyghur ziyaliyliridin imam hesen ependi munularni bayan qilidu:

“Men ‛toxti pokan‚ chatma hékayilirining deslepki üch qismini eyni waqitta oqughan idim. Uningda aptor birinchi shexs bayan uslubini qollinip, dadisi we özi heqqidiki kinayilik hékayiler arqiliq ‛medeniyet inqilabi‚ dewridiki tétiqsizlarni teswirligendek körünidu. Méning mezkur eserni oqup hés qilishiche, aptorning yéziwatqini ‛medeniyet inqilabi‚ emes, belki Uyghurlar yurtida bügünmu dawam qiliwatqan, hetta ‛medeniyet inqilabi‚ dewridiki tétiqsizliqlardinmu éship chüshidighan yuqiri bésimliq siyasiy atmosféra bilen Uyghur xelqining tesewwurdin halqip ketken ijtima'iy ré'alliqidur.”

Imam hesen ependimu ablimit ghojabdullaning qolgha élinish sewebi heqqide éniq bir höjjetni körmigen bolsimu, emma uning “Toxti pokan” chatma hékayiliri arqiliq Uyghur jem'iyitide qozghighan zilzilisining da'irilerni bi'aram qilghan bolushi mumkinlikini ilgiri süridu.

Biz bu heqte yenimu ilgirilep uchur élish üchün yazghuchi ablimit ghojabdulla eyni waqitta aktip pa'aliyet élip barghan qaraqash nahiyesidiki “Meripet qosh tilliq yesli” sige téléfon qilduq. Halbuki, téléfonimizni qobul qilghan xizmetchi xadim ablimit ghojabdullaning ismi tilgha élinishi bilen jiddiyliship, özining uni tonumaydighanliqini, eng yaxshisi yesli mes'uli bilen alaqilishishimizni éytip téléfonni qoyuwetti.

Biz arqidin qaraqash nahiyelik “Meripet qosh tilliq yeslisi” ning mes'uligha téléfon qilip, ablimit ghojabdullaning ehwalini sürüshtürduq. Epsuski, yeslining mes'ul xadimi ‛ablimit ghojabdullani zadi tonumaymen‚ dep u heqte gep qilishtin özini qachurdi.

Biz axirida yazghuchi ablimit ghojabdullaning qaraqash nahiyelik 4-ottura mektepte bir mezgil xizmet qilghanliq uchurigha asasen bu yerge téléfon qilduq. Nöwetchi xadim hazir bundaq bir kishining mektepte yoqluqini, özining bu heqte héchnéme bilmeydighanliqini éytip so'allirimizgha jawab bérishni chirayliqche ret qildi.

Yuqirida yazghuchi ablimit ghojabdullaning 2014-yili qolgha élinishining aldi-keynidiki weqeler heqqidiki melumatlardin diqqitinglargha sunduq.