Ataqliq itot cholpini adil mijitning teqdiri endishe qozghimaqta

El söygen küldürge we itot cholpini, xitaydiki döletlik 1-derijilik artis adil mijit ependi Uyghur rayonining jenubidiki déhqanlar bilen. (Waqti we orni éniq emes)

El söygen küldürge we itot cholpini, xitaydiki döletlik 1-derijilik artis adil mijit ependi Uyghur rayonining jenubidiki déhqanlar bilen. (Waqti we orni éniq emes)

Her sahediki Uyghur serxillirining tutqun qiliniwatqanliqi delilliniwatqan bir mezgilde el söygen küldürge we itot cholpini, xitaydiki döletlik 1-derijilik artis adil mijitning yéqinda tutqun qilinip, hej qilghanliqi sewebi bilen 3 yil késilgenlikige da'ir uchurlar chet'ellerdiki Uyghur jama'etchilikide endishe peyda qilmaqta. Adil mijitning türkiyede yashawatqan qizi gerche bu uchurning toghriliqini jezmleshtürelmigen bolsimu emma, 2-noyabirdin étibaren dadisi bilen alaqisining pütünley üzülüp qalghanliqini we yéngila yürek opératsiye qilip téxi toluq eslige kélip bolalmighan dadisining salametlikidin qattiq ensirewatqanliqini bildürdi.

Ötken hepte axiridin buyan Uyghurlar qolliniwatqan feysbok, watsap, télégramma qatarliq ijtima'iy alaqe wasitiliride, “Ataqliq itot cholpini, el söygen artis adil mijitmu yéqinda tutqun qiliniptu” dégen uchurlar tarqilishqa bashlidi hetta radiyomizghimu bu heqte yazma we awazliq isimsiz inkaslar keldi.

Biz bu uchurlargha asasen Uyghur aptonom rayonluq opéra tiyatiri we medeniyet nazaritidin ehwal igileshke tirishtuq. Biz Uyghur aptonom rayonluq medeniyet nazaritige téléfon qilghinimizda kadirlar bölümidin téléfonni alghan xadim, adil mijitning qachan tutulghanliqi heqqidiki so'alimizgha jawab bermigen bolsimu, biraq uning tutulghanliqini ret qilmidi. Peqet “Men bilmeymen, yuqiridin sorang” dégen jawabtin bashqa jawab bermidi.

Adil mijitning ayali we uning qizi adile, nöwette türkiyede yashawatqan bolup, adile dadisi heqqide ijtima'iy taratqulardin xewerlerni körüp we kishilerdin bu heqte uchurlarni anglap turuwatqanliqini, özi bilen dadisining alaqisining 2-noyabirdin bashlap üzülüp qalghanliqini bildürdi.

Adile xanim dadisi adil mijit ependining yéqinda ikki qétim yürekke tirek qoyush opératsiyesi qildurghanliqi, salametlikimu turaqlashmighan halette un-tinsiz yoqap kétishidin özi we a'ilisining zor qayghu we endishige qéliwatqanliqi, weten ichi bilen bolghan barliq alaqining késilgenliki seweblik, anglighan bu yaman xewerlerni uruq-tughqan yaki tonush bilishler arqiliq delilleshkimu amalsiz qéliwatqanliqini éytti.

Adil mijit Uyghur itotchiliq saheside eng zor alqishqa we utuqqa shundaqla Uyghur xelqning étirap qilishigha érishken cholpan hésablinidu. U, 1997 yilidiki “Adil mijit itot kéchiliki” bilen bu sahede tunji yalghuz kishilik kéchilik ötküzgen aktyor bolup qalghan bolsa, arqidin yene 12 yil ötkende 2010-yili, 2-qétimliq xas itot kéchilikining muweppeqiyiti bilen özining kespiy hayatidiki yuqiri ornini yenimu muqerrerleshtürgen idi.

Adil mijit 1964-yili yéngi yilda maytaghda bir inzhénér a'iliside dunyagha kelgen, kichikidinla sen'et talanti we aktyorluq qabiliyiti bilen közge körünüp, 1980-yili ottura mektepni püttürüpla qarimay néfit ishchilar sen'et ömikige qobul qilinidu. 1982 Yili u béyjingdiki merkiziy tiyatir institutining aktyorluq kespide oqup, oqush püttürgendin kéyin, 1986-yilidin buyan Uyghur aptonom rayonluq opéra tiyatirida xizmet qilip kelmekte idi.

Sen'etshunaslarning baha bérishiche, u Uyghur tiyatir sen'itige itottin ibaret yéngi bir zhanirning bix sürüshi we uning bügünkidek Uyghurlarning kündilik hayatigha külke shadliq ata qilghan muhim bir sen'et türi bolup qélishigha asas salghuchi ustazlarning biri hésablinidu. Adil mijit 40 qa yéqin opéra we dramilarda rol alghan. 180 Artuq itot-küldürgilerde rol élip, hemme tonuydighan küldürge cholpini bolup qalghan. U külke ata qilmighan, u ayagh basmighan héch bir yéza-qishlaq yoq. U, bu jeryanda 2400 meydandin artuq oyun qoyghan shuningdek yene 20 din artuq kino-téléwiziye filimlirida obraz yaritip untulmas bir simagha aylan'ghan shexs.

Gerche uchurlarda adil mijitning bir ayning aldida tutqun qilinip 3 yilgha késilgenliki we buninggha uning ikki yil awwal hej qilghanliqining seweb bolghanliqi ilgiri sürülüwatqan bolsimu, biraq adil mijitning qizi adile “Dadam hejge chiqqan, emma, béyjingdiki elchixanidin qanunluq wiza élip chiqqan, hökümetning ruxsitisiz yaki qachaq yollar bilen chiqqan emes, dadamning héch gunahi yoq” deydu.

Adilening éytishiche, ehwaldin xewerdar kishiler uninggha adil mijitning ikki aylar ilgiri Uyghur élidiki medeniyet sistémisida échilghan yighinda, 150 tin artuq kishi bilen birlikte xizmettin qaldurulghanliqi élan qilin'ghanliqini éytqan.