Uyghurlarning “Ikki yüzlimichilik” ke qarshi ipade bildürüshke mejburlinishi eyiblendi

Muxbirimiz méhriban
2017.08.16
ipade-wede-ikki-yuzlimichi-qesem-1.jpg Uyghur aptonom rayonluq teshwiqat-idiye-medeniyet sépidikilerning “Bölgünchilik” ke qarshi kolléktip éniq pozitsiye bildürüsh yighinidin kéyin öz wedilirini bildürüp imza qoyush pa'aliyitidin körünüsh. 2017-Yili 21-may, ürümchi.
news.ts.cn

Bu yil etiyazda bashlan'ghan hökümet kadirlirining “Bölgünchilikke qarshi turup, sadaqitini ipadilesh, towa qilish” herikiti Uyghur diyarida 4 aydin buyan dawamlashmaqta.

Féysbuk, watsap qatarliq ijtima'iy taratqularda, da'irilerning bu herikiti “Xitay hökümitining Uyghurlar kadirlirigha ishenmesliki we Uyghurlarning zerbe obyékti qilin'ghanliqining ispati” dep teriplendi.

Radiyomiz ziyaritini qobul qilghan Uyghur pa'aliyetchilirining qarishiche, nöwette Uyghur xelqi millet süpitide her xil siyasiy bésim we basturushlargha duch kéliwatqan bolup, eng eqelliy kishilik hoquqidinmu ayrilghan halette, saqchilarning qorshawi ichidiki üsti ochuq türmide yashimaqta.

15-Awghust küni xitay taratquliridin “Shinjang géziti” de ürümchi sheherlik partkomning mu'awin sékrétari ilham sabirning “Üch xil küch” we “Ikki yüzlimichi” lerge qarshi qet'iy küresh qilayli serlewhelik maqalisi we aptonom rayonluq medeniyet sariyi ishxanisining ezasi memettursun enwerning “Shemsherni qinidin sughurup, zorawanliq, térrorluq jinayitige qattiq zerbe bérimiz” serlewhelik maqalisi élan qilindi. Eyni bir künde yene, Uyghur aptonom rayonluq xelq hökümitide ishleydighan 10 nechche neper milliy kadirning atalmish üch xil küchlerge qarshi qesemnamige imza qoyup, ipadisini bildürgenliki xewer qilindi.

Ürümchi sheherlik partkomning mu'awin sékrétari ilham sabirning maqaliside tilgha élin'ghandek, Uyghur qatarliq xitay bolmighan milletler kadirlirining bu xil ipade bildürüsh herikiti bu yil 3- ayning axiri xotenlik yéza kadiri obulqasim mettursunning “Uyghur qérindashlargha xitab” namliq maqalisi élan qilin'ghandin kéyin 4- aydin bashlap hazirgha qeder az kem 5 aydin buyan, bu xil taratqularda ipade bildürüsh herikiti kéngeydi. Xitay taratqulirida yuqirisi Uyghur aptonom rayoni, hetta xitay merkizi hökümitidiki Uyghur emeldarlardin, töwini yéza kadirliri, bashlan'ghuch mektep oqutquchilirighiche xitay hökümitidin ma'ash alidighan herqandaq bir hökümet xizmetchisi teripidin yézilghan “Hökümetke sadaqitini bildürüsh, öz-özini tekshürüsh” mezmunidiki towanamiler barghanche köpeydi.

Chet'ellerdiki Uyghur pa'aliyetchilirining qarishiche, nöwette Uyghur diyarida dawam qiliwatqan bu xil hökümet kadirlirining “Bölgünchilikke qarshi turup, sadaqitini ipadilesh, towa qilish” herikiti, emeliyette xitay hökümitining mustemlike qilin'ghan zémindiki özi üchün ketmen chépiwatqan Uyghur qatarliq yerlik millet kadirlirining sadaqitini sinash, ulargha ishenmeslik xahishini ipadilep béridighan bolup xitay dölitining mustemlike siyasiti yürgüzüwatqanliqini étirap qilishi hésablinidu.

Dunya Uyghur qurultiyining bayanatchisi dilshat rishit ependining qarishiche, bu heriket Uyghur qatarliq yerlik millet kadirlirigha qaritilghan rohi jehettin zerbe bérish herikiti.

Dilshat rishit ependi bu xil siyasiy heriketning élip bérilishidiki seweb heqqide toxtilip, xitay hökümitining mustemlike siyasiti yürgüzülüwatqan rayonda öz hökümranliqidin ensiresh tuyghusi bilen, Uyghurlargha qarita yillardin buyan bu xil siyasiy zerbe bérish heriketlirini yürgüzüp kelgenlikini tekitlidi.

Amérikidiki Uyghur kishilik hoquq programmisining tetqiqatchisi zubeyre xanim, özining kishilik hoquq orginining tetqiqatchisi bolush süpiti bilen bu xil siyasiy heriketlerge jiddiy diqqet qilip kéliwatqanliqini bildürdi.

Zubeyre xanim bu xil towaname yazdurush herikitining xaraktéri heqqide toxtilip, buning, xitay hökümitining pütkül Uyghur millitini düshmen dep qaraydighanliqini ispatlap béridighanliqini bildürdi.

Zubeyre xanimning qarishiche, Uyghur kadirlirini xitay hökümiti bilen öz milliti bolghan Uyghurlar otturisida tallashqa mejbur qilidighan bu xil siyaset, yillardin buyan xitayning hakimiyet sistémisida ishlewatqan Uyghur kadirlirigha éghir rohi bésim élip kélidu.

Qurultay bayanatchisi dilshat rishit ependi xitay hökümitining Uyghurlargha qaratqan hökümranliqidin ensirishi we jiddiylishiwatqan Uyghur weziyiti qatarliqlar xitay hökümitini Uyghur kadirlirining sadaqitini sinaydighan bu xil siyasiy heriketlerni élip bérishqa mejbur qilghan bolsimu, emma bu heriketlerning xitay hökümiti arzu qilghandek ünüm bermeydighanliqini tekitlidi.

Ziyaritimiz axirida zubeyre xanim yene, xitay hökümitining Uyghurlargha qarita yürgüzüwatqan milliy basturush siyasitini dunyagha anglitish we xelq'ara jama'et pikri arqiliq xitaygha bésim ishlitishning zörürlükini bildürdi.

Uning qarishiche, Uyghurlarning nöwettiki kishilik hoquq weziyitini yéqindin közitip kéliwatqan Uyghur kishilik hoquq programmisigha oxshash xelq'ara teshkilatlarning nöwette Uyghur diyarida élip bériliwatqan bu xil siyasiy heriketlerge her waqit jiddiy diqqet qilishi we munasiwetlik hökümet organlirigha mexsus doklat sheklide yollash, Uyghurlar uchrawatqan siyasiy, meniwi we maddiy zulumni dunyagha anglitish bilenla cheklenmestin, belki gherb démokratik dölet hökümetliri we organliri arqiliq xitaygha dawamliq bésim qilish zörür.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.