Istanbulda “Shéhitlar kéchisi” pa'aliyiti ötküzüldi

‏5‏-Féwral küni istanbuldiki sherqiy türkistan teshkilatlar birlikining uyushturushi bilen “Ghulja weqesi” ning 22 ‏-yilliqini xatirilesh “Shéhitlar kéchisi” pa'aliyiti ötküzüldi.

Murasim “Qur'an kerim” tilawitidin kéyin istiqlal marshi oqush bilen bashlandi. Murasimda sherqiy türkistan teshkilatlar birlikining re'isi hidayetulla oghuzxan échilish sözi sözlidi.

Hidayetulla oghuzxan “Ghulja weqesi” de shéhit bolghanlarni we yéqinqi yillarda shéhit bolghan muhemmed salih damollam, abdulhekimxan mexsum, ablet mexsum, abdulhemit damollam we kérem abduwéli qatarliq dini alimlarni xatirilesh, eslesh hemde ularning ish-izlirini tonushturush üchün bu pa'aliyetni uyushturulghanliqini bildürdi.

Hidayetulla oghuzxan Uyghurlarning qelbige chongqur iz qaldurup ketken we sherqiy türkistan dawasigha küch bériwatqan chong hadisilerdin birining “5-Féwral ghulja weqesi” ikenlikini bildürdi.

Murasimda höjjetlik filim körsitilgendin kéyin sherqiy türkistan alimlar birlikining re'isi doktor atawulla shehyar söz qildi. U ghulja shéhitliri we yéqin zamanda xitay türmiliride shéhit qilin'ghan muhemmed salih damollam qatarliq diniy alimlarning hayatliri toghrisida toxtilip mundaq dédi: “Men ularning köpinchisini yaxshi tonuymen, ularning beziliri sawaqdashlirim, sepdashlirim, beziliri ustazlirim idi. Ularning weten ichi we sirtida élip barghan xizmetliri köptur. Ularning ilimliridin paydilanduq, pikir-tepekkurliridin paydilanduq. Ular ilim-meripet ögitish bilenla cheklinip qalmastin, belki din, weten, milletning néme ikenlikini, musteqilliqning qandaq bolidighanliqini, qandaq küresh élip bérish kéreklikini, néme üchün bu yolda jénini pida qilish we shéhit bolush kéreklikini ögetti. Ular bashqilardin bu alahidilikliri bilen perqliq bolghachqa bügün bu yerde ularni xatirilesh murasimi ötküzüwatimiz. Biz yene pütkül sherqiy türkistanda hazirghiche shéhit bolghan pütkül shéhitlarni xatirileymiz. Shéhitlar hemmimizning ilham menbesidur. Bizlerni janabiy allah ularning izidin méngishqa nésip qilsun, ulargha rehmet-meghpiret qilsun, yatqan yéri jennette bolsun.”

Kéyin aq partiyesining zeytinburnu sheher bashliqi namzati ömer ersoy, jumhuriyet xelq partiyesining zeytinburnu sheher bashliqi namzati adil memetjan, sa'adet partiyesining zeytinburnu sheher bashliqi namzati mika'il ependi qatarliqlar söz qilip, xitayning Uyghurlar üstidin yürgüzüwatqan bésim siyasetlirini tenqid qildi we Uyghurlarni qollaydighanliqini ipadileshti.

Murasim jeryanida yene Uyghur ösmürler shéhitlarning rohigha béghishlan'ghan nesir we shé'irlarni déklamatsiye qildi.

Murasimda yene bir qanche ammiwi teshkilat rehberliri qisqiche söz qilghandin kéyin, ghulja weqesi toghrisida weqege biwasite shahit bolghanlar bilen yéqin ötken qasimjan damollam söz qildi. Qasim jan damollam 1997‏-yilidiki 5‏-féwral ghulja weqesining merhum abduxélil abdumijitning yétekchilikide élip bérilghanliqini we abduxélil abdumijit qatarliq nurghun yashlarning shu weqede shéhit bolghanliqini bildürdi.

Qasimjan damollam sözide yene ghulja weqesidin kéyin Uyghur xelqining erkinlik iradisining téximu kücheygenlikini ipadilidi.

Kéyin se'udi erebistandin teklip bilen qatnashqan abdul'ehed hapiz merhum ablet mexsum hajimning hayati we ish-izliri toghrisida söz qildi. Hebibulla küseni merhum muhemmed salih damollam toghrisida söz qildi. Doktor alimjan bughda merhum dini alim abdulhekimxan mexsum toghrisida söz qildi. Doktor abduraxman jamal qeshqerli abdulhemit damollamning hayat ish-izliri toghrisida söz qildi. Axirida merhum kérem abduwéli toghrisida uning sawaqdishi we sepdishi bolghan abdulkerim kuchar söz qilip, merhumning hayati we ish-izlirini tonushturup ötti.

Murasim axirida dini alim niyaz hajim damollamning qol kötürüshi bilen yighin ehli birdek shéhitlar üchün du'a qildi.

Yighin zalining aldida Uyghur medeniyet körgezmisi échilghan bolup, körgezmige xitayning Uyghur diyaridiki jaza lagérliri we lagérgha qamalghan abduréhim héyt qatarliq Uyghur sen'etchiliri, dini alimlar we doktor-proféssurlarnin'g resimliri qoyulghan idi.