Xitay hökümiti 23 - april maralbéshi weqesining tepsilatini élan qildi

Amérika hökümitining chaqiriqi we xelq'ara jama'et pikrining bésimi netijiside bügün xitay hökümiti maralbéshida yüz bergen 23 - april sériqbuya weqesi heqqide yene bir qatar melumatlarni ashkarilidi.

Tepsiliy melumat dep bérilgen bu xewerlerde, weqeni qasim memet we musa hesen bashchiliqidiki 25 kishilik bir térrorluq guruhining sadir qilghanliqini, atalmish térrorchilarning özliri bayqalghan öyde hujum élip barghandin sirt, sériqbuya bazarliq hökümiti we bazarliq saqchixanighimu hujum qilghanliqi bayan qilindi. Muhajirettiki Uyghur közetküchiler, xewerde weqe jeryanining yéterlik derijide tepsiliy bayan qilinmighanliqini, bolupmu weqening xarektérining burmilan'ghanliqini ilgiri sürüshmekte. Töwende muxbirimiz shöhret hoshurning bu heqte teyyarlighan programmisini anglaysiler:

Xitay xewerliride bayan qilishiche, weqe qasim memet bashchiliqidiki 25 kishilik bir guruh teripidin sadir qilin'ghan. Xewerde guruh ezalirining sériqbuya bazirida perqliq kochilarda öy ijarige élip olturghanliqi, ularning qasim memet olturghan öyge dawamliq toplinip, hujum élip bérish üchün maddiy we meniwiy jehettin teyyarliq qilishqanliqi bayan qilin'ghan. Xewerde yene guruhtikilerning 8 dane qilich we 20 dane partlatquch qurulma yasighanliqi,5 qétim partlitish siniqi élip barghanliqi we tizginek qatarliq köp sanda zorawanliq qoralllirini saqlighanliqi tilgha élin'ghan.

Xewerde atalmish térrorchilarning meqsiti, qeshqerde adem köp merkezleshken jayda, partlitish élip bérish ikenliki bayan qilin'ghan.

Xewerdin melum bolushiche, weqe yüz bergen küni, saqchi we mehelle kadirliri, gumandar memtimin baratning öyide tekshürüsh élip barghanda, memtimin barat ehwalni namelum bir orunda ishlewatqan qasim memetke melum qilghan. Qasim memet 5 neper sebdishi bilen birlikte motsékilitlar bilen, weqe yüz bergen öyge yéqin jayda öy ijarige élip olturiwatqan yene bir sebdishi musa hesenning öyige yétip kélip weziyetni yéqindin közetken. We bu öydiki qilichlirini qoligha élip, memtimin baratning öyidiki weziyetni sirttin közetken.

Qasim memet memtimin baratning öyidiki weziyettin, öz planlirining yoshurghili bolmaydighan we özliriningmu aman qalmaydighanliqi derijisige yetkenlikini bayqighandin kéyin sebdashliri bilen birlikte memtimin baratning öyige bésip kirip saqchi we kadirlar bilen toqunushqan.

Xewerde yene bayan qilinishiche, saqchi bashlighi bir neper gumandarni étip tashlighan, uningdin kéyin hujumchilar, saqchi we kadirlarni weqe sadir bolghan öy ichige mejburi solap öyge ot qoyuwetken. 9 Neper saqchi we xadim otta köyüp ölgen.

Öyge ot qoyuwetkendin kéyin hujumchilarning aman qalghanliridin bir qisimi bazarliq hökümet binasigha hujum qalghan, yene 3 nepiri bolsa, bir motsékilitni bulap élip, motsiklit bilen saqchixanigha hujum qilghan we saqchixanining arxip bölümi we yataqxanisigha ot qoyghan. Saqchilar ularni neq meydanda étip öltürgen.

Xewerde saqchi we kadirlardin 15 kishining ölgenliki, hujumchilardin 6 nepirining öltürülgen, 8 nepirining neq meydanda tutulghan, 11 nepirining bolsa, ürümchi, bayin'ghulin qatarliq jaylarda tutulghanliqi bayan qilin'ghan.

Hörmetlik radiyo anglighuchilar, yuqirida déyilgenler, xitay axbaratidiki bügünki uchurlar bolup, buningda, xitay tereptin jem'iy qanchilik saqchining weqege qolgha salghanliqi, weqede eng bashta kimning kimge hujum qilghanliqi, mezkur teshkilatning nami, programmisi qatarliq uchurlar yenila tilgha élinmighan. Bügün muhajirettiki Uyghur közetküchilerdin memet toxti ependi bu heqte pikir bayan qilip so'allirimizgha töwendikidek jawab berdi.

So'al: sizche xitay tepsiliy melumat süpitide bergen yuqirqi melumatlar, omumi jehettin alghanda toghriliq éhtimalliq qanchilik? yeni belgilik derijide ishendürüsh küchige igimu?

Jawab: melumatlargha omumi nuqtidin qarighanda maralbéshida bir qanliq toqunush weqesi yüz bergenliki éniq؛. Emma xewerdiki melumatlarda tépilidighan jawabtin tughulidighan so'al köp.

So'al: mesilen, sizde guman peyda qilghan nuqtilar qaysi?

Jawab: birinchisi weqede kélip chiqqan ziyan bilen, weqe sadir qilghuchilarning qollan'ghan qoralning küchi otturisida bir masliq yoq. Birqanche dane qilich we bénzin bilen saqchilarmu ichide 15 kishini qisqa waqit ichide öltüriwétishning mumkinchiliki méning eqlimdin ötmeydu.

Uning üstige körünüshtin qarighanda, bina xéli chongla bina, otta köyishimu asan emes, solan'ghuchilarning qéchip chiqip kétish imkanimu bardek qilidu.

So'al: sizche weqe heqqidiki xewerde choqum bildürülishi kérek bolghan nuqta qaysilar idi?

Jawab: öyning ichide toqunushning bashlinish nuqtisi yeni oq chiqirish we xenjer urushning aldida ikki terepning öz'ara némilerni déyishkenliki choqum bildürülüshi kérek idi. Uningdin kéyin eger bundaq bir zor weqe yüz bergen bolsa, bu weqe néme üchün yüz berdi? weqe sadir bolushigha jemiyettiki qandaq mesililer yaki ularning ularning shexsiy hayatidiki qandaq ishlar sewep boldi, bu nuqta aydinglishish kérek idi. Xewerde déyilgendek, bir guruh kishiler jénini alqinigha élip xitayning qoralliq saqchilirigha hujum qilghan bolsa, u kishilerni mushu xil heriketke mejburlighan choqum bir ré'al sewebler bolidu؛ bu heqte héchqandaq bayan yoq؛ bérilgen melumatlar peqet weqe sadir qilghuchilarni térrorchi qilip körsitish üchün, yene birge Uyghurlarni öz ichidin jédelge sélish üchün teyyarlan'ghandek köründi.

So'al: undaqta, weqeni pütünley oydurma, xewerdiki pakitlarni pütünley toqulma dep qaramsiz we yaki?

Jawab : undaq emes, sherqi türkistanning omumi weziyiti közde tutulsa bu xil toqunush weqesining sherqi türkistanning herqandaq bir yéride her waqit yüz bérish mumkinchiliki bar؛ men hetta xelqimiz ichide xitay hakimiyitige qaxshatquch bir zerbe bérishni kéche - kündüz oylaydighan, planlaydighan nurghun kishiler barliqigha ishinimen. Méning dewatqinim, xitay hökümiti sériqbuyidiki weqede muhim bir qisim uchurlarni yoshuriwatidu.

So'al: yeni xitay saqchilirining weqeni bésiqturush jeryanida qanunyliqtin halqighan bir ish - heriketliri bolushi mumkin démekchimu?

Jawab: del shundaq. Bu yerde xelqara jama'et qobul qilalmaydighan bir tedbirler qollan'ghan bolushi mumkin. Weqening kélip chiqishida saqchilarning nahayiti chong bir yolsizliq qilghan, we shiddetning zoriyip kétishide xitay saqchilirining heddidin ziyade küch qollan'ghan bir éhtimalliqi bar. Shunga xewerdiki tepsilatlar bir - birige mas we uyghun emes. Deslepki xelqara xewerlerde tarqalghan, bir ayalning yüzidiki perenjining échiwétilishi, gumandarlardin birining saqchilar teripidin joto bilen chanap öltürülüshi qatarliq pakitlar méning bu gumanimning yene bir asasi.

So'al: xewerning ishendürüsh küchi heqqide axirida deydighiningiz?

Jawab: mentiq boyiche éytqanda, xitay hökümitidin weqe heqqide toghra melumatni kütüshning özimu toghra emes. Chünki xitay hökümiti weqeni sadir qilghuchi yene bir terep. Shunga bu weqe heqqide weqege terepsiz musteqil axbarat organlirining melumatila paydilinish qimmitige ige dep qaraymen.

Hörmetlik radiyo anglighuchilar yuqirida, 4 - april sériqbuya weqesi heqqide xitay hökümiti bergen tepsiliy melumat we uninggha qarita siyasiy közetküchi memet toxti ependining qarashlirini anglidinglar.