Уйғурларниң “қара нопус” ларни қайта тизимлаш уқтурушиға гуман билән қарайдиғанлиқи илгири сүрүлмәктә

Хитайда 13 милйон кишиниң нопуссиз икәнликини ашкариланғандин кейин, даириләр 9 - декабир уқтуруш чиқирип, хитайдики барлиқ қара нопусларни нопусқа алидиғанлиқини җакарлиди. Ундақта уйғурларниң бу уқтуруштин қанчилик хәвири бар? уйғурлар бу уқтурушқа қандақ қарайду?

Уйғур елиниң җәнуб - шималидики йезилардин игилишимизчә, йезилардики бир қисим уйғурларниң нопус уқтурушидин хәвәрсиз икәнлики, хәвәр тапқанлириниңму һөкүмәтниң “қара нопус” ларни нопусқа елиш уқтурушиға гуман билән қарайдиғанлиқи мәлум болмақта.

Уйғур елиниң җәнубидики мәлум наһийидин радиомиз зияритини қобул қилған бир ханим “қара нопустикиләрни қайта тизимлап нопусқа елиш” уқтуруши һәққидики хәвәрни икки күндин буян “үндидар” қатарлиқ иҗтимаий таратқулардики учурлардин көргәнликини, әмма толиму қаттиқ иҗра қилинған “пиланлиқ туғут сиясити” түпәйлидин пилансиз һамилидар болғанларниң башқа җайларға кәткәнлики сәвәбидин наһийә тәвәсидики йезиларда “қара нопус балилар” ниң йоқ дейәрлик икәнликини билдүрди.

У йәнә “нопуссизларни қайта нопусқа елиш” һәқиқий иҗра қилинған тәқдирдиму, өйидә нопуссиз балилири бар аилиләрниң алдирап нопуссиз балилирини тизимға алдуруш рәсмийитини өтиши натайинлиқини ейтти.

Или районидин зияритимизни қобул қилған бир ханим соалимизға толиму еһтиятчанлиқ билән җаваб берип, өзиниң телевизорлардики хәвәрләрни көрмәйдиғанлиқи, шуңа һөкүмәт таратқуларда елан қилинған “қара нопустикиләрни тизимлаш” уқтурушидин хәвири йоқлуқини билдүрди.

Ғулҗидики мәлум йезидин радиомиз зияритини қобул қилған йәнә бир деһқан болса, йеқинқи йилларда һөкүмәт йолға қойған “пиланлиқ туғут сиясити” уларниң йезисида қаттиқ иҗра қилинғанлиқи үчүн, у турушлуқ йезида бу хил “нопусқа елинмиған қара нопустики балилар” ниң барлиқидин хәвири йоқлуқини ейтти.

Униң билдүрүшичә йәнә, уларниң йезисидин ғулҗа шәһири вә үрүмчи, қаримай қатарлиқ шәһәрләргә көчүп шу йәрләрдә олтурақлашқан “вақитлиқ нопустики уйғурлар” му бар болуп, әмма униң уларниң “қара нопус” балилири бар - йоқлуқидин хәвири йоқлуқ икән.

Нөвәттә мәлум ғәрб дөлитидә яшаватқан бир ханим бултур ақсуниң кучар наһийисидә зиярәттә болған мәзгилидә, бултур 2 - айда наһийидә “қара нопус балиларни тизимлап нопусқа алдуруш” һәққидә уқтуруш қилинғандин кейин, бир қисим уйғурларниң бу уқтурушқа ишәнмигәнлики, әмма уқтурушқа ишинип һөкүмәт “пилансиз туғулған” дәп қарайдиған балилирини тизимға алдурғини үчүн, наһийилик һөкүмәткә “еғир җәриманә төләш”, һәтта җәриманә төлийәлмигәнлики үчүн “түрмидә йетишқа мәҗбур болған уйғурлар” һәққидә хәвәр аңлиғанлиқини, шуңа хитай һөкүмити ашкара уқтуруш чиқирип, “қара нопус балиларни нопусқа алидиған” лиқини билдүргән һаләттиму, һәқиқәтән аилисидә “қара нопус балилири” барларниң, еһтият йүзисидин йәнила һәқиқий әһвални йошуруши мумкинликини ейтти.

Радиомиз уйғур елидики һөкүмәт даирилиридин “қара нопустикиләрни тизимлап нопусқа елиш” ишиниң районда йолға қоюлуш әһвали һәққидә мәлумат елишқа тиришқан болсақму, әмма бирқанчә җайдики сақчи идарилири вә сақчиханиларға урған телефонлиримиз җавабсиз қалди.

Алдинқи һәптә, хитай даирилири хитайда 13 милйон кишиниң нопуси йоқлуқини ашкарилап, аталмиш“қара нопуслар” ниң көпинчисиниң хитайдики “бир пәрзәнт көрүш сиясити” сәвәбидин нопусқа елинмай қалған балилар икәнликини вә бу балиларниң башқа балилардәк мәктәпкә бериш, хизмәткә орунлишиш қатарлиқ әң әқәллий болған пуқралиқ һоқуқлиридин бәһримән болалмиғанлиқини хәвәр қилип, бу хил әһвалға хатимә берилидиғанлиқини елан қилған иди.