Маралбешида һелиһәм мәвҗут болған бир “тәрбийәләш мәркизи” ниң орни айдиңлашти

 Хитай даирилири 2019-йилиниң ахири уйғур елидики лагерларниң, йәни “кәспий тәрбийәләш мәркәзлири” ниң тақалғанлиқини елан қилған вә “вашингитон почтиси” гезитиниң мухбирлириму өткән йили уйғур елини зиярәт қилип,  “тәрбийәләш мәркәзлири” ни учратмиғанлиқини язған иди. Мухбиримизниң өткән һәптидики енқилашлири давамида маралбеши наһийәсидә һелиһәм мәвҗут болған бир лагерниң, йәни “тәрбийәләш мәзкизи” ниң орни айдиңлашти.

Йеқинда маралбеши вәзийитидин хәвәрдар кишиләрдин бири, һейттин бир һәптә бурун маралбешидики тумшуқ түрмисидин  абдуғени қадир қатарлиқ бир түркүм мәһбусларниң җәсити чиққанлиқи вә йәнә бир түркүм мәһбусларниң еғир кесәл һаләттә аилисигә қайтурулғанлиқи һәққидә учур йәткүзгән иди. Бу һәқтә елип барған ениқлашлиримиз давамида, мәзкур учур техи дәлилләнмигән болсиму, әмма маралбешидики қурбан нур исимлик бирсиниң йеңидин лагердин, йәни “тәрбийәләш мәркизи” дин чиққанлиқи ашкариланди.

Мәлум болушичә, қурбан нур өткән айниң дәсләпки һәптиси капаләткә қоюп берилгән. У лагердин чиқип бир нәччә күндин кейин, мәлум бир дохтурханида бир һәптичә даваланған. Мәзкур дохтурхана хадимлириниң баянлиридин мәлум болушичә, қурбан нур маралбеишиниң сериқбуя базар чоңқурчақ кәнтидин болуп, лагерда  икки йилчә ятқандин кейин қоюп берилгән.

Уйғур аптоном райониниң сабиқ рәиси шөһрәт закир, 2019‏-йилниң ахирида райондики “кәспий тәрбийәләш мәркәзлири” дики “курсантлар” ниң асасән дегүдәк “оқуш пүттүрүгәнлики”, йәни лагерларниң тақалғанлиқини елан қилған иди. Өткән йили уйғур елида тәкшүрүш елип барған “вашнгитон почтиси” гезитиниң мухбирилириму районда “тәрбийәләш мәркәзлири” ни учратмиғанлиқини хәвәр қилған иди. Биз қурбан нурниң қайси лагерда турғанлиқини айдиңлаштуруш үчүн, у тәвә болған чоңқурчақ кәнт аманлиқ мудиридин мәлумат соридуқ.

Бу мудир қурбан нурниң лагерға  2021‏-йили 2-айда елип кетилип, буниңдин бир айчә бурун, йәни бу йил 4‏-айниң 9‏-күни қоюп берилгәнликини дәлиллиди.

Мәлум болушичә, бу аманлиқ мудири қурбан нурни лагерға  тапшуруп бәргән  шәхс болуп, у капаләткә қоюп берилгәндиму лагердин өзи елип чиққан икән. Биз униңдин мәзкур “тәрбийәләш мәркизи” дә қанчилик киши барлиқини сориғинимизда, у бу мәркәзгә кишиләрниң тохтимай кирип-чиқип туридиғанлиқи, шуңа санини билмәйдиғанлиқини баян қилди. У бу баянлири арқилиқ, маралбешида лагерларниң һелиһәм мәвҗутлуқи вә тутқунниң техичә давам қиливатқанлиқини дәлиллиди. Униң дейишичә, қурбан нур маралбеши наһийәлик җ х идарисиға қошна болған бир “тәрбийәләш мәркизи” дә 2 йил 2 ай җаза өтигән.

Муһаҗирәттики уйғур көзәткүчиләрдин илшат һәсән әпәнди билән зубәйрә шәмшидин ханимлар илгирики зиярәтлиримиздә, хитайниң хәлқара җамаәт пикриниң бесими билән лагерларниң мутләқ көп қисминиң вивискисини йәңгүшләш арқилиқ түрмигә айландурғанлиқи, әмма йеңидин тутулидиған вә тутулуватқанлар үчүн бир түркүм лагерларни әйнән сақлап қалғанлиқини илгири сүргән иди.