Enqerede chaqirilghan ayallar hoquqi yighinida Uyghur ayalliri mesilisi otturigha qoyuldi

Xanim-qizlar bayrimi munasiwiti bilen chaqirilghan “Xanim-qizlarning heq-hoquqliri” mawzuluq xelq'araliq yighinda sha'ire nur'ela göktürk xanim ixtiyariy muxbirimiz erkin tarim ependining ziyaritini qobul qilmaqta. 2017-Yili 8-mart, enqere.

Xanim-qizlar bayrimi munasiwiti bilen chaqirilghan “Xanim-qizlarning heq-hoquqliri” mawzuluq xelq'araliq yighinda xatire süret. 2017-Yili 8-mart, enqere.

8-Mart xanim-qizlar bayrimi munasiwiti bilen 3-ayning 7-8-künliri türkiyening paytexti enqere shehiride “Xanim-qizlarning heq-hoquqliri” mawzuluq xelq'araliq yighin chaqirildi.

Ikki kün dawamlashqan bu xelq'ara yighin'gha ezerbeyjan, qazaqistan, qirghizistan, makédoniye, afghanistan, iran, iraq, süriye we rusiye fédératsiyesi qatarliq 12 dölet we rayondin kelgen ammiwi teshkilat mes'ulliri hem ayal pa'aliyetchiler qatnashti. Uyghurlargha wakaliten türkiyening istanbul shehiridin kelgen Uyghur pa'aliyetchi sha'ire nur'ela göktürk xanim ishtirak qildi. Yighin'gha yene türk dunyasi ayalliri dostluq we hemkarliq teshkilati re'isi, sabiq parlamént ezasi shenol bal xanim, yawro-asiya insan heqliri munbiri re'isi abdullah buksur ependiler qatniship söz qildi.

Ikki kün dawamlashqan yighinda her qaysi döletlerdin kelgen bir qisim pa'aliyetchiler öz döletliridiki xanim-qizlarning siyasiy we ijtima'iy orni, ular duchar boluwatqan insan heqliri depsendichilikliri toghrisida melumat berdi.

Nur'ela göktürk xanim özining “Sherqiy türkistandiki xanim-qizlar duchar boluwatqan insan heqliri depsendichilikliri” témisidiki doklatida 1949-yilidin bügün'giche Uyghur xanim-qizlirigha qarita élip bériliwatqan bésim siyasitini tonushturdi. U, doklatida nuqtiliq halda xitay hökümitining Uyghur ayallirigha qarita pilanliq tughut nami astida élip bériwatqan siyasiti, Uyghur qizlirini “Éshincha emgek küchliri” dégen nam astida ichkiri rayonlargha yötkesh we Uyghur qizlirini xitaylar bilen toy qilishqa teshebbus qilish siyasiti we bashqa mesililer heqqide toxtaldi.

Biz yighin axirlashqandin kéyin bu yighinni uyushturghan yawro-asiya insan hoquqliri munbiri re'isi abdullah buksur ependi, Uyghur ayal pa'aliyetchi nur'ela göktürk xanim we yighin'gha ishtirak qilghan xanim-qizlargha mikrofonimizni uzattuq.

Abdullah buksur ependi 8-mart xanim-qizlar bayrimi munasiwiti bilen ötküzülgen bu xelq'ara yighin arqiliq türk dunyasidiki xanim-qizlar duchar boluwatqan mesililerning, bolupmu “Sherqiy türkistandiki Uyghur xanim-qizlar duchar boluwatqan insan heqliri depsendichilikining otturigha qoyulghanliqi”ni bildürüp mundaq dédi: “Biz bu yighinni her qaysi döletlerdin kelgen kishilerning mesililerdin öz'ara xewerdar bolushini emelge ashurush üchün achqan iduq. Sherqiy türkistan mesilisini moldawiyedin kelgen biri anglisun we bu heqte chüshenche hasil qilsun, grétsiyedin kelgen biri xewerdar bolsun we pikir igisi bolsun dep achqan iduq. Meqsitimizge yettuq. Mesilen, yighinimizda dunyaning herqaysi jayliridin kelgen pa'aliyetchiler öz döletliridiki xanim-qizlar duchar boluwatqan mesililerni otturigha qoyup ötti. Sherqiy türkistandiki ayallar bügün eqelliy heq we hoquqliridin ayrilghan halda 8-mart xanim-qizlar bayrimini ötküzüwatidu. Men pütün dunya xanim-qizlirining pütün heq we hoquqlirigha ige bolushini ching könglümdin tileymen”.

Enqerede ötküzülgen “Xanim-qizlarning heq-hoquqliri” mawzuluq xelq'ara yighin'gha ishtirak qiliwatqan türkiye adwokatlar birliki insan heqliri komitéti mes'uli sa'ide ekmen xanim yighinning yaxshi ötkenlikini tekitlep mundaq dédi: “Köp dölettin xanim-qizlarning bir yerge jem bolghanliqi nahayiti yaxshi bir ish. Chünki, bu yerde peqetla öz'ara tonushush bilenla qalmastin, belki döletlirimizi tonushturuwatimiz, xanim-qizlirimizning mesililirini anglitiwatimiz. Dunyada xanim-qizlarning mesilisi tügimes bir mesile. Shunga bu yighinda türk dunyasidiki xanim-qizlarning mesililirini hel qilish yolliri toghrisida telep-pikirlirimizni otturigha qoyuwatimiz”.

Sa'ide ekmen xanim, Uyghur diyari, süriye we iraqta köp sanda éghir siyasiy we bashqa hoquqliridin mehrum halda turmush ötküzüwatqan ayallarning barliqi, özlirining ulargha yardem qilish üchün tirishiwatqanliqini bayan qilip mundaq dédi: “Peqetla sherqiy türkistandila emes, hazir süriyede, iraqta esirdek turmush kechürüwatqan ayallar bar. Pütün ayallarning mesilisi hemmimizning ortaq mesilisi. Shunga biz türkiye adwokatlar birliki bolush süpitimiz bilen ulargha yardem qilishqa tirishiwatimiz”.

Yighinda Uyghur xanim-qizliri duchar boluwatqan insan hoquqliri depsendichilikini otturigha qoyghan sha'ire nur'ela göktürk xanim mezkur yighinning nahayiti yaxshi ötkenliki we netijilik bolghanliqini bildürdi.

U, türkiyede chaqiriliwatqan insan hoquqliri yighinlirida Uyghur xanim qizliri duchar boluwatqan insan hoquqliri depsendichilikining da'im otturigha qoyuluwatqanliqi, buning Uyghurlarning omumi weziyitini tonushturush üchün paydiliq ikenlikini bayan qildi.

Yighinni uyushturghan yawro-asiya insan hoquqi munbiri mes'uli abdullah buksur ependining éytishiche, bu yighinda otturigha qoyulghan xanim-qizlar duchar boluwatqan insan heq-hoquqliri depsendichilikliri mesililiri retlinip, doklat süpitide teyyarlinip, démokratik döletlerning parlaméntlirigha we insan heqliri teshkilatlirigha ewetip bérilidiken.