Enqerede “Körünüsh we sen'et arqiliq sherqiy türkistanni tonutush” pa'aliyiti ötküzüldi

“Körünüshler arqiliq sherqiy türkistanni tonutush” mawzuluq pa'aliyettiki körgezmige qoyulghan süretler. 2015-Yili 28-mart, enqere.

Türkiyening paytexti enqerediki nejmettin erbaqan yighin zalida 3-ayning 28-29-künliri “Körünüshler arqiliq sherqiy türkistanni tonutush” mawzuluq pa'aliyet ötküzüldi.

Türkiyede tunji qétim ötküzülgen bu pa'aliyetni gérmaniyede turuwatqan burxan chétin ependi, istanbulda pa'aliyet élip bériwatqan sherqiy türkistan wexpi bilen birlikte uyushturghan bolup, bu pa'aliyetke istanbul, qeyseri we enqerediki bezi Uyghurlardin sirt enqerediki türkler ishtirak qildi. Bu pa'aliyette aldi bilen sherqiy türkistan toghrisida teyyarlan'ghan höjjetlik filim körsitildi, arqidin kichik sen'et nomurliri bilen xitayning Uyghurlargha élip bériwatqan bésim siyasiti tonutuldi. Arqidin qizlar sherqiy türkistan toghrisida yézilghan shé'irlarni déklamatsiye qildi. Eng axirida bir türk yash naxsha oqudi. 3-Ayning 28-29-künliri jem'iy 4 meydan körsitilgen oyunda xitay hökümitining 65 yildin béri Uyghurlargha élip bériwatqan bésim siyasiti, Uyghurlar tartqan derd-elemler tesirlik halda körsitildi.

Ikki künlük pa'aliyet axirlashqandin kéyin istanbuldin kélip bu pa'aliyetke qatnashqan we bu pa'aliyetni uyushturghuchi teshkilatlarning biri bolghan sherqiy türkistan wexpi bash katipi dr. Ömer qul ependige mikrofonimizni uzattuq.

U, enqerede tunji qétim uyushturulghan körünüsh we sen'et nomurliri bilen sherqiy türkistanni tonutush pa'aliyitining bek yaxshi ötkenlikini bayan qilip mundaq dédi:
Burxan chétin qérindishimiz gérmaniyede 2010-yilida bundaq bir pa'aliyet ötküzgen idi. 2014-Yili axirida bizge buni anglatti. Bügün'giche élip bérilip kéliwatqan doklat bérish yighinliri, ilmiy muhakime yighinlirigha oxshimaydighan shekilde sen'etchiler janlandurghan nomurlarmu bar, körünüsh we filimlermu bar, her meydan pa'aliyet 2-2 yérim sa'et dawamlashqan körünüshler arqiliq sherqiy türkistan dewasini tonutush pa'aliyiti ötküzüldi. Shenbe küni ikki meydan, yekshenbe küni ikki meydan élip bérildi. Nahayiti yaxshi ötti. Bulardin bashqa yighin zalining aldida resim körgezmisi, kitablirimizni tonutidighan kichik bir körgezmimu achtuq bek yaxshi ötti. Menche bu ikki kün jeryanida xéli köp kishi sherqiy türkistan dewasidin xewerdar boldi.

Dr. Ömer qul ependi bu pa'aliyetke dewani xelq ammisigha anglitish nuqtineziridin qarighan waqtimizda nahayiti paydiliq bolghanliqigha ishinidighanliqini bayan qilip mundaq dédi:
Körünüshler bilen körsitilgen nersiler kishilerning yadida bekrek turidu. Türkiyede ötküzülgen tunji qétimliq pa'aliyet bolghachqa muhim idi. Pa'aliyet axirida körüshken kishiler bekla tesirlen'genlikini bayan qilishti. Bolupmu 2009-yili 5-iyulda ürümchide meydan'gha kelgen weqelerning neq meydandin tartilghan körünüshliri bilen u weqeni sen'etchilerning janlandurup anglitishi bekla tesirlik boldi. Biz, qanchilik köp kishige bu dawani anglitalisaq shunche yaxshi bolidu dep oylighan waqtimizda bu pa'aliyetning paydiliq bolghanliqigha ishinimen.

Doktor ömer qul ependi sherqiy türkistan weqpining bundin kéyinki pa'aliyetliri toghrisida melumat bérip mundaq dédi:
Weqpimiz burundin tartip xiyal qilip kéliwatqan nerse körünüshler arqiliq téximu köp kishining diqqet-étibarini sherqiy türkistan dewasigha tartish. Yighinlarda aldinqi yérim sa'ette kishiler anglaydu, kéyin diqqet-étibari chéchilishqa bashlaydu. Emma körünüshler, tiyatir we sen'et nomurliri, shé'irlar bilen anglatqan waqtingizda kishiler zérikmestin anglaydu. Shunga biz sherqiy türkistan wexpi bolush süpitimiz bilen bu xil pa'aliyetlerni türkiyening herqaysi jaylirida ötküzüshni pilanlawatimiz. Chünki bek tesirlik boldi. Yene bir pilanimiz sherqiy türkistandiki tarixiy qehrimanlarning ish-izliri bayan qilin'ghan roman neshr qildurush we bu heqte kino ishlesh. Pilanimiz imkanimizning yar bérishiche pütün zamaniwi wasitilerdin paydilinip sherqiy türkistan dewasini téximu keng ammigha tonutushtin ibaret.

Enqerening mamaq rayonidiki nejmettin erbaqan yighin zalida ötküzülgen bu pa'aliyetke ishtirak qilghan kishiler ikki yérim sa'etlik bu pa'aliyet arqiliq Uyghurlarning tarixi shundaqla 65 yildin béri Uyghurlar chékiwatqan derd-elemlerdin tesirlik bir shekilde xewerdar boldi. Bu pa'aliyet türkiyede tunji qétim ötküzülgen pa'aliyet bolghachqa kishilerning diqqet-étibarini tartti.