Gherb dunyasidiki Uyghurlar (7B)

Muxbirimiz qutlan
2016.07.28
Feruq-Qehriman-turkiye.jpg Türkiye erjiyes uniwérsitétining oqughuchisi feruq qehriman. 2016-Yili féwral, türkiye qeyseri.
RFA/Qutlan

Ikkinchi qisim: yawropadiki yash bir ewlad Uyghurlar

Birinchi ewlad Uyghur muhajirlar arisidiki köpligen ata-anilar öz perzentliri duch kelgen her qétimliq muhim tallashlarda haman ularning iradisi we qiziqishigha hörmet qilghanliqini tekitleydu.

Gollandiyening rottérdam shehiride Uyghur yémek-ichmek tijariti bilen shoghulliniwatqan zeynidin tursun ependi ene shu xil qarashtiki ata-anilarning biri. U uzun yilliq hijrandin kéyin jem bolghan oghlining gollandiyediki oqush we kespiy tallishigha hörmet qilghanliqini hemde pütün imkaniyiti bilen qollighanliqini tilgha alidu.

Derweqe, arzu bedelsiz ishqa ashmaydu, emma tinimsiz tirishchanliq bilen algha qarap méngish rohi herqandaq chüshning ré'allishishini tézlitidu. Bu mentiqini chongqur chüshen'gen zeynidin ependi oghlining öz tallishi boyiche saqchi formisini kiyip gollandiyediki shifol xelq'ara ayrodromida praktikant saqchi bolup ishliginini körginide chongqur hayajan'gha chömgenlikini esleydu.

6 Yéshida ata-anisigha egiship gérmaniyege kelgen iptixar ilyar hem gérmaniyidiki köp xil medeniyet muhitidin hem a'ilisidiki Uyghur medeniyet en'enisidin meniwiy ozuq élip chong bolghan ikkinchi ewlad Uyghur yashlirining biri. U özining aliy mekteptiki kesp tallishida shexsen özi qarar bergendin sirt yene ata-anisi bilenmu tepsiliy meslihetleshkenlikini tilgha alidu.

Türkiyening erjiyes uniwérsitétida ayropilan téxnik inzhénérliqi boyiche oquwatqan feruq qehriman kelgüsige nisbeten zor ishenchke ige Uyghur studéntlirining biri. U qeyseride radiyomiz ziyaritini qobul qilghinida özining haman bir küni ata-bowiliri yashighan yiraqtiki wetinige qaytip öz xelqi üchün xizmet qilish arzusining barliqini tekitleydu.

U bügünki türkiyede Uyghur mesilisining keng kölemde tonulghanliqini we türk xelqining chongqur héssidashliqigha érishkenlikini, bu ré'alliqning özige oxshash yéngi ewlad Uyghur yashlirigha zor ishench we ümid bergenlikini tilgha alidu.

Iptixar ilyar ziyaritimiz jeryanida amérikidiki köchmenler bilen gérmaniyediki köchmenlerning kimlik tuyghusidiki bir qisim perqlerni sélishturup mundaq deydu: “Men amérikigha barghinimda amérikidiki köchmenlerning ‛men amérikiliq‚ dégen waqittiki kimlik tuyghusi bilen gérmaniyediki köchmenlerning ‛men gérmaniyelik‚ dégen waqittiki kimlik tuyghusi otturisida chongqur perq barliqini hés qildim. Gérmaniye gérman millitini asas qilghan köp milletlik we köp xil medeniyetlik bir dölet. Shunga bu yerdiki köchmenler özlirini ‛gérman‚ déyishtin köre, gérmaniye jem'iyitining bir parchisi dep qaraydu. Halbuki, amérikida keskin haldiki étnik chégra yoqalghan bolup, amérika wetendishigha aylan'ghan kishilerning hemmisi özlirini ‛amérikiliq‚ dep hésablaydu.”

14 Yashliq reyhan'gül diniy étiqadi we milliy kimlikini saqlash üchün pütün a'ilisi boyiche éghir bedel töligen bir Uyghur a'ilisining perzenti. Ezizane qeshqerdin taki erkin yawropaghiche sozulghan uzaq yol we sherqiy jenubi asiya elliridiki wehimige tolghan qachqunluq hayati uning baliliq qelbige chongqur izlarni qaldurghan. U bügün gollandiyede qorqunchtin xaliy halda oquwatqan bolsimu, emma öz xiyallirining haman yiraqta qalghan wetini üstide egip yürgenlikini tilgha alidu.

Gérmaniyege 6 yéshida kegen iptixar ilyar özi bilen gérmaniyede tughulup ösken ukisi otturisidimu pikir we qimmet qarash jehettin melum perqlerning mewjutluqini, tughulghan tupraqning her bir insanning yoshurun éngigha qalduridighan tesirining menggülük bolidighanliqini ilgiri süridu.

Yawropaning parawozi hésablan'ghan gérmaniyede köchmen guruppilar we ularning kéyinki ewladlirining kimlik chüshenchisi jem'iyetshunaslarning eng diqqitini chekken témilarning biri.

Derweqe, gérmaniyediki ikki xil medeniyet yaki köp xil medeniyetler muhitida ösüp yétilgen, köchmen arqa körünüshige ige yéngi ewlad yashlar öz kimliki heqqide némilerni oylaydu?

Bu so'algha jawab bergen iptixar ilyar mundaq deydu: “Men özümni gérman emes, belki gérmaniyelik, yeni köp millet we köp xil medeniyettin teshkil tapqan gérmaniye jem'iyitining bir parchisi dep qaraymen. Emma özümni qan we milliy türküm jehettin menggü bir Uyghur dep bilimen!”

(Dawami bar)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.