“Hazirqi zaman Uyghur hékayiliridin tallanmilar” namliq kitab enqerede neshr qilindi

Türkiye bash ministirliqi tarmiqidiki chet'ellerdiki türkler we qérindash milletler idarisining qollishi bilen neshrge teyyarlan'ghan “Hazirqi zaman Uyghur hékayiliridin tallanmilar” namliq kitab enqerediki ghazi neshriyati teripidin neshr qilindi. Istanbul uniwérsitéti hazirqi zaman türkiy tilliri we edebiyati kafédrasi oqutquchisi rahile abduwahit qeshqerli teripidin neshrge teyyarlan'ghan kitab 418 bet bolup, kitab munderije, kirish söz we hékayilerdin terkib tapqan. Kitabqa türkchige terjime qilin'ghan 15 hékaye kirgüzülgen bolup, buning ichidiki on bir hékaye Uyghur diyaridiki yazghuchilarning hékayiliri bolup, kitabqa yene qazaqistandiki Uyghur yazghuchilarning hékayisidin ikki parche we qirghizistanliq Uyghur yazghuchilarning hékayiliridin bir parchisi kirgüzülgen. Kitabtiki bu hékayiler yézilish tarixigha qarap tizilghan.

Kitabqa ege uniwérsitéti oqutquchisi, proféssor doktor alimjan inayet teripidin terjime qilin'ghan dangliq yazghuchi zunun qadirning “Maghduri ketkende” we “Chéniqish” namliq hékayilirimu kirgüzülgen.

Kitabning tehrirlikini newshéhir uniwérsitéti oqutquchisi doktor neshe harbali'oghlu xanim qilghan. Kitabni newshéhir uniwérsitéti éghiz edebiyati oqutquchisi doktor adem öger bilen ghazi uniwérsitéti türk tili we edebiyati kafédrasi oqutquchisi proféssor doktor hülya qasapoghlu chen'gel xanim tekshürüp békitken.

Biz “Hazirqi zaman Uyghur hékayiliridin tallanmilar” namliq kitab heqqide téximu tepsiliy melumat igilesh üchün kitabni neshrge teyyarlighan rahile abduwahit qeshqerli xanimgha téléfon qilduq, u kitabni tonushturishimizni qobul qilghan bolsimu, emma pikir bayan qilmidi.

Kitabning tehriri doktor neshe harbali'oghlu xanim kitabning türkiyediki türkologiye tetqiqatigha qoshulghan bir töhpe ikenlikini bayan qilip mundaq dédi: “Hazirqi zaman Uyghur hékayiliridin tallanmilar” namliq kitabning türkologiye tetqiqati üchün paydiliq bolushini ümid qilimen. Mezkur kitabni men tehrirlidim, doktor rahile xanim neshrge teyyarlidi. Mezkur kitab türkiye bash ministirliqi tarmiqidiki chet'eldiki türkler we qérindash milletler idarisining yardimi bilen neshrge teyyarlinip neshr qilindi. Kitabning bir bétide kona yéziq Uyghurche tékist, arqisidiki betke türkche terjimisi bérildi. Buningdiki meqset Uyghur tilini tetqiq qilidighan mutexessisler we Uyghurche öginiwatqan oqughuchilarning sélishturup oqushi, Uyghurche öginishige paydiliq bolushtur”.

Ege uniwérsitéti türk dunyasi tetqiqat merkizi oqutquchisi, proféssor alimjan inayet ependi hazirqi zaman Uyghur edebiyatidiki hékayichiliqning 1930-yillarda otturigha chiqqanliqi, Uyghur edebiyatidiki hékayichiliqning türkiyede yaxshi bilinmigenliki, bu eserning Uyghur edebiyatini türklerge tonushturush üchün paydiliq bolidighanliqini tekitlidi.

Doktor neshe harbali'oghlu xanim türkiye dölitining qollishi bilen ikkinchi kitabni neshrge teyyarlawatqanliqini bayan qilip mundaq dédi: “Türkiyede hazirqi zaman Uyghur edebiyati heqqide köp tetqiqat yoq. Shunga yene chet'eldiki türkler we qérindash milletler idarisining qollishi bilen rahile xanim bilen birlikte hazirqi zaman Uyghur edebiyati toghrisida ikkinchi kitabimiznimu neshrge teyyarlawatimiz”.

Proféssor doktor alimjan inayet ependi türkiyede bundin kéyin, Uyghur edebiyatidiki téximu köp roman we hékayilerni terjime qilip neshr qilish kéreklikini tekitlidi.

Türkiyediki hazirqi zaman Uyghur edebiyati tetqiqati 1980-yillarning axirlirida bashlighan bolup, hazirghiche bu heqte bir qisim tetqiqat netijiliri meydan'gha keldi. Bir qisim uniwérsitétlarda Uyghur edebiyati sahesi boyiche bir qisim türk we Uyghur oqughuchilar doktorluq hem magistirliq unwanliri üchün oqumaqta.

Türkiyediki sha'ire zeynure eysa xanim Uyghur edebiy eserlirining türkchige terjime qilinish ehwalliri heqqide toxtaldi.

Melumki, mezkur kitab “1910-Yilidin 2015-yilighiche bolghan ariliqtiki hazirqi zaman Uyghur edebiyati” namliq ish pilani da'iriside teyyarlan'ghan bolup, mezkur pilani da'iriside hazirqi zaman Uyghur edebiyatidiki namayendilerning ijadiy pa'aliyetliri we bir qisim eserliridin örnekler tonushturulidu. Mezkur pilani türkiye bash ministirliq tarmiqidiki chet'ellerdiki türkler we qérindash milletler idarisining iqtisadiy jehettiki qollishi astida élip bérilmaqta iken.