Qirghizistan Uyghurliri sherqiy türkistan jumhuriyitini xatirilidi

Bishkek shehiride qirghizistan Uyghurliri “Ittipaq” jem'iyitining uyushturghan ikki jumhuriyetni xatirilesh yighinidin körünüsh. 2018-Yili 12-noyabir, bishkek.

Bishkek shehiride qirghizistan Uyghurliri “Ittipaq” jem'iyitining uyushturghan ikki jumhuriyetni xatirilesh yighinidin körünüsh. 2018-Yili 12-noyabir, bishkek.

12-Noyabir küni bishkek shehirining “Kichik alamédin” birinchi rayonidiki medeniyet öyide qirghizistan Uyghurliri “Ittipaq” jem'iyitining uyushturushi bilen 1933-yili, 12-noyabirdiki sherqiy türkistan islam jumhuriyitining 85 yilliqi we 1944-yilidiki sherqiy türkistan jumhuriyiti qurulghanliqining 74 yilliqini xatirilesh yighini bolup ötti. Murasim qirghiz jumhuriyitining dölet marshi we sherqiy türkistan milliy marshi bilen bashlandi.

Yighin'gha bishkek shehiri we uning etrapidiki yéza-rayonlardin, toqmaq we qarabalta sheherliridin kelgen jama'et wekilliridin bolup 250 tin artuq kishi qatnashti. Bu yighin'gha qirghizistan Uyghurliri “Ittipaq” jem'iyitining re'isi artiq hajiyéf riyasetchilik qildi.

1944-1945-Yilliri sherqiy türkistan jumhuriyiti milliy eskerlirining küresh qilishi bilen ili, altay we tarbaghatay wilayetliri azad bolghan, shu jenglerde minglighan jengchi-ofitsérlar qurban bolghan idi. Yighin aldida wetenning azadliqi yolida qurban bolghan shéhitlargha atap aqsaqallar kéngishining ezasi abduréshit hajim xetme qur'an qildi.

Pa'aliyet dawamida, riyasetchi artiq hajiyéf “Ittipaq” jem'iyiti namidin jama'etni sherqiy türkistan jumhuriyiti qurulghanliqi xatirisi munasiwiti bilen tebriklidi shundaqla sherqiy türkistan jumhuriyitining tarixi heqqide doklat oqudi.
Ixtiyariy sözge chiqqan sherqiy türkistan jumhuriyiti dewride yashighan gheyret hajim jahanof ependi, közliri nemlen'gen halda özining eyni dewrdiki héssiyatlirini sözlep ötti.

1960-Yillarda qirghizistanda 1944-1949-yilliridiki inqilabqa qatnashqan jengchi-ofitsérlardin 200 din artuq kishi bar idi. Epsuski yillarning ötüshi bilen ular baqi dunyagha ketti. Bu qétimqi pa'aliyetke sabiq milliy armiye jengchiliridin hayat qalghan ablimit bekriyif ependi we abduréshit salimof ependiler qatnashti. Hayat yashawatqan yene bashqa besh kishi salametliki nachar bolghanliqi üchün, ular yighin'gha qatnishalmay qaldi.

Yighinda pelsepe penlirining kandidat doktori we “Ittipaq” gézitining bash muherriri ekberjan bawudunof doklat oqup, “12-Noyabir küni Uyghur xelqining tarixida alahide orunni igileydu” dep tekitlidi.

“Ittipaq” jem'iyitining aqsaqallar kéngishining ezasi osmanjan turdi, ixtiyariy sözge chiqip, dunya tarixida héch qaysi impériyening menggü yashimighanliqini misal keltürüp, ulugh sha'ir abduxaliq Uyghurning shé'iri bilen qirghizistan Uyghurlirini oyghinishqa chaqirdi.

12-Noyabir küni qirghizistanning jenubidiki jalal -abad shehiride ikki jumhuriyetning qurulghanliqini xatirilesh yighinni uyushturuldi. Yighin'gha jenubiy wilayetliridiki yéza-sheherlerdin kelgen wekiller qatnashti. Radi'o ziyaritimizni qobul qilghan, mezkur murasimning mes'uli elishir nasiraxunof, qirghizistan jenubidiki Uyghurlarning bu pa'aliyiti heqqide toxtaldi.

Melum bolushiche jalal-abad wilayitide texminen 700 Uyghur ahalisi yashaydighan bolup, ular bazar qorghan, no'oken, qochqar-ata qatarliq jaylargha tarqalghan. Bulardin bashqa yene osh wilayitining qarasu nahiyesi we osh shehiridimu xéli köp sanda Uyghur ahalisi yashimaqta.

Qirghizistandiki Uyghurlar her yili 12-noyabir jumhuriyet künini xatirilep kelmekte. Bu heqte Uyghur ziyaliyliridin ekberjan bawudonof öz qarashlirini otturigha qoydi.