Almatada “Ijadkar” zhurnili memliketlik royxettin ötüp neshr qilinmaqta

Yéqinda almata shehiride chiqidighan “Ijadkar” edebiy-publistikiliq, ilmiy-ammibap zhurnal qazaqistan jumhuriyiti medeniyet we axbarat ministirliqining axbarat we arxiplar komitéti teripidin royxetke élindi. Shu munasiwet bilen uning ikkinchi sani yoruqqa chiqti. Zhurnalning tesischisi “Mir” neshriyat öyi yénidiki “Sada” cheklik shirkiti bolup, zhurnal hejmi 9 basma tawaqni igileydu, yiligha tört qétim neshr qilinidu.

“Ijadkar” zhurnilining deslepki sehipiliride “Qazaq gazéttéri” jawabkarliqi birleshmisining bash mudiri, muherrirler kéngishining re'isi jumabék kénzhalin öz tebriknamiside mundaq dep yazghan: “Ijadkar neshrining öz oqurmenlirini musteqil qazaqistanda ömür sürüp, edebiyat dunyasida söz mahiri bolghan sha'ir, yazghuchilarning bedi'iy emgekliri bilen bir qatarda sherqiy türkistandiki Uyghur yazghuchilirining eserliri shundaqla dili, dini bir türkiy tilliq qérindash milletler we dunyawi edebiyatning ésil jewherliri bilen tonushturushni közleydighini maxtinarliq.”

Zhurnalning bash muherriri, sha'ir exmetjan israpilofning éytishiche, qazaqistandiki Uyghur edebiyati ottura asiya boyiche hertereplime rawajlan'ghan edebiyat bolup, u ötken esirning, bolupmu 70- we 80-yilliri eng güllen'gen pellisige yetken idi. Bu chaghlarda “Qazaqistan”, “Önér”, “Jazushi”, “Méktép” neshriyatlirida her yili 20-30 kitab, shundaqla 200-300 basma tawaq kölimide edebiy eserler hökümet xirajitide chiqirilatti. Eserler kem dégende 5-6 ming dane etrapida neshr qilinip, dölet soda orunliri teripidin oqurmenlerge tarqitilatti. E. Israpilof yazghuchilarningmu u waqitlarda öz emgeklirige munasip qelem heqqi élip, hökümet teripidin alahide ghemxorluq astigha élin'ghanliqini, kéyinki yillarda bolsa, buning barliqining küchidin qalghanliqini, hazirqi künde yétilip kéliwatqan yash ijadkarlarning eserlirini neshr qilip, kitabxanlargha tonushturush imkaniyitining yoqluqini otturigha qoyup, mundaq dédi: “ ‛ijadkar‚ zhurnilini neshr qilishtiki meqset mushu boshluqni toldurushtin ibaret. Shuni alahide tekitlesh kérekki, sowét dewridimu, hazirmu qazaqistanda Uyghur tilida dölet teripidin neshr qilinidighan birmu zhurnal bolmidi. Rast, ‛perwaz‚ mejmu'esi ‛zhazushi‚ neshriyati yénida yiligha bir ret 24 basma tawaq kölimide 4-5 yil yoruq kördi. 87-Yilning axirida uni yiligha tört ret chiqirip, zhurnalgha aylandurush herikiti qolgha élin'ghan idi. Emma, tüzümning özgirishige baghliq bu arminimiz royapqa chiqmidi. Shundaqtimu arida ‛didar‚, ‛arzu‚ zhurnalliri shexsiylerning hamiyliqida bir az chiqip, kéyin yépilip ketti.Hazir chiqiwatqan ‛intizar‚ zhurnili ikki basma tawaq kölimide yoruq körüwatidu. Ikki yildin béri mewsumluq ‛ghunche‚ balilar zhurnili chiqishqa bashlidi. Lékin ularning teqdirimu mejhul. Shundimu ‛ijadkar‚ zhurnilini neshr qilishqa tewekkül dep bel baghliduq. Chünki, milletning pasporti bolghan tildin, edebiyattin, medeniyettin mehrum bolush xewpi ishik chékip turuptu.”

E. Israpilof shundaqla hazirche bu zhurnalning jem'iyetlik birleshmiler teripidin qollap-quwwetlenmeywatqanliqini, uning sanlirida Uyghur diyari yazghuchilirining, zhurnal tesischilirining, qazaqistan Uyghur edebiyatining hülini qurghan, lékin isimliri untulup kétiwatqan shexslerning, shundaqla her qandaq qiyinchiliqlargha qarimay, özlirining ijadini dawamlashturup kéliwatqan edibler, bolupmu yash ijadkarlarning eserlirini xelqqe tonushturush üchün barliq imkaniyetlerdin paydiliniwatqanliqini ilgiri sürdi. E. Israpilofning tekitlishiche, zhurnal qérindash xelqler edebiyatlirini tonushturushnimu meqset qilmaqta. Zhurnal kélechekte millet ghémini oylawatqan barliq shexslerning qollap-quwwetlishige tayinip, bu pildirlap yéniwatqan otni mesh'elge aylandurmaqchi.

Hazir almata wilayitining bayséyit yézisida istiqamet qiliwatqan ataqliq sha'ir jemshit rozaxunofning pikriche, “Ijadkar” zhurnili mezmuni jehettin özige xas özgichilikke ige bolup, uningda ijadkarlarning eserliri hertereplime bérilgen. Zhurnalda shundaqla qazaqistandiki Uyghur edebiyatining barliq saheliridin, zhanirliridin, témiliridin eserler, Uyghur alimlirining Uyghur edebiyatshunasliqining her xil mesililirige baghliq tetqiqatliridin maqaliler orun alghan. Uning éytishiche, yash ijadkarlarningmu eserliri kitapxanlar diqqitige sazawer bolmaqta. J. Rozaxunof, birinchidin, zhurnalning bedi'iy jehettin téximu mukemmellishishining, uning sapasining yaxshilinishining bir qanche mumkinchiliklirining barliqini bildürüp, mundaq dédi: “Birinchidin, burunqi ‛perwaz‚ zhurnallirigha oxshash bolushi üchün uni katalogqa kirgüzüsh kérek. Xelqning uni yézilip élishi nahayiti muhim mesile. Yene bir mesile, bu zhurnalni Uyghur yazghuchilar kéngishining yénida dölet buyrutmisi boyiche chiqidighan zhurnalgha aylandurushimiz kérek. Shu waqitta zhurnal xelqimizning könglige yétidu dep oylaymen.”

J. Rozaxunof her qandaq bir eserning xelq söyüp oquydighan neshrge aylinishi üchün uningda zaman telipige jawab béreleydighan muhim mesililerning orun élish lazimliqini, shundaqla eserning mezmun, til we uslub jehettinmu yétilgen derijide bolush kéreklikini alahide tekitlidi.