Русийәлик даңлиқ уйғур нахшичи мурат насироф ана юртиға қайтип келишни арзу қилған

Мурат насироф

Мәлумки, өткәнки әсирниң ахири вә 21-әсирниң башлирида русийә музика һәм нахша сәнитидә өчмәс из қалдуруп кәткән шәхсләрниң бири уйғур пәрзәнти мурат насирофтур.

Мурат насироф 1969-йили алмата шәһиридә туғулған болуп, униң аилиси 1962-йили уйғур елидин қазақистанға көчүп чиққандин кейин, аниси хатирәм узун йиллар пластмас буюмлири завутида, дадиси исмаил болса, таксичи болуп ишлигән. У шундақла сазәндә вә нахшичиму болған. Мурат оттура мәктәпни тамамлиғандин кейин, әскәрлик бурчини атқуруп келип, москвадики гнесин музика мәктипидә билим алди. 1991-Йили ялта шәһиридә өткән сәнәт мусабиқисидә баш мукапатқа муйәссәр болуп, атақлиқ рус сәнәтчилириниң юқири баһасиға еришкән. Шуниңдин кейин нахша иҗат қилиш вә иҗра қилишта у йәнә көплигән утуқларға еришкән, рус тилидики топламлиридин ташқири йәнә униң 2004-йили уйғур тилида “қалдим ялғуз” нахшилар топлими йоруққа чиқти.

Мурат аилиниң әң кәнҗиси болуп, униң ниҗат вә ришат дегән икки акиси, пәридәм вә марита дегән икки һәдиси бар.

Талантлиқ нахшичи мурат насироф 2007-йили 20-январда москвада паҗиәлик вапат болди. У алматаниң уйғурлар көп олтурақлашқан заря востока мәһәллисидә дәпн қилинди. Униң иҗадийити һәққидә көплигән мақалиләр йезилди, хатирә мурасимлири өткүзүлди.

Биз мурат насирофниң балилиқ вә яшлиқ чағлири һәққидә униң аниси хатирәм насирова вә чоң аниси бәдигүл һаҗийева билән сөһбәт елип бардуқ:
‏-Муратниң нахшичи болидиғанлиқини илгири байқидиңларму? мәктәптә қандақ оқуған иди?

Аниси хатирәм: ‏-уни нахшичи болиду дәп ойлапму бақмаптуқ. Кичик вақтида ашханида иш қилғанда үстәлгә дасқан селип қойсам, чөмүч боламду, кәпкүр боламду, шуларни җараңлитип ойнатти, һечқандақ оюнчуқму ойнимайтти. Оқушта яхши, болупму һесабта күчлүк иди. Амма униң оқушта чекинип қалғининиң сәвәби 1987-йили ноябирда у армийигә кәтти.

Чоң аниси бәдигүл:‏-әсли муратниң устихинида бар, дадиси исмаил һәм нахшичи, һәм сазәндә иди. У һәрбий районда корпусниң нахшичиси иди. Шуниң үчүн мурат дадиға тартқан һәм қенида бар. Әмма мурат пәқәт нахшичила әмәс, пәндиму, оқуштиму әлачи болған. У һесабта күчлүк болғачқа башқа пәнләрдиму күчлүк болди. Кейинки вақитларда мурат бир аз чүшүп қалди.

‏-Һәрбий сәптә хизмәт қиливатқан чағлирида сәнәт билән шуғулланғанму?

Аниси хатирәм: ‏-армийигә кетип, у йәрдиму бир иш биләнла шуғулланмайдиғу. Өзи бир булуңға киривелип, илһам келип қалған чағлирида яғачни нә гитара, нә тәмбиргә охшитип челип, нахша ейтаттикән. У яқ, бу яққа маңған башлиқлири буни көрүп, бу балида бир талантниң барлиқини байқиған. Улар мураттин нахша ейтишни яки саз челишни биләмсән, дәп сориғинида у “әлвәттә билимән” дәп җаваб бәргән екән һәм сориғанлирини орунлап бәргән. Мурат кичик вақтида дадиси исмаил билән мәшрәп ойниғанлиримизда йенимизға кирип олтурувалатти һәм дадисиниң ейтқан нахшилирини тиңшатти. Бәзидә дадисиға дутар яки искирипка чалимән дәп ялвуратти. Мәктәпкә бериштин илгириму, мәктәптиму гитар ойниған һәм нахшиму ейтқан. Мәктәп сәнәт гурупписиниң нахшичиси иди. Армийигә барғанда әнә шу мәктәптики мәлуматлирини башлиқлири көргән. У армийәдә “голубийе берети” гурупписиға қатнашқан.

‏-Армийидин келип немә билән шуғулланди?

Аниси хатирәм: ‏-армийидин алматаға қайтип кәлди. Андин оқушқа чүшимән дәп москваға кәтти. Оқушқа чүшүп, қаравул болуп ишлиди, коча сүпүрди, қача-қомуч юйди. Шундақ қилип, бәш йил оқуди. Бир йилдин кейинла у мусабиқигә қатнишип, биринчиликни алди. Үч йилдин кейин балилиқ болди. 1997-Йили оқушни тамамлиди, андин кейин униң атиқи чиқишқа башлиди.

‏-юртиға қайтип келидиған ойи болғанму?

Аниси хатирәм: ‏-қайтип келидиған ойи бар иди. 2000-Йили оғли туғулғанда йолдишим билән москваға етини қойидиғанға барған идуқ. Йолдишим бир аз туруп, бу йәрдики шараитқа көнәлмәй кетип қалди, мән болсам қириқ сүйини қуюп, қайтип кәлдим. Етини һаким дәп қойдуқ. Улар хуш болуп қалди. Мурат өзиму келип ‏-кетип йүрәтти. 2003-Йили йолдишим түгәп кәтти. Шу вақитта улар бала-чақиси билән келип, бир һәптә туруп кәтти.