“оғузхан дастани” түркийәдә йеңидин нәшир қилинди

Әнқәрәдики һаҗәттәпә университети тарих факултети оқутқучиси профессор доктор туфан гүндүз нәширгә тәйярлиған“оғузхан дастани”өткән ай нәширдин чиқти. Истанбул йедитәпә нәшрияти тәрипидин нәшир қилинған 176 бәттин тәркип тапқан китаб 14-әсирдә яшиған илханли дөлитиниң һөкүмдари вә тарихчи рәшидәдинниң“җамиут тәварих”намлиқ әсириниң оғузларниң тарихи намлиқ қисминиң тәрҗимисидин ибарәт. Әсәрниң бу қисми бурун тонулған тарихчи зәки вәлиди тоған тәрипидин түркчигә тәрҗимә қилинған икән. Әмма туфан гүндүз әпәнди “җамиут-тәварих” намлиқ әсәрниң иранда нәшир қилинған әң ахирқи нусхисидин тәрҗимә қилған. Буниңдин башқа аптор“җамиот тәварих” намлиқ әсәрниң бешидики оғуз тарихи қисминиму тәрҗимә қилип киргүзгән. Туфан гүндүз нәширгә тәйярлиған“оғузнамә” дастаниниң әң муһим алаһидиликлиридин бири болса, оғуз тамғилириниң һәммисигә орун берилгәнликидәдур. Китабниң ахирида “оғузнамә”дастаниниң уйғурчә нусхисиғиму орун берилгән.

Китабни нәширгә тәйярлиған һаҗәттәпә университети тарих оқутқучиси профессор доктор туфан гүндүз әпәнди “оғузхан дастани” намлиқ китабиниң кириш сөз қисмида, “оғузнамә” дастаниниң уйғурчә нусхисиниң киргүзгәнликини, шуниң билән тәтқиқатчиларға икки нусхини селиштуруп тәтқиқ қилиш пурсити яритип бәргәнликини язған.

Аптор йәнә илим дунясида бу әсәр көпрәк “оғузхан дастани”яки “рәшидәддинниң оғузнамиси” дәп аталғачқа, илим дунясидики бу адәтни давамлаштуруш үчүн китабқа “оғузхан дастани” намини бәргәнликини язған.

Китаб кириш сөз, арқидин “җамиут тәварих”ниң биринчи қисминиң тәрҗимиси, бу қисим уйғур, қаңли, қипчақ, қарлуқ, қалач, ағачери вә оғузниң алтә оғлиниң исимлири намлиқ мәзмунларни өз ичигә алиду.

Китабда йәнә язиҗиоғлу алиниң “сәлҗуқнамә” намлиқ дастанидики оғуз хақандин нәсиһәтләр қатарлиқ мәзмунларға орун берилгән.

Китабниң ташқи вариқиниң ахирқи бетидә оғузхан тоғрисида қисқичә мәлумат берилип мундақ йезилған: “оғузхан, оғузларниң атиси, сансиз қәһриманлиқлири бар, җаһангир вә батур, нәсиһәт аңлайдиған кичик пеил һүкүмдардур”.

Биз китаб һәққидә көз қаришини игиләш үчүн измир әгә университети түрк дуняси тәтқиқат мәркизи оқутқучиси профессор доктор алимҗан инайәт вә әнқәрә һаҗәттәпә университети тарих факултети оқутқучиси доктор әркин әкрәм әпәндиләр билән сөһбәт елип бардуқ.

Профессор доктор алимҗан инайәт әпәнди оғузнаминиң илмий қиммити тоғрисида мәлумат бәрди.

Доктор әркин әкрәм әпәнди болса“оғузнами”ниң түрк тарихи болупму уйғур тарихи тәтқиқатидики орниниң юқири икәнликини баян қилди.

Доктор алимҗан инайәт әпәнди “оғузнамә” дастани һәққидә елип берилған тәтқиқатлар тоғрисида мәлумат бәрди.

Доктор әркин әкрәм әпәнди, профессор доктор туфан гүндүз тәйярлиған “оғузхан дастани” намлиқ әсәрниң омумий түрк тарихи тәтқиқати үчүн зор әһмийәткә игә икәнликини баян қилди.

“оғузнамә”ниң чағатайчә, фарисчә вә қәдимқи уйғурчә нусхилири бар болуп, түркий милләтләрниң тили, әдәбияти, фолклори, тарихи вә мәдәнийәти һәққидә мәлумат бериду. “оғузнамә”дә түркләрниң атиси һесаплинидиған оғузханниң һаяти баян қилинған.