Қазақистандики уйғур тиятириниң сәнәт паалийәтлири җанланмақта

Ихтиярий мухбиримиз ойған
2016.01.26
Uyghur-eli-senetkarliri-qazaqistanda.jpg Уйғур ели сәнәткарлири қазақистанда. 2014-Йили, алмата.
RFA/Oyghan

Қазақистан уйғур миллий сәнитиниң очиқи болуп келиватқан қуддус ғоҗамяроф намидики җумһурийәтлик дөләт уйғур музикилиқ комедийә тиятири өзиниң нөвәттики 82-мәвсумини давам қилип кәлмәктә.

Тиятир қурулғандин буян һәр йили йеңи мәвсумини “анархан” классик әсири билән ечип кәлгән иди. Бу қетимқи мәвсум өткән йили 30-өктәбирдә “муқамлар сири” тиятирлаштурулған программиси билән башланди. Радиомиз зияритини қобул қилған тиятир мудириниң мәслиһәтчиси савутҗан сонуроф буниң сәвәбини чүшәндүрүп мундақ деди: “биз хитай хәлқ республикисидин талантлиқ усул йетәкчиси һәм режиссор күрәш рәҗәпни тәклип қилип, ялқунҗан шәмийеф билән униң һәмкарлиқида бу программа дуняға кәлгән. Буниңға наһайити көп мәбләғ хәҗлидуқ. Бу тиятир музикилиқ комедийә тиятири болғанлиқтин у йәрдә төт гуруппа ишләйду: ‛нава‚ миллий чалғу әсваблар ансамбили, драма, балет вә естрада гуруппилири. Биз һәр йили тиятирни көпинчә ‛анархан‚ драмиси билән ачаттуқ. Бу йили башқа әсәр билән ачтуқ. Бу қетимқи мәвсум толуқ өтүватиду дәп ойлаймән. ‛муқамлар сири‚ 22-қетим көрситилипту. Уни биз уйғур тамашибинларға һәммисигә көрситип болдуқ. Әмди уни чәтәлләргә елип чиқимиз дегән үмидтимиз.”

С. Сонурофниң билдүрүшичә, бу йили 1-айниң 15-дин тартип дүрнәм мәшүрованиң “ана мираси”, әхмәтҗан һашириниң “идиқут”, абдулла ғаҗибекофниң “аршин малалан” вә башқиму сәһнә әсәрлириниң қоюлуп келиватқанлиқини, ахирида “тәбәссум” сәһипилиридин тәркиб тапқан күлкә кечисиниң тамашибинлар диққитигә сазавәр қилинидиғанлиқини, шуниң билән мушу йили 4-айниң оттурилирида бу мәвсумниң тамамлинидиғанлиқини оттуриға қойди.

Уйғур тиятири коллектипиниң һәр йили өзиниң консерт программилири һәм сәһнә әсәрлири билән уйғурлар зич орунлашқан алмата вилайитиниң яркәнт, уйғур, әмгәкчиқазақ вә талғир наһийилиригә сәпәргә чиқишни әнәнигә айландурғанлиқи мәлум. Бу йили болса тиятир үч сәһнә әсири вә бир консертлиқ программиси билән 5-айниң башлиридин тартип икки һәптилик сәпәргә чиқишни пиланлимақта икән.

С. Сонуроф шундақла тиятирниң уйғур ели билән болған мәдәний алақилириниң йәниму мустәһкәмлинидиғанлиқини тәкитлиди: “бу һәқтә биз тиятир мудири руслан тохтахуноф билән мәслиһәтләштуқ. Биз уйғур аптоном районидин чақириқ қәғизини сорап қойдуқ. Улар 20-30 адәмгә чақириқ қәғизи әвәтсә, биз уни өзимизниң министирлиқиға әвәтимиз. Биз өзимизниң ‛нава‚ миллий чалғу әсваблар ансамбилини елип кирсәкму, уятқа қалмаймиз, дәп ойлаймән. Чүнки биздә наһайити талантлиқ кәспий артислар ишләйду.”

Уйғур тиятири мудириниң мәслиһәтчиси бу йили тиятир рәһбәрликиниң бина ичи, болупму тиятир сәһнисини ремонт қилишни қолға алидиғанлиқини, һазир тамашибинлар саниниң хели көпийип, уларниңму тиятирни гүлләндүрүшкә өз төһпилирини қошуватқанлиқини илгири сүрди.

Уйғур тиятириниң бүгүнки тәрәққиятиниң раваҗлинишида, болупму драматоргийә саһәси муһим рол ойнайду. Драматоргийә заманиви уйғур әдәбиятиниң арқида қеливатқан саһә болуп, буниңға кейинки вақитларда алаһидә әһмийәт берилмәктә. Зияритимизни қобул қилған тиятир режиссори муһит һезимоф бүгүнки күндә тиятирда бәдиий кеңәштин ташқири шаир-язғучилар, драматорглардин тәркиб тапқан бөлүмниң мәвҗутлуқини, уни көрнәклик язғучи вә драматорг, қазақистанниң әмгәк сиңдүргән әрбаби әхмәтҗан һашириниң башқуруватқанлиқини илгири сүрүп, мундақ деди: “униңда ондин ошуқ драматорглар йиғилип, әсәрләрни оқуйду. Улардин өткән әсәрләрни бәдиий кеңәшкә салиду, у йәрдә тәстиқлигәндин кейин сәһнигә елип чиқимиз. Болупму драма әсәр йезиш һәр кимниң қолидин келивәрмәйду. Биздә һазир драматорглар бармақ билән саниғидәкла. Бу, өз алдиға чоң қаидиси бар, қийин бир жанир. Бу чоң бир мәктәп. Бу мәсилини бизла әмәс, башқа тиятирларму оттуриға қоюватиду.”

М. Һезимоф һазир уйғур тиятирида әхмәтҗан һашириниң “ялғуз ялпуз”, һакимҗан гулийефниң “дәттикам”, әкрәм әхмәтофниң “мәхмут қәшқәри”, авут мәсимофниң “ағмихан” қатарлиқ драма әсәрлирини сәһнигә елип чиқиш мәсилиси һәл болуп, тиятир режиссорлириниң әнә шу драматорглар билән ишләватқанлиқини билдүрди.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.