Yaponiyide “Qedimki Uyghur medeniyiti we yaponiye” dégen témida doklat bérildi

2-Ayning 28-küni yaponiyining ni'igata ölkilik rotariy kulubining orunlashturushi bilen arde gallé méhmanxanisida “Qedimki Uyghur medeniyiti we yaponiye” dégen témida doklat bérilgen.

Bu qétimqi doklat sözlesh pa'aliyitige dunya Uyghur qurultiyi tetqiqat merkizining mu'awin re'isi doktor turmuhemmet hashim teklip bilen qatnashqan we özining “Qedimki Uyghur medeniyiti we yaponiye” dégen témidiki maqalisini keng doklat anglighuchilargha bayan qilip ötken.

Doktor turmuhemmet hashim léksiyisining deslepki qismida, Uyghur élidiki budda medeniyitining merkizi bolghan küsendin tang sulalisining paytexti chang'en'giche tarqalghan qedimki Uyghur buddizm muzika medeniyitining jewhiri küsen chong elneghmisining, xitayning budda muzika medeniyitige bolghan tesiri, küsen chong elneghmisining tang sulalisi arqiliq 10-esirde ijad qilin'ghan yaponiyining qedimki muzikisi hésablinidighan gagaku (雅楽) “Katta muzika”gha körsetken tesiri üstide toxtalghan.

Léksiyining kéyinki qismida bolsa, yaponiye medeniyitige töhpe qoshqan chet'ellikler ichide Uyghurlarningmu barliqini körsetken. Yeni qedimki Uyghurlardin shotoku 聖 徳太子 isimlik Uyghurning koriye arqiliq yaponiyige kelgenlikini we bu yerde budda heykeltirashliqida ajayip dang chiqarghanliqini bayan qilghan. U léksiyiside yene, sa'ime'i tengriqut (斉明天皇, 594-661) sa'ime'i dewridiki chong su qurulushidin biri bolghan kaguyama téghining gherbiydin isogami ibadetxanisi(石上神宮)ghiche bolghan 12 kilométirliq su qurulushining, Uyghurlarning kariz su sistémisigha asasen qurulghanliqini sözlep ötken. Undin bashqa yapon chalghu eswabliridin besh tariliq barbapning buddizm dewridiki Uyghur chalghu eswabliridin biri bolghan besh tariliq barbap bilen oxshashliqini, besh tariliq barbapning hazirmu küsendiki ming öylerdiki tam süretliride saqliniwatqanliqini qeyt qilip ötken.

Doktor turmuhemmet hashim buddizm dewridiki Uyghur medeniyitining yapon medeniyitige bolghan tesiri we Uyghurlarning yapon medeniyet xezinisige qoshqan töhpilirini sözlesh arqiliq yaponlar bilen Uyghurlarning qedimdin tartipla medeniyet almashturush élip barghanliqini, ikki millet otturisidiki medeniyet almashturushning qedimdin tartipla bashlan'ghanliqini tarixiy pakitlar arqiliq sözlep ötken.

Doklat sa'et on ikki yérimdin sa'et bir yérimgha qeder dawamlashqan. Doklatqa asasliqi rotariy kulubining ezaliri qatnashqan bolup, yaponiyidiki rotariy kulubliri yaponiye uniwérsitétlirida öz xirajiti bilen oquwatqan chet'ellik oqughuchilargha oqush mukapati bérishni nishan qilghan saxawetchiler birleshmisi bolup,yaponiyide öz xirajiti bilen oqughan köpligen Uyghurlar bu oqush mukapatigha ériship, özlirining oqushlirini ghelibilik tamamlighan idi.

Biz bu munasiwet bilen doklattin kéyin neq meydan'gha téléfon qilip, doktor turmuhemmet hashim bilen téléfon söhbiti élip barduq.

Awaz ulinishidin tepsilatini anglighaysizler.