Уйғур қатарлиқ түркий хәлқләрниң муқәддәс мазарлири баян қилинған китаб түркийәдә нәширдин чиқти

“қәдимқи түркләрниң муқәддәс мазарлири-қурғанлар” намлиқ китабниң алдинқи бети

“қәдимқи түркләрниң муқәддәс мазарлири-қурғанлар” намлиқ китабниң бир бети

Профессор доктор яшар чорухлу язған “қәдимқи түркләрниң муқәддәс мазарлири-қурғанлар”намлиқ әсәр өткән ай нәширдин чиқти. Истанбулдики өтүкән нәшрияти тәрипидин нәшир қилинған 600 бәтлик китабни язған мимар синан университети тарих оқутқучиси чорухлу әпәнди зияритимизни қобул қилип, китаб һәққидә мәлумат берип мундақ деди: “бу китаб, ич вә оттура асядики түркләргә вә түркләрниң ата бовилириға тәвә болған қурған дәп аталған мазарларниң қурулмиси баян қилинған бир қолланма һесаблиниду. Қурған түркчә бир аталғу, бу адәт түркләрдә миладидин бурун 3 миңинчи йилларда башланған. Бәзи явропалиқ тәтқиқатчилар һинди-явропа милләтлиригә хас бир мазар адити икәнликини илгири сүриватқан болсиму, мән буниң түркий милләтләргә хас бир адәт икәнлики оттуриға қойдум. Мән тарихта түркий қовимлар яшиған вә бүгүнму яшаватқан пүтүн җайлардики қурғанлар вә қурғанлардин тепилған археологийәлик боюмларни көрүп, китабда баян қилдим. Бу түркий милләтләрниң мазар қурулмисини тәтқиқ қилиш үчүн пайдилиқ һесаблиниду.”

Мәзкур китаб, 9 қисимдин тәркип тапқан болуп, биринчи қисими кириш сөз қисмидур, бу қисимда мазар, йәни қурғанлар йейилған районлар, қурғанлар тоғрисида елип берилған тәтқиқатлар тонуштурулған. Бу қисимда йәнә қурған сөзиниң мәниси, қурған тәтқиқатиниң қисқичә тарихи, ички асия вә оттура асия, шәрқий явропа, шималий қара деңиз вә кавказийә тоғрисида мәлумат берилгән. Китабниң иккинчи қисмида ички асия вә оттура асиядики қурғанлар баян қилинған. Бу қисимда ноқтилиқ һалда ташқи моңғолийәдики қәдимки мазарлар,йәни қурғанлар, қазақистан вә қирғизистандики қурғанлар, йәни мазарлар, қәдимки уйғур қурғанлири, каңле, вусун қурғанлири, уйғур дияриниң төмүр қораллар дәвридики қурғанлар баян қилинған. Башқа қисимларда дуняниң һәрқайси җайлиридики түркий милләтләрниң қурған адәтлири баян қилинған.

Биз китаб һәққидә көз қаришини игиләш үчүн һаҗәттәпә университети тарих оқутқучиси доктор әркин әкрәм әпәнди билән сөһбәт елип бардуқ.

У, қурған, йәни қәдимий мазар тоғрисида түркийәдә елип берилған тәтқиқатлар тоғрисида мәлумат бәрди.

Доктор әркин әкрәм әпәнди қәдимқи уйғур қурғанлириниң башқа түркий милләтләрниңки билән охшимайдиғанлиқини, өзигә хас алаһидиликләргә игә икәнликини баян қилди.

Доктор әркин әкрәм әпәнди қурғанларниң ясилиш алаһидиликиниң бинакарлиқ җәһәттики алаһидиликини бүгүнки уйғур бинакарлиқидиму көргили болидиғанлиқини баян қилди.

Доктор әркин әкрәм әпәнди қәдимқи уйғурларниң нурғун өрп-адәтиниң бүгүнки уйғурлардиму давамлишиватқанлиқини баян қилди.

Китабни язған профессор доктор яшар чорухлу әпәнди 1964-йили түркийәниң трабзон вилайитидә дуняға кәлгән. Истанбул университети сәнәт тарихи кәспидә толуқ курсни пүттүргәндин кейин, истанбул мимар синан университети гүзәл сәнәтләр факултетида магистир вә докторлуқ унвани үчүн оқуған. Униң көп санда мақала вә китаблири нәшир қилинған.