Rézhissor abduraxman öztürkning “Men kalman” namliq kitabi türkiyede yoruq kördi (1)

Rézhissor abduraxman öztürkning “Men kalman” namliq kitabining muqawisi.

Muhajirette yashawatqan Uyghur rézhissor abduraxman öztürkning hayat hékayisige béghishlan'ghan “Men kalman” namliq kitab yéqinda türkiyede türkche neshr qilindi. Mezkur kitabta abdurahmanning bayanidin uning insanlarda az körülidighan “Kalman sindrumi” dégen tughma késellikke giriptar bolushi, bu jeryanda tartqan dert-elemliri, rohiy bésimliri shundaqla eng axirida uning bu késellikke baturluq bilen yüzlinishi hemde rohiy bésimlarni yéngish yolidiki küreshliri tesirlik rewishte teswirlen'gen.

Abduraxman öztürk ependining “Men kalman” (Ben Kallmannım) namliq türkche yézilghan bu kitabi, türkiye  6.45 Neshriyati teripidin deslepki tirazhi 3000 nusxa bésilghan bolup, 25-dékabirdin bashlap, türkiyediki kitabxanlargha resmiy tarqitilghandin bashqa tor arqiliqmu oqurmenlerge sunulidiken.

Yéqinqi ikki künde mezkur kitab heqqide türkiyediki asasliq gézitlerdin “Sözchi”, “Millet”, “CNN Türkche qanili” qatarliq 20 dek chong-kichik taratqularda xewerler bérilmekte. Kitabning bir Uyghur teripidin yézilghanliqi, bolupmu bir kalman séndromi bimarining özining késili seweblik béshidin kechürgen heqiqiy hayat hékayisi heqqide türkiyede chiqqan tunji kitab bolush süpiti bilen alahide diqqet qozghighan.

Aptor kitabining kirish sözini “Sözimizni késeldin emes, özümdin bashlay...” dep yazghan.

Abduraxman Uyghur öztürk ependi 1981-yili Uyghur diyarining aqsu wilayiti kelpin nahiyeside tughulup ösken. 1997-Yilida aqsu sen'et mektipige oqushqa kirip ikkinchi yilida oqushtin war kechken. 2001-Yilida kino sahesige bolghan qiziqishi türtkiside ürümchide “Ézitqu kino studiyesi” qurup, filim ishlep tarqitip ishliri bilen shughullan'ghan. 2006-Yili wetinini terk etkendin buyan gollandiye we türkiyelerde yashighan. Bu jeryanda yene “Erk studiyesi” qurup intérnét arqiliq Uyghur medeniyiti, Uyghurlarning weziyiti shundaqla musteqilliq küresh tarixi heqqide mexsus ziyaret filimlirini ishlep tarqatqan. Abduraxman ependi 2010-yilida türkiyege yerleshken bolup, türkiyediki ewzellikler uning kino rézhissori bolush chüshini ré'alliqqa aylandurushigha yaxshi pursetler yaratqan. Uning rézhissorluqidiki 2015-yili ishlinishke bashlighan “Aq kit” namliq balilarning semimiy dostluqi, kitabxumarliqi, aq köngüllüki teswirlen'gen kino bu yilning béshida türkiyediki kinoxanilarda qoyulushqa bashlighan. Türkiyede tunji Uyghur rézhissor bolup tonulghan bu Uyghur yigiti mana emdi özining kalman sindromi bimari ikenlikini étirap qilip kitab yazghan, tunji jür'etlik yazghuchi bolup qaldi.

Ziyaritimizni qobul qilghan kitabning mu'ellipi abduraxman Uyghur öztürk, bu kitabni yézishqa ikki yil waqit serp qilghan bolsimu kitabning 36 yilliq hayat hékayiliridin pütülgenlikini éytidu we özining bu hayat hékayilirining kishilerge anche tonushluq bolmighan kalman séndromi késelliki heqqide deslepki tonushqa ige bolushtin sirt, késel sewebidin iztirap chékiwatqan, ajayip pewqul'adde kechmishlerge ige özige oxshash kishilerning ichki dunyasi bilen yéqinlishishqa yardimi bolidu dep qaraydighanliqini bildürdi, kitabning ehmiyiti heqqide toxtalghan aptor öz kechürmishliri arqiliq muhimi insanning qandaq, qachan, qeyerde yarilishini özi belgilenmigen teqdirdimu, qandaq yashashni tallash pursiti barliqidin, kechürümchan, insaniy söygü bolghandila her qandaq bir qayghuni küchke aylandurushning mumkinlikidin bashqilargha ümid bérishke, özini we özgini qobul qilghandila heqiqiy erkin yashighili bolidighanliqini özümning hékayisi arqiliq ispatlashqa tirishtim, deydu.

Abduraxman öz türk ependi bu yil 10-ayda amérika bostun shehiride xarward uniwérsitéti uyushturghan xelq'aradiki kalman séndromi bimari we doxturlirining uchrishish yighinigha qatnashqan bolup, yighin jeryanida abduraxman ependi bu késellik heqqide amérikidiki kalman sindroma mutexessisi, boston institutining proféssori andru bilen élip barghan söhbitini tarqatqan idi. Proféssorning chüshendürüshige qarighanda, kalman sindromi irsiyet xaraktérlik bir xil gormon ishlepchiqirish sistémisidiki kemtüklük késelliki bolup, bimarlarda jinsiy ezalarning deslepki tereqqiyat jeryanida andin késellik alametliri körülüshke bashlaydiken. Yeni deslipide purash sézimi iqtidarini yoqitish, gormon ishlepchiqirishi dexlige uchrash, köpiyish iqtidari tereqqiy qilmasliq we perzent körüsh iqtidari bolmasliqtek uniwérsal késellik alametliri körülidighan bolup, bu pewqul'adde késellik bimargha jismaniy jehettiki bir kemtüklük élip kélish bilen birge yene rohiy we psixika jehetlerdinmu éghir bésimlarni élip kélidiken. Hetta ularning normal hayati, nikah turmushighiche yaman tesir we aqiwetlerni élip kélishi mumkinken.

Proféssor andru yene gerche bu késellik irsiyet xaraktérlik tughma kemtüklük bolsimu, nöwette bu késellikni dawalash jehette bösüsh xaraktérlik tereqqiyatlar körülüwatqanliqini, muntizim klinikiliq dawalashtin kéyin bimarlarda késellik alametlirining pütünley ghayib bolghanliq we hetta perzentlik bolghanlirimu barliqini misal élip ötken.

Erlerde 10 mingning ichide bir, ayallarda 50 mingning ichide bir körülidighan pewqul'adde irsiyet xaraktérlik késelge giriptar bolghanliq sewebidin abduraxman öztürk ependimu hayat yolida nurghun egri toqayliqlarni, pewqul'adde tragédiyelerni béshidin kechürgen. Uning hayat hékayisi türkiyediki dangliq neshriyatlardin biri hésablan'ghan 45.6 Neshriyatining tehriri nur jan qara xanimni chongqur tesirlendürgen.

“Abduraxman ependining yashighanlirini qeyserlik we semimiyet bilen anglitishi méni intayin tesirlendürdi. Uning bu késel bilen éliship yashashqa mejbur qélishi we qiyinchiliqlargha héchqachan bash egmigenliki ménila emes, her bir oqurmenni tesirlendüridu dep qaraymen,” deydu nurjan xanim.

Bir tehrir bolush süpiti bilen kitabning ehmiyiti heqqide alahide toxtalghan nurjan xanim “Abduraxman öztürk yazghan bu kitab, méning bilishimche bir kalman sindromi bimarining heqiqiy hayat hékayisi yézilghan dunyadiki ikkinchi kitab hésablinidu emma türkiyede bolsa bu témidiki tunji kitab hésablinidu,” deydu. Kalman sindromi bimarining kechürmishliri heqqide dunyadiki tunji kitab, bu yil amérikida 6-ayda neshr qilin'ghan iken.

Nurjan xanim “Gerche kitabta abduraxmanning kechmishliri yézilghan bolsimu, oqurmenler bu Uyghur aptorning hayatining arqa körünüshidin sherqiy türkistan we Uyghurlar yashawatqan weziyet shara'it heqqidiki köp melumatlargha ige bolalaydu, bumu kitabning qiziqturush küchini ashuridu,” dédi. U yene abduraxman öztürkning özini qobul qilghandin kéyin heqiqiy erkin bolalighanliqi we heqiqiy erkin pikir qilip erkin ipade qilalighini nurghun kishilerge ilham bolidu dep qaraydighanliqini otturigha qoydi.

Aptor abduraxman ependi nöwette kitabining Uyghurche nusxisini teyyarlimaqta bolup, tehrir nurjan xanim bu kitabning téximu köp tillargha terjime qilinishi, téximu köp abduraxman'gha oxshash qismetlerge muptila bolghan insanlargha ilham we menpe'et bolidu dep qaraydiken.

Abduraxman ependining hayatida bu xil az uchraydighan pewqul'adde késel bilen yüzlishish we uni yéngish jeryanliri shundaqla uchrighan her xil kemsitishler, tragédiyeler, uning muhebbet -nepritini kitab qilip yézishqa türtke bolghan amillar heqqide biz kéyinki programmimizda uning bilen yenimu chongqur söhbet élip barimiz.