Enqerede chaqirilghan xelq'araliq yighinda Uyghur xanim-qizlar mesilisi nuqtiliq halda otturigha qoyuldi

“8-Mart xelq'ara xanim-qizlar bayrimi” munasiwiti bilen türkiyening paytexti enqerege jaylashqan ghazi uniwérsitétida chaqirilghan “Xelq'ara dunya ayallar bayrimi” namliq yighinda Uyghur xanim-qizlar mesilisi nuqtiliq halda otturigha qoyuldi.

8-Mart küni etigen sa'et 10 da bashlan'ghan yighin'gha alahide teklip boyiche hazir jenubiy afriqida yashawatqan ela gendi xanim, jenubiy koréyedin proféssor doktor gap he'e ko, rusiye fédératsiyesi insan heqliri qehrimani marina pisklakowa xanim, ezerbeyjandin si'ana jafarowa xanim, türkiyedin proféssor doktor aylin görgün baran we proféssor doktor suna bashaq xanimlar qatnashti we dunyadiki xanim-qizlarning heq we hoquqliri toghrisida doklat berdi. Yighin'gha dunya Uyghur qurultiyi re'isi rabiye qadir xanimmu alahide teklip qilin'ghan bolup, u yighin'gha biwasite qatnishalmighan bolsimu, emma uning mezkur yéghin üchün teyyarlan'ghan widé'oluq nutqi qoyuldi.

Oqutquchi we oqughuchilardin bolup 6-7 yüz etrapida kishi qatnashqan yighinni uyushturghan ghazi uniwérsitéti mudiri proféssor doktor sulayman büyükberber ependi échilish nutqida Uyghur türkliridin rabiye qadir xanimning türk dölitige kirelmeslikining nahayiti epsuslinarliq bir ehwal ikenlikini bayan qildi.

U mundaq dédi: “Hemminglargha melum, rabiye qadir xanim burun uniwérsitétimizda chaqirilghan bir yighinda téléfon arqiliq doklat bérip Uyghur türklirining weziyitini anglatqan idi. U zamanda anglighan iduq. Epsuski wiza alalmighanliqi üchün qatnishalmidi. Bir türk türkiyege kélish üchün wiza alalmidi. Bu epsuslinarliq bir ish. Rabiye qadir xanimni hemmimiz tonuymiz, amérikida yashaydu. Bügün yighinimizda yoq. U wekilini ewetti. U, rabiye qadir xanim namidin doklat béridu. Bu kishilerning hemmisi muhim shexsler.”

Sulayman büyükberber ependi 8-mart dunya ayallar bayrimining rohigha muwapiq shekilde bu yighinda xanim-qizlarning heq we hoquqi shundaqla insan heq we hoquqliri toghrisida doklatlar bérilidighanliqini bayan qildi.

U mundaq dédi: “Yighinning meqsiti bügünning rohigha muwapiq halda xanim-qizlarning heqlirini, bashqiche qilip éytqanda insan heqlirini otturigha qoyush. Insanlarning ang sewiyesi öskenséri, peziletlik bolghanséri dunya er, ayal dep ayrimaydighan, bir-birini kemsitmeydighan sewiyige yétidu. Bundaq bir dunya berpa qilghan waqtimizda ayallarning heq we hoquqi toghrisida söz qilishqa hajet qalmaydu dep oylaymen. Dunyadiki bu mesililerning négizide nadanliq bar. Eger dunyada nadanliq tügise bu mesililermu tügeydu, dep oylaymen. Dunyada jinsiy kemsitish, irqiy kemsitishler tügishi kérek.”

Arqidin “Xelq'ara dunya ayallar bayrimi” témisida chaqirilghan xelq'araliq yighinning kün tertipige bina'en jenubiy afriqidin kelgen ela gendi xanim söz qildi. U, afriqa döletliridin irqiy kemsitishning tarixi toghrisida melumat bergendin kéyin, dunyadiki bolupmu afriqa döletliridiki er-ayal tengsizlikini yoq qilishning yolliri toghrisidiki köz qarashlirini otturigha qoyup ötti.

Yighinda dawamida yene dunya Uyghur qurultiyi re'isi rabiye qadir xanimning widé'ogha tartip ewetken nutqi yighin ehlige qoyup bérildi. Rabiye qadir xanim aldi bilen bu yighinni uyushturghan ghazi uniwérsitéti rehberlirige rehmet éytqandin kéyin, Uyghur xanim-qizliri duchar boluwatqan insan heq we hoquqliri depsendichiliki toghrisida melumat berdi.

Rabiye xanim nutqida pütün dunya xelqini shundaqla türk xelqini éziliwatqan Uyghur xelqige yardem qilishqa chaqirdi.

Dunya Uyghur qurultiyi re'isi rabiye qadir xanimning nutqidin kéyin rabiye xanimgha wakaliten mezkur yighin'gha qatnashqan ömer qanat ependi söz qildi. U rabiye qadir xanim namidin “Xitay hökümiti bésimi astidiki Uyghur xanim-qizliri we mezkur bésim siyasitining Uyghur jem'iyitige élip kéliwatqan tesiri” témisida doklat berdi.

U, doklatida Uyghur jem'iyitide tarixtin béri, amannisaxan we nuzugumlargha oxshash qehriman ayallarning yétishkenlikini, bügünki künde Uyghur qizlirining dunyaning héchqandaq jayida mewjut bolmighan mislisiz zulum we bésimgha duchar boluwatqanliqini, tughush, din'gha étiqad qilish, ana tilida sözlesh, oqush we sayahet qilish, erkin sözlesh heq we hoquqigha ige emeslikini bayan qilip ötti.

“8-Mart xelq'ara xanim-qizlar bayrimi” birleshken döletler teripidin qobul qilin'ghan xelq'ara bayram. Bu bayram munasiwiti bilen ötküzülgen “Xelq'ara dunya ayallar bayrimi” témisida chaqirilghan xelq'araliq yighinda nuqtiliq halda Uyghur xanim-qizlar mesilisi otturigha qoyuldi. Dunya Uyghur qurultiyi re'isi rabiye qadir xanim, 2009-2012-2013-yilliri ghazi uniwérsitétida chaqirilghan Uyghurlar toghrisidiki yighinlargha téléfon arqiliq qatniship doklat bergen idi.